Bydd un o bob dau ohonom yn datblygu rhyw fath o ganser yn ystod ein hoes. Mae hyn yn anochel yn golygu y bydd pob un ohonom yn teimlo effeithiau canser, ond yn debyg iawn i lawer o afiechydon a chlefydau eraill, diolch i gyllid ymchwil arloesol, nid yw pob diagnosis o ganser yn dedfrydu i farwolaeth. Rydym wedi gwneud cynnydd sylweddol dros y degawdau, gyda chyfraddau goroesi'n dyblu dros y 40 mlynedd diwethaf, ond mae anghydraddoldebau’n parhau, felly mae gwaith i’w wneud o hyd. Mae darllen y cynnig heddiw'n gwneud imi deimlo llawer iawn o dristwch. Perfformiad y llwybr canser gynaecolegol yw'r perfformiad llwybr canser unigol isaf yn ôl safle tiwmor, ac mae cyfraddau goroesi blwyddyn a phum mlynedd ar gyfer canser y groth wedi gostwng yn sylweddol. Mae'r anghydraddoldeb hwn yn annheg, ac nid yw ond yn iawn ein bod yn trafod hyn ar lawr y Siambr gyda'n gilydd yn ystod Mis Ymwybyddiaeth Canser Gynaecolegol.

Os ydym am achub mwy o fywydau, ac os ydym am gyflawni uchelgeisiau’r cynnig heddiw, mae'n rhaid inni gael gwared ar y rhwystrau y mae menywod yn eu hwynebu ar bob carreg filltir ar eu taith gyda chanser. Mae'n gwbl syfrdanol na all 80 y cant o fenywod sy'n gweithio amser llawn gael apwyntiad sgrinio serfigol cyfleus. Os ydym am achub mwy o fywydau, mae angen inni ddiagnosio'n gynnar. Dim ond os yw menywod yn gallu trefnu apwyntiadau pan fo angen y byddwn yn sicrhau bod hyn yn digwydd. I mi, mae'n rhaid mai hon yw’r agwedd bwysicaf ar y cynllun gweithredu ar ganser. Ar ôl cael diagnosis, yn rhy aml, rydym yn clywed straeon gan fenywod sy'n aros am gyfnodau annerbyniol rhwng un apwyntiad a'r nesaf. Mae'r ansicrwydd y mae hyn yn ei achosi yn arwain at ddirywiad pellach yn eu hiechyd a'u hiechyd meddwl. Mae’n hanfodol cynnal adolygiad brys o amseroedd aros gynaecolegol os ydym am ddod â hyn i ben.

Yn y dadleuon hyn, credaf y gall yr iaith a ddefnyddiwn a’r pwyntiau a wnawn wneud i staff y GIG deimlo mai hwy yw’r rhai sydd ar fai. Felly, gadewch imi ddweud un peth yn gwbl glir: nid staff y GIG yw'r broblem. Mae arnom angen mwy o staff ymroddedig yn y GIG, fel nad yw meddygon a nyrsys yn gweithio mwy nag oriau eu contract yn enw ewyllys da. Mae arnom angen mwy o staff ymroddedig yn y GIG i lenwi'r bylchau mewn endosgopi, delweddu, patholeg ac oncoleg anfeddygol. Nid hwy yw'r broblem; hwy yw’r ateb, ac ni allaf ddiolch digon iddynt am eu gwaith. Mae angen inni gefnogi Canolfan Ganser newydd Felindre yn ddiedifar, nid cilio rhagddi na'i thrin fel rhyw fath o reg. Mae angen inni gefnogi, yn ddiedifar, y cynlluniau ar gyfer canolfan sydd o'r safon uchaf ar gyfer ymdrin â phob math o ofal canser—heb os nac oni bai.

Hoffwn orffen fy nghyfraniad heddiw drwy ddiolch i Wayne Griffiths, y cyfarfu rhai ohonoch ag ef yn gynharach eleni yn y Senedd. Fel y gŵyr llawer ohonoch, rwy’n falch o gefnogi cronfa Forget Me Not, cronfa deyrnged er cof am Rhian Griffiths, a fu farw'n 25 oed ym mis Mehefin 2012 o ganser ceg y groth. Mae stori Rhian a’r hyn y mae'n ei adael ar ei hôl, diolch i’w rhieni, yn newid bywydau bob dydd. Gadewch i Rhian, ei rhieni, a chronfa Forget Me Not, sy’n dathlu ei phen-blwydd yn 10 oed eleni, ein hysbrydoli i sicrhau y gallwn newid y canlyniadau i fenywod sy’n cael diagnosis o ganser gynaecolegol yng Nghymru. Diolch.