Hoffwn fanteisio ar y cyfle i ddiolch i Jane Dodds am roi'r cyfle unwaith eto i ni drafod incwm sylfaenol yn y Senedd hon, ac rwy'n falch o allu cyd-gyflwyno'r cynnig heddiw. Fel y bydd rhai o'r Aelodau'n cofio o'r ddadl a arweiniais yn galw ar Gymru i arwain y ffordd a chyhoeddi treial ar gyfer incwm sylfaenol cyffredinol yma yng Nghymru, un o brif atyniadau incwm sylfaenol i mi yw'r gallu i helpu trigolion i ymdopi—y rhwyd ddiogelwch y cyfeiriodd Jane Dodds ati. Ond nid rhwyd ddiogelwch yn unig sydd yno, ond y gallu i ganiatáu i breswylwyr ffynnu, i fod yn sbardun mewn cyfnod o newid sydd bron yn ddigynsail.

Mae cymheiriaid, yn fyd-eang, yn wynebu heriau na ellir eu hanwybyddu—newidiadau enfawr yn y ffordd y bydd ein heconomïau a'n cymdeithasau'n gweithio. Un o'r rhain yn arbennig yw testun y ddadl heddiw, sef yr angen i ailstrwythuro ein heconomïau i ymateb i her yr argyfwng hinsawdd. P'un a ydych yn derbyn y peth neu beidio, Aelodau—a gobeithio y bydd yr Aelodau yn y Siambr hon, bob un ohonom, yn ei dderbyn—mae dyfodol y ddynoliaeth mewn perygl. Os ydym am droi ein cymdeithasau'n garbon niwtral, ni fydd hyn yn hawdd, ond rwy'n siŵr ei fod yn creu cyfle mawr yn ogystal â heriau. Mae cymunedau fel fy un i yn Alun a Glannau Dyfrdwy, wedi'u hadeiladu o amgylch gweithgynhyrchiant, a dylent fod ar flaen y gad yn adeiladu'r genhedlaeth nesaf o gynhyrchion carbon niwtral, yn seiliedig yn bennaf ar gynhyrchiant ynni, trafnidiaeth gynaliadwy ac ôl-ffitio busnesau a chartrefi.

Roeddwn yn falch o arwain dadl yn galw ar Gymru i fod yn genedl gyntaf y byd i ddadfuddsoddi mewn cronfeydd pensiwn o danwydd ffosil, a siaradais bryd hynny am y ffordd y gallai'r cronfeydd hyn sbarduno buddsoddiad yn y mathau o dechnolegau newydd sydd eu hangen arnom. Mae'r cynnig heddiw gan Jane Dodds yn ymwneud â'r ffordd y rheolwn y newid hwnnw. Fel peiriannydd ymchwil a datblygu hyfforddedig, sy'n rhywbeth eithaf anarferol mewn gwleidyddiaeth etholedig, ymhell o fod yn gynghorydd gwleidyddol, mae gennyf allu i gydnabod y newid enfawr hwn yn ein cymdeithas, a'r newidiadau a wynebwn, a'r heriau a wynebwn oherwydd awtomeiddio, digideiddio a deallusrwydd artiffisial. Bydd y swyddi yr ystyriwn eu bod yn fedrus iawn yn cael eu gwneud gan robotiaid, yn cael eu gwneud gan beiriannau. Ond mae'r newid yn digwydd, hoffi neu beidio, a ph'un a ydym yn ei wrthsefyll ai peidio. Ac mae'n rhaid inni ei reoli.

Un o fy rolau fel peiriannydd oedd rheoli newid, a rhaid inni ddysgu o enghreifftiau lle mae Llywodraethau wedi rheoli newid yn drychinebus o wael. Ac yn fy nghymuned i, sef Alun a Glannau Dyfrdwy, rydym wedi gweld hynny'n uniongyrchol. Rydym yn dal i deimlo poen hynny'n uniongyrchol. Cawsom ein taflu i'r bleiddiaid pan ddigwyddodd dad-ddiwydiannu yn yr 1980au ar ffurf cyfres o newidiadau heb eu rheoli, o ganlyniad i ideoleg Thatcheraidd. Fe niweidiodd fywydau ac fe niweidiodd gyfleoedd bywyd. Fel y dywedais, rydym yn dal i deimlo'r boen yn Alun a Glannau Dyfrdwy. Yn yr etholiad diwethaf, honnodd Torïaid y DU eu bod yn cydnabod hyn, a'u bod yn honni ac yn siarad am godi'r gwastad. Ond nid yw hynny wedi digwydd. Ac yn awr—fe'i gwelwn, oni wnawn—maent yn cefnu ar y syniad a'r addewidion hyn yn gyflym, ac maent hyd yn oed yn sôn am ddychwelyd i'r hunllef Thatcheraidd sy'n gysylltiedig ag Alun a Glannau Dyfrdwy—y diswyddiad torfol mwyaf yn Ewrop. 

Lywydd Dros Dro, mater i rymoedd mwy beiddgar fydd rheoli'r newid hwn yn briodol, rheoli ac archwilio'r atebion polisi beiddgar fel incwm sylfaenol cyffredinol. Mae ein Haelodau Ceidwadol yn gweiddi na ellir ei wneud, ac maent wedi'i weiddi o'r blaen. Ond oni wnaethant honni hynny pan gafodd ein GIG annwyl ei grybwyll yn gyntaf a'i gyflawni gan Lafur Cymru? Felly, gyd-Aelodau, rwy'n cymeradwyo'r cynnig hwn i'r Senedd heddiw. Rwy'n gobeithio y bydd fy nghyd-Aelodau—