7. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Incwm Sylfaenol a'r newid i economi ddi-garbon

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:09 pm ar 13 Gorffennaf 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jane Dodds Jane Dodds Liberal Democrat 4:09, 13 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Mae hynny'n gwbl gywir. Mae yna farn, mewn gwirionedd, fod incwm sylfaenol cyffredinol yn golygu y gall pobl gael eu rhyddhau i fod yn entrepreneuriaid, i ddechrau eu busnes hunain, ac mae'n drueni na chlywsom rai o'r awgrymiadau cadarnhaol hynny gan ein cyd-Aelodau draw yn y fan acw.

Roeddwn yn awyddus iawn i siarad hefyd ynglŷn â sut y mae Cymru wedi bod yn arloesol. Mae gan Gymru Ddeddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015, rydym wedi atal smacio plant, mae gennym bresgripsiynau am ddim, parcio am ddim mewn ysbytai, moratoriwm ar adeiladu ffyrdd. Rydym yn arwain ar y pethau hyn, a dylem fod yn falch o hynny. Ni ddylem fod yn edrych yn ôl ar yr oesoedd tywyll; dylem fod yn edrych tua'r dyfodol.

Hoffwn ddiolch i Luke hefyd am ei gefnogaeth barhaus i incwm sylfaenol cyffredinol. Diolch yn fawr iawn, Luke. Rydych wedi dweud pa mor bwysig yw sicrhau'r newid teg hwnnw ar gyfer y tlotaf a’r rhai ar gyrion ein cymdeithas, gydag un o bob pump o weithwyr yn dal i weithio yn y diwydiannau carbon uchel hynny.

Carolyn, diolch yn fawr iawn. Fe sonioch chi am y llwybr at fod yn ddi-garbon a sut y mae angen inni wneud y penderfyniadau anodd hynny. Rydych yn llygad eich lle fod yn rhaid inni edrych ar sut y gallwn gefnogi’r bobl hynny lle mae angen gwneud y penderfyniadau anodd hynny, oherwydd mae’r argyfwng hinsawdd, fel y dywedwch, yn wanychol.

Yn olaf, diolch i’r Gweinidog, hefyd—diolch yn fawr iawn—am eich cefnogaeth ac am eich sylwadau. Fel y gwyddom, fe wnaeth Llywodraeth Cymru ddatgan argyfwng hinsawdd yn 2019. Rwyf wedi dweud o'r blaen fod hwn yn argyfwng, a dylem ei drin felly. Mae angen inni ddefnyddio’r amser yn awr i gynllunio sut i sicrhau sefydlogrwydd a sicrwydd i’r rhai mwyaf agored i niwed yn sgil y newidiadau y bydd ein heconomi yn eu hwynebu yn y blynyddoedd i ddod. Dyna pam y credaf y bydd ymestyn y cynllun peilot hwn yn rhoi mewnwelediad gwirioneddol i ni o ran sut y cydbwyswn y glorian yn yr hyn a allai fod yn newid annheg.

Gadewch inni gofio bod cynlluniau peilot incwm sylfaenol mewn gwledydd ledled y byd wedi dangos bod cynhyrchiant yn cynyddu gydag incwm sylfaenol, ac unwaith eto, apeliaf ar y Ceidwadwyr: fel y dywedais o'r blaen, edrychwch ar y dystiolaeth. Siaradwch â phobl ifanc â phrofiad o fod mewn gofal. Edrychwch ar yr hyn sy'n digwydd ar draws rhai o'r mentrau hynny—Canada, Namibia, arbrawf y Ffindir—mae rhai o'r rhain yn mynd yn ôl sawl blwyddyn. Siaradwch â phobl ifanc â phrofiad o fod mewn gofal, peidiwch â chymryd yn ganiataol nad yw'n mynd i newid eu bywydau—mae rhai ohonom wedi siarad â hwy, ac rydym yn clywed yn uniongyrchol ganddynt. Felly, rwy'n apelio arnoch, ac os gallaf eich helpu i gysylltu â hwy, rhowch wybod i mi.

Mae’n rhaid inni newid i sero net, ond gallwn osgoi’r ansicrwydd sy’n gysylltiedig â’r newid hwnnw. Nid oes angen iddo fod yn anochel. Rwy'n gobeithio y gall y Senedd ddangos ein cefnogaeth i’r gweithwyr a’r cymunedau hynny a pharhau i arwain ar incwm sylfaenol yma yn y Deyrnas Unedig. Diolch yn fawr iawn.