Dirprwy Lywydd, hoffwn i achub ar y cyfle hwn i ddiolch i'n cydweithwyr yn yr awdurdodau lleol, yn ogystal ag ysgolion ledled Cymru, am weithio gyda ni i gyflawni'r garreg filltir gyntaf hon. Mae wedi cymryd gwaith partneriaeth sylweddol a dull gweithredu tîm Cymru, sydd eisoes o fudd i filoedd o ddisgyblion ac yn rhoi arian yn ôl ym mhocedi eu teuluoedd ar unwaith.

Rydym ni wedi gweithio'n gyflym i ddatblygu cyfradd uned gychwynnol fesul pryd o fwyd ar sail tystiolaeth, sydd wedi caniatáu i ni gyhoeddi dyraniadau cyllid i awdurdodau lleol i ddechrau cyflwyno darpariaeth gyffredinol. Rwyf i wedi cytuno y dylai adolygiad o gyfradd yr uned gael ei gynnal gan ddefnyddio data ar gostau sefydlog ac amrywiol y mae awdurdodau lleol yn eu darparu er mwyn datblygu dealltwriaeth ddyfnach o wir gostau ac, o bosibl, mireinio cyfradd yr uned ar gyfer blynyddoedd i ddod. Mae'r adolygiad hwnnw'n dechrau nawr.

Rydym ni hefyd wedi gweithio i sicrhau bod ein polisïau ein hunain, rhaglenni gwaith a ffrydiau ariannu sy'n dibynnu ar gymhwysedd traddodiadol ar gyfer prydau ysgol am ddim fel dangosydd yn parhau i weithio'n effeithiol. Yn ystod yr haf, mae ymgyrch genedlaethol wedi dechrau hyrwyddo prydau ysgol am ddim, i annog cofrestru disgyblion ac, yn hollbwysig, i wneud teuluoedd yn ymwybodol o'r gefnogaeth ehangach ychwanegol yr ydym ni'n ei darparu i'w helpu nhw drwy'r cynnydd mewn costau byw.

Mae'r mwyafrif helaeth o awdurdodau lleol wedi cadarnhau eu bod yn gallu darparu ar gyfer blynyddoedd 1 a 2, yn ogystal â'r dosbarthiadau derbyn, erbyn mis Ebrill 2023. Mae wyth awdurdod eisoes yn darparu ar gyfer pob un o'r grwpiau blwyddyn hynny. Mae nifer fach o awdurdodau eto i ymrwymo i'r dyddiad hwnnw, ac rydym ni'n gweithio gyda nhw i oresgyn heriau seilwaith ac i sicrhau ymrwymiad cadarn i'r dyddiad ganddyn nhw. Yna byddwn ni'n cyhoeddi cynlluniau cyflwyno ar draws yr holl awdurdodau lleol ar gyfer y flwyddyn gyntaf o ddarparu. O fis Medi 2023 ymlaen, byddwn ni'n ehangu prydau ysgol am ddim i bob blwyddyn ysgol gynradd arall. Nid ydym ni eisiau dal unrhyw un yn ôl, ac rwy'n edrych ymlaen at roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ar ein cynlluniau cyflwyno yn y dyfodol.

Tegwch, lles, a dilyniant sydd wrth wraidd ein dull strategol. Mae ehangu ein cynnig i bob plentyn ysgol gynradd yn helpu i ymdrin â'r stigma sy'n dal i fod yn gysylltiedig weithiau yn anffodus â chefnogaeth benodol. Mae'n helpu teuluoedd nad oedd yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim o'r blaen ond sy'n dal yn cael trafferth cael dau ben llinyn ynghyd, ac mae'n sicrhau chwarae teg fel bod bob plentyn cynradd yn eistedd gyda'i gilydd yn mwynhau'r un pryd o fwyd, gan hybu eu hawl i fwyd ac i addysg.

Dim ond cychwyn arni yw pryd ysgol maethlon i bob disgybl cynradd. Rydym ni'n creu sefyllfa fydd yn newid y ffordd yr ydym ni'n bwyta yng Nghymru, gan drawsnewid diwylliant bwyd ysgol a newid arferion bwyta. Drwy greu cyfle i bob plentyn cynradd rannu a mwynhau pryd gyda'i gilydd, rydym ni'n gobeithio elwa ar ein buddsoddiad yn nysgu disgyblion, yn eu sgiliau cymdeithasol ac yn eu hiechyd tymor hirach. Gwyddom ni fod modd cyfiawnhau ein dull cyffredinol yma. Ac rydym ni hefyd nawr yn troi i ganolbwyntio ar sut yr ydym ni'n defnyddio ein dulliau'n well i hybu caffael cyhoeddus i gefnogi cynhyrchu a dosbarthu bwyd lleol, er budd economïau lleol ac i gysylltu dysgwyr yn well â gwreiddiau'r bwyd y maen nhw'n ei fwyta. Mae ein hamodau cyllid grant i awdurdodau lleol ar gyfer darparu darpariaeth gyffredinol a'n buddsoddi sylweddol yn darparu catalydd i'r gwaith hwn ddechrau o ddifrif.

Yn olaf, Dirprwy Lywydd, roeddwn i eisiau rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau am ein darpariaeth prydau ysgol am ddim yn ystod cyfnodau gwyliau ysgol. Ni ddylem ni anghofio bod Cymru wedi arwain y ffordd yn y DU drwy gydol y pandemig wrth i ni gyflwyno darparu bwyd i'r rhai sy'n gymwys i gael prydau ysgol am ddim yn ystod cyfnodau gwyliau ysgol. Cafodd hyn ei gefnogi gan fuddsoddi dros £100 miliwn hyd yma. Roedd disgwyl i'n darpariaeth prydau ysgol am ddim yn yr ysgol orffen ar ddiwedd gwyliau'r haf eleni. Ond drwy weithio gyda'n partneriaid yn y cytundeb cydweithio, Plaid Cymru, yn sgil costau byw cynyddol a'r pwysau y mae hyn eisoes yn ei roi ar gyllidebau teuluol, heddiw, rwy'n falch o gadarnhau ein bod ni nawr wedi gallu dyrannu cyllid i ymestyn darparu bwyd yn ystod y gwyliau i ddisgyblion sy'n draddodiadol yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim tan ddiwedd hanner tymor mis Chwefror y flwyddyn nesaf. Mae hyn yn golygu buddsoddi £11 miliwn arall i gefnogi rhai o'n dysgwyr mwyaf difreintiedig.

Byddaf i'n parhau i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau'r Senedd, Dirprwy Lywydd, ar gynnydd cyflwyno ein hymrwymiad prydau bwyd am ddim mewn ysgolion cynradd.