Part of the debate – Senedd Cymru am 3:55 pm ar 13 Gorffennaf 2022.
Ein hacademyddion—[Torri ar draws.] Allforiodd ein hacademyddion syniadau rhyddfrydiaeth ac ideoleg geidwadol, gan ymladd dros hawliau eiddo tir, hunanbenderfyniad crefyddol a chydnabyddiaeth ddiwylliannol a threftadaeth, a'r hawl i siarad mamiaith y genedl. Ni wnaethom gyflawni hyn drwy demilad o hawl, na thrwy'r syniad fod rhywbeth yn ddyledus i ni fel pobl. Fe wnaethom ddyfalbarhau oherwydd ein bod wedi brwydro i wneud hynny. Mae ein pobl a'n cenedl yn falch ac yn hanesyddol maent wedi cael eu parchu am eu gallu eu hunain i fwrw ymlaen â'r gwaith.
Mae newid yn y gwynt gyda Llafur Cymru wedi golygu bod y wladwriaeth hon, dros y 22 mlynedd diwethaf, wedi gwneud cam â phobl Cymru. Mae wedi methu darparu addysg ddigonol, i ddatblygu meddylwyr ac arloeswyr newydd. Mae wedi methu sefydlu system gofal iechyd sy'n gofalu am bobl o'r diwrnod cyntaf, ac mae wedi methu adeiladu seiliau sylfaenol gwladwriaeth sy'n meithrin twf ac yn hwyluso cyfnod modern o fod yn wladwriaeth Gymreig. Mae hyn yn arwain heddiw at roi arian am ddim a chaniatáu i genedlaethau'r dyfodol wynebu'r canlyniadau yn nes ymlaen. Os nad oes cyfle i bobl Cymru, neu os ydynt yn ei chael yn anodd cael dau ben llinyn ynghyd, neu os na allant ddod o hyd i swyddi, y rheswm am hynny yw bod Llafur Cymru wedi methu treulio eu blynyddoedd fel Llywodraeth yn gweithio ar bolisi sy'n sicrhau canlyniadau real i wella bywydau pobl.
Nawr, wrth gwrs, byddant yn gwerthu'r syniad o incwm sylfaenol cyffredinol fel gwleidyddiaeth dosturiol. Ond ble roeddent—? Yn wir, ble rydych chi yn awr, pan fo gan Gymru rai o'r cyfraddau tlodi plant uchaf yn Ewrop? Ble roeddent pan roddwyd mandad ar ôl mandad iddynt ddatrys y problemau a welwn mor aml—