Part of the debate – Senedd Cymru am 5:15 pm ar 21 Medi 2022.
Wel, hynny yw, rwy'n dweud wrth arweinydd Plaid Cymru, rwy'n credu bod hyn yn ymwneud â sut y gallwn gael cymorth i gefnogi ein gwasanaethau cyhoeddus, gan nad oes unrhyw arwydd ein bod yn mynd i gael unrhyw gymorth gan Lywodraeth y DU ddydd Gwener ar ffurf camau gweithredu i gefnogi gwasanaethau cyhoeddus. A dweud y gwir, wrth gwrs, golyga hynny ein bod yn mynd i weld effaith gyrydol iawn ar ein cyllidebau, gan gynnwys cyllidebau ein hawdurdodau lleol wrth gwrs, sy'n golygu nad yw arian yn mynd i fynd mor bell ag yr arferai fynd.
Rwy'n siŵr y byddech yn ymuno â ni fel Llywodraeth Cymru i alw ar Lywodraeth y DU i uwchraddio cyllid ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus fel y gallwn fynd i'r afael â llawer o'r materion hyn yn ogystal ag edrych ar yr holl opsiynau a chyfleoedd sy'n codi. Ond rwy'n gobeithio y gwnewch chi dderbyn hefyd mai’r hyn a wnawn yw rhoi arian ym mhocedi dinasyddion Cymru: y taliad costau byw o £150 i bob cartref; y £15 miliwn ychwanegol mewn cronfeydd cymorth dewisol; ac wrth gwrs, cynllun cymorth tanwydd y gaeaf, y £200 yr ydym wedi ymestyn cymhwysedd ar ei gyfer yn eang, fel y gwyddoch. Credaf ei bod yn bwysig—[Torri ar draws.] Nid wyf am dderbyn ymyriad arall oherwydd yr amser. Mae'n bwysig ein bod yn nodi ar goedd unwaith eto ein bod wedi ehangu'r cymhwysedd, ac yn amlwg, mae hynny'n mynd i fod yn wirioneddol bwysig er mwyn cyrraedd y 400,000 a allai fod yn gymwys wrth i'r cynllun ddechrau ddydd Llun. Rwy'n gobeithio y bydd pawb ohonoch yn cydnabod hynny ac yn rhannu hynny gyda’ch etholwyr gan ei fod bellach yn cynnwys credydau treth plant; credyd pensiwn, y bu galw amdano ar draws y Siambr; mae'n cynnwys y lwfans byw i bobl anabl; taliadau annibyniaeth personol; y lwfans gweini; y lwfans gofalwr; y lwfans cyflogaeth a chymorth a'r budd-dal analluogrwydd. Bydd hwn yn fudd-dal Cymreig, ac rwy'n gobeithio y bydd y Siambr gyfan yn ein cefnogi i ddarparu'r arian hwn.
Felly, rydym yn gwneud llawer iawn mewn perthynas â'n system fudd-daliadau yng Nghymru, un pwynt mynediad, y siarter fudd-daliadau yr ydym yn ei datblygu, gan gydnabod hefyd fod hyn mor hanfodol; mae’n flaenoriaeth hollbwysig i Lywodraeth Cymru. Rydym wedi sefydlu is-bwyllgor Cabinet ar gostau byw, fe wnaethom gyfarfod heddiw, a bydd yn cryfhau ein holl ymyriadau gyda'n partneriaid. Felly, lle gallwn, byddwn yn gwneud mwy ac yn archwilio pob opsiwn a chyfle. Bydd llawer o drafod ynglŷn â hyn: beth y gallwn ei wneud a sut y byddwn yn darparu'r £1.6 biliwn o gyllid gwerthfawr Llywodraeth Cymru i fynd i’r afael â’r argyfwng costau byw. Ond bydd yn golygu gweithio gyda llywodraeth leol; bydd yn golygu gweithio gyda'r trydydd sector; cyfarfod â Sefydliad Bevan, fel y gwneuthum yr wythnos hon; y Grŵp Gweithredu ar Dlodi Plant; National Energy Action; ein comisiynwyr; TUC Cymru. Ond yn anad dim, rydym yn parhau i alw ar Lywodraeth y DU i ddefnyddio’r pwerau sydd ganddi hi a hi yn unig i ddarparu’r cymorth ychwanegol brys sydd ei angen.