Part of 2. Cwestiynau i'r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad – Senedd Cymru am 2:54 pm ar 6 Gorffennaf 2022.
Diolch ichi am hynny, a diolch am eich cefnogaeth. Fe wnaf ddau sylw sy'n dilyn rhai o'r pethau a ddywedwch. Wrth gwrs, o fewn y Bil Hawliau a gynigir, mae'n hepgor adran 3 o'r Ddeddf Hawliau Dynol, sy'n ei gwneud yn ofynnol i lysoedd ddehongli deddfwriaeth ddomestig i gyd-fynd â hawliau'r confensiwn, ac nid oes adran ychwaith i gymryd lle adran 2 o'r Ddeddf Hawliau Dynol, sy'n ei gwneud yn ofynnol i lysoedd ystyried gwyddor cyfraith Llys Hawliau Dynol Ewrop. Felly, nid oes dim byd tebyg i hynny yn y Bil, ac mae hynny'n arwydd, rwy'n credu, o'r graddau y mae'n torri i ffwrdd o holl broses hawliau dynol, ac yn wir o Gyngor Ewrop. Wrth gwrs, mae'r comisiynydd hawliau dynol yng Nghyngor Ewrop, yr oedd y DU yn rhan o'r gwaith o'i sefydlu ym 1959, wedi dweud ei fod yn gam yn ôl. Wrth gwrs, mae nifer o sylwadau wedi'u gwneud yn ddiweddar am y camu'n ôl ar hawliau dynol yn Llywodraeth y Deyrnas Unedig, a chredaf y bydd gan unrhyw un sy'n dilyn y dadleuon sy'n digwydd lawer o gytundeb â hynny.
Mewn perthynas â'r camau ymarferol ynghylch sut y gallai ddigwydd, y man cychwyn yw hyn: ein bod wedi cael y papur pwysig iawn a gomisiynodd y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol ar ran Llywodraeth Cymru gan Simon Hoffman o Brifysgol Abertawe, sydd wedi rhoi dadansoddiad manwl iawn o'r materion hawliau dynol hynny. Ers sefydlu corff hawliau dynol gyda chynrychiolwyr sectoraidd a'r holl agweddau hynny ar gymdeithas ddinesig ac yn y blaen sy'n ymwneud â'r maes hawliau dynol, credaf y byddaf mewn lle priodol i fod yn ystyried ac yn trafod sut y gellid ei gyflawni. Ar fy rôl i yn Llywodraeth Cymru a'r ochr gyfreithiol, rydym eisiau archwilio cymhlethdodau'r ffordd y gallem ei wneud mewn ffordd sydd o fewn y cymhwysedd, sy'n gwneud mwy na dim ond ailadrodd yr agweddau hawliau dynol a'r confensiynau amrywiol, ac sy'n rhoi rhywfaint o sylwedd a ffocws clir i ni ynglŷn â'r hyn yr ydym am ei gyflawni o fewn deddfwriaeth Cymru, oherwydd mae gennym eisoes rwymedigaethau cyfreithiol o dan Ddeddf Llywodraeth Cymru i wneud hynny. Ond gallaf eich sicrhau ein bod wedi ymrwymo i edrych ar hynny. Nid wyf yn dweud o gwbl ei fod yn hawdd, ac nad oes cymhlethdodau sylweddol ynghlwm wrth y gwaith. Ond o gofio'r ddadl sy'n digwydd, mae'n waith pwysig iawn sydd wedi dechrau ac fe fydd yn parhau.