Part of the debate – Senedd Cymru am 4:22 pm ar 27 Medi 2022.
Wel, mae yna lawer o feichiau mewn bywyd gweinidogol, ond fe wnaf fi gymryd un dros y tîm, yn llythrennol. Edrychwch, o ran y gwaddol creadigol, rwy'n credu mewn gwirionedd, gyda'r rhaglen yr ydym ni wedi'i chyhoeddi, o fewn y gwaddol creadigol hwnnw, bydd nid yn unig y prosiectau nad ydym wedi gallu eu hariannu, ond hefyd llawer o sefydliadau a grwpiau, yn rhedeg eu gweithgareddau eu hunain beth bynnag. Nid ydym wedi cael unrhyw sgwrs go iawn am barthau cefnogwyr, yn rhannol oherwydd bod y twrnamaint ym mis Tachwedd ac mae'n debyg y bydd hi'n dywyll yma erbyn i'r gemau ddechrau mewn gwirionedd, yn wahanol i 2016, pryd cawsom haf gwych ar gyfer pob un o'r gemau y gwnaethom ni eu chwarae. Ond, mewn gwirionedd, bydd llawer o weithgareddau, nid yn unig mewn lleoliadau sydd eisoes yn bodoli ac a fydd eisiau dangos y gêm a chael pobl i ddathlu, ond yn y cyfnod cyn hynny hefyd.
Rwy'n cofio—rwy'n dal i gofio—bod yn ifanc a gweld cwpanau pêl-droed dynion eraill a dim tîm Cymru yno, ond, mewn gwirionedd, mae twymyn cwpan y byd yn anodd iawn i'w osgoi pan ddaw hi i gwpan pêl-droed y byd. Mae'n jygarnot mor anferth o gêm, ac mae hyd yn oed yn fwy nawr nag oedd hi pan oeddwn i'n wirioneddol ifanc, yn hytrach nag yn ifanc i wleidydd. Ac rwy'n credu, o fewn ein gwlad ni, o ystyried bod 64 mlynedd wedi mynd heibio, dros yr wythnosau nesaf, y bydd hi'n anodd iawn osgoi cwpan y byd, ac rwy'n credu bydd llawer o bobl yn bwriadu cymryd rhan mewn gweithgareddau gwahanol. A'r hyn yr ydym ni'n ei wneud o fewn y rhaglen hon yw ei gwneud hi'n hawdd i lawer o bobl gymryd rhan. Fel y dywedais, bydd pob ysgol gynradd yn cymryd rhan mewn o leiaf un o'r prosiectau.
Ond, yn fwy na hynny, rwy'n credu y byddwch chi'n gweld llawer o wahanol glybiau a sefydliadau yn ceisio ymgysylltu â'u cefnogwyr eu hunain, a llawer o gynnwys digidol hefyd ar gyfer yr hyn sy'n cael ei wneud yn rhai o'r pethau yr ydym ni wedi'u cefnogi. Ac o fewn hynny, fe welwch naratif Gymraeg gref a defnydd cryf iawn ohoni yn yr hyn yr ydym ni'n ei wneud nid yn unig yng Nghymru ond, yn wir, rhai o'r pethau yr ydym ni'n eu gwneud dramor hefyd. Felly, yng Ngogledd America—ac un o'r digwyddiadau yr ydym ni eisiau ei wneud yno, gyda S4C—bydd digon o gynnwys Cymraeg yn yr hyn yr ydym ni'n ei wneud wrth hyrwyddo'r iaith yno. Ac, yn wir, mae wedi bod yn un o'r rhesymau pam rwy'n credu bod dau berchennog newydd Wrecsam wedi bod yn gymaint o lwyddiant: (a) oherwydd bod ganddyn nhw synnwyr digrifwch—maen nhw'n amlwg wedi dod gydag enw sy'n gwneud i bobl eraill ymddiddori, ond rwy'n meddwl eu bod nhw wedi bod yn bositif iawn ac yn barchus o ran hyrwyddo'r iaith Gymraeg, ac maen nhw wedi gwneud pethau mewn ffordd rwy'n credu na allai Aelodau etholedig eu gwneud mae'n debyg. Maen nhw wedi defnyddio'r gofod hwnnw'n greadigol iawn, ac rwy'n credu bod hynny'n rhoi sylfaen dda i ni gael hyd yn oed mwy o esboniad a pholisi drws agored positif i edrych ar ddwy iaith ein gwlad, nid dim ond un ohonyn nhw. Felly, rwy'n credu bod hynny'n gyfle mawr iawn, a gobeithio y gwelwch chi hynny nid yn unig yn y ceisiadau, ond yn yr hyn sy'n digwydd mewn gwirionedd hefyd.
O ran adnoddau ychwanegol, bydd gennym ni bobl ychwanegol ar lawr gwlad, yn ystod y twrnamaint ac yn ystod rhywfaint o'r cyfnod cyn y twrnamaint, yn y rhanbarth, ond hefyd yn yr Unol Daleithiau, i gynorthwyo gyda rhywfaint o'r marchnata a'r ymgysylltu yno hefyd. Ond nid yw'n ymwneud â nifer y bobl yn unig, mae’n ymwneud â beth maen nhw'n gallu ei wneud, ac, unwaith eto, peth o'r cynnwys digidol y byddwn ni’n gallu ei ddefnyddio a gweithio gyda sefydliadau partner. Pe byddem ni’n dim ond eisiau gwneud hyn ein hunain, ni fyddai gennym ni’r nifer cywir o bobl nac, yn wir, y dolenni cywir sy'n bodoli.
Felly, bydd y Cymry ar wasgar a sefydliadau rhyngwladol Cymru sydd eisoes yn bodoli yn Dubai a Qatar yn bwysig iawn i ni wrth geisio datblygu ac ehangu ein cysylltiadau a'n hamlygiad yno, ac rwy'n credu bod hynny hefyd yn berthnasol i'r ymgysylltu â digwyddiadau sydd â brand y DU. Mae hynny'n rhannol oherwydd i mi gael y cyfle i fynd i Dubai yn ystod Expo y Byd, ac, yn ystod y cyfnod hwnnw, roedd eich pryderon am jac yr undeb yn cael eu hystyried yn gyfnewidiadwy, mewn ffordd, â chroes San Siôr, mewn gwirionedd pan gawson ni Ddiwrnod Cymru ym mhafiliwn y DU, fe wnaeth Cymru wirioneddol gymryd drosodd, ac ni allech chi fynd i unrhyw le ger pafiliwn y DU heb gydnabod ein bod ni yno yn hyrwyddo Cymru nid yn unig gyda'r bwyd a diod, ond yn yr hyn a ddigwyddodd y tu allan yn ogystal â'r tu mewn hefyd.
Felly, rwy'n credu bod ein staff llysgenhadaeth mewn gwahanol rannau o'r byd yn cydnabod eu cyfrifoldeb i bob gwlad o fewn y DU. Rydym ni eisoes wedi cael ymgysylltu da iawn â'r llysgenhadaeth gyda'r Prif Weinidog a minnau yn ceisio sicrhau bod yr hyn y maen nhw'n ei wneud yn wirioneddol yn cefnogi pob cenedl. Rydym ni’n siarad â Llywodraeth y DU am Ddiwrnod y DU a'r gweithgaredd brand ‘GREAT' i fod yn glir nad jac yr undeb yn unig fydd yno; bydd ein baner ni yno ochr yn ochr â hi hefyd, yn arbennig ar y pethau yr ydym ni'n eu gwneud, a bydd yn adlewyrchu'r ffaith bod dwy genedl o'r DU wedi cyrraedd y cwpan y byd hwn. Ac, o ran cwpanau'r byd yn y dyfodol, wrth gwrs, bydd cwpan y byd i ferched, a dyma, gobeithio, fydd y cwpan y byd nesaf y byddwn ni’n cael trafod a siarad am ein cyfranogiad uniongyrchol ynddo.
O ran cefnogwyr LHDTC+, mae hynny'n rhan o'n her ni, yn y ffordd yr ydym ni'n rhoi'r sicrwydd a'r hyder i bobl na fydd modd osgoi eu problemau a'u pryderon. Dyna pam rwy'n siarad am fod yn bositif ynghylch ein gwerthoedd a phwy ydym ni fel Cymru heddiw a phwy yr ydym ni am fod yn y dyfodol, ac i gefnogwyr fynd yno ac i fod yn nhw eu hunain ac i fod yn ddiogel a chael gofal. Mae goruchaf bwyllgor Qatar sy'n trefnu'r twrnamaint yn eithaf sensitif i hyn, gan nad ydyn nhw eisiau i unrhyw un beidio â theimlo croeso. Ac nid Cymru'n unig sy'n sôn am hyn—mae bron pob cymdeithas bêl-droed Ewropeaidd wedi siarad am hyn yn rhagweithiol, oherwydd y newidiadau mawr sy'n digwydd ledled Ewrop. Mewn gwirionedd, pe bai'r twrnamaint yma wedi digwydd 50 mlynedd yn ôl, ni fyddem wedi bod yn siarad am hyn, oherwydd, mewn gwirionedd, ar draws Ewrop, roedd agwedd wahanol iawn. Ac mewn gwirionedd, 50 mlynedd yn ôl—. Wel, yn sicr pan oedd Cymru yn y twrnamaint y tro diwethaf, doedd hi ddim yn gyfreithlon yn y wlad yma i fod yn hoyw ac mewn perthynas. Felly, rydym ni’n cydnabod ein bod ni wedi gwneud cynnydd yn ystod yr hanner canrif ddiwethaf, ac mae peth o hyn yn ymwneud â gwneud yn siŵr nad yw'r enillion hynny'n cael eu rhoi i un ochr neu eu hosgoi er mwyn chwaraeon, ond maen nhw’n rhan o'n hymgysylltiad. Bydd y Prif Weinidog yn gwneud datganiad ar ein hymgysylltiad â gwahanol rannau o'r byd, fel rwyf wedi cyfeirio yn fy natganiad fy hun, i nodi ein dull o ymdrin â sut y byddwn yn ymgysylltu â gwahanol wledydd yn y byd heb aberthu ein gwerthoedd ein hunain.
Yna, ar y pwynt mae Cymdeithas Bêl-droed Cymru wedi'i wneud, mae'n gais dewr, deniadol a beiddgar i gael £343 miliwn o gyfalaf allan o'r Gweinidog Cyllid pan, mewn gwirionedd, rydym ni’n gwybod ein bod wedi cael toriad ymarferol ac, mewn gwirionedd, toriad arian yn ein cyllideb gyfalaf. Felly, mae 'na lawer o bwysau. Felly, yr arian yr ydym ni wedi'i roi i mewn yn barod yw arian sy'n flaenoriaeth mewn cyfnod anodd iawn. Ein her fydd canfod sut a lle y gallwn ni gael cyfalaf a sut yr ydym ni’n defnyddio hwnnw i wella cyfleusterau, ac, yn hollbwysig, yn y ffordd yr ydym ni’n edrych ar gyfleusterau chwaraeon, sut y gallwn ni gael amlddefnydd ar gyfer gwahanol chwaraeon. Mae hynny eisoes yn digwydd rhwng amrywiaeth o sefydliadau, ond yn sicr bydd llawer mwy i'w wneud o ran gwella cyfleusterau llawr gwlad a chymunedol a llawer o weithgareddau eraill ar ôl y twrnamaint.