Part of the debate – Senedd Cymru am 5:20 pm ar 11 Hydref 2022.
Hoffwn ddiolch i'r Gweinidog a'ch swyddogion a dyn nghyd-Aelodau yn y pwyllgor am y gwaith sydd wedi'i wneud ar hyn hyd yma, ac mae’n hen bryd i ni sefyll yma, mewn gwirionedd, i groesawu'r Bil hwn. Rwy'n gwerthfawrogi popeth mae Cadeiryddion y pwyllgorau eraill wedi'i ddweud, ac rwy’n gobeithio fod hwn yn un Bil y gallwn ni i gyd, yn drawsbleidiol, ei gefnogi. Ond mae angen iddo fod yn Fil—. Nawr ein bod ni wedi cael y cyfle yma, mae angen iddo fod yn Fil sydd wir yn cyflawni, oherwydd mae hi'n flwyddyn wedi i'r Llywodraeth Lafur ddweud y byddech chi'n deddfu, mae hi'n ddwy flynedd ar ôl i Lywodraeth y DU osod ei gwaharddiad ei hun, ac mae'n dair blynedd ar ôl i Lywodraeth Cymru ddatgan argyfwng hinsawdd. Ar 5 Gorffennaf, cyhoeddodd y Prif Weinidog ei hun y byddai'r Bil hwn yn cael ei ddefnyddio i gefnogi her gyfreithiol barhaus Llywodraeth Cymru yn erbyn Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig 2020. Beth bynnag, hynny o'r neilltu, rydw i a fy ngrŵp yn croesawu'r Bil, ac rydym ni’n cytuno â'r egwyddorion cyffredinol. Hynny yw, mewn gwirionedd, pwy fyddai ddim? Mae cynhyrchu plastig untro yn parhau i gwmpasu'r gyllideb garbon fyd-eang. Mae tua 98 y cant o gynhyrchion plastig untro yn cael eu cynhyrchu o borthiant newydd neu danwydd ffosil. Erbyn 2040, rhagwelir y bydd cynhyrchu, defnyddio a gwaredu plastigau sy'n seiliedig ar danwydd ffosil yn cyrraedd 19 y cant o'r gyllideb garbon fyd-eang. Ac amcangyfrifir bod 400 miliwn tunnell o wastraff plastig bob blwyddyn.
Mae'r canlyniadau yn ddinistriol, Llywydd. Bydd mwy o blastig na physgod yn y môr erbyn 2050. Mae gan 90% o adar y môr blastig yn eu stumogau. Mae llygredd microblastig wedi arwain at ddirywiad mewn ffawna, gan gynnwys larfa a gwiddon, ac mae tua 100,000 o ddarnau neu 250g o blastig yn cael eu bwyta gennym ni fel unigolion yn flynyddol. Nawr, gan gofio'r cyd-destun hwnnw, rwyf yn dymuno i'n Senedd yng Nghymru fynd cyn belled ag y gall gyda'r Bil newydd hwn.
Mae Cyswllt Amgylchedd Cymru a Dŵr Cymru wedi mynegi siom nad yw cadachau gwlyb sy'n cynnwys plastigion yn cael eu cynnwys. Ond, pan ddaethoch chi i gyfarfod y pwyllgor yr wythnos ddiwethaf, Gweinidog, roeddech chi mewn gwirionedd yn fwy grymus ar hynny, ac yn sicr rydych chi'n mynd i fod yn edrych arno. Oherwydd, gadewch i ni fod yn onest, cadachau gwlyb, yn enwedig gyda phlastig, yw'r prif achos a chyfrannwr at ffurfio rhwystrau yn ein carthffosydd, a hefyd llygru'r amgylchedd â microblastigau. Mae hyd yn oed Ffederasiwn Plastigion Prydain wedi esbonio bod dewisiadau amgen i gadachau gwlyb sy'n cynnwys plastigion yn bodoli. Rwy'n deall, yn ôl fy nghyd-Aelod Llyr Gruffydd, fod gennym ni gwmni sydd eisoes yn ystyried cynhyrchu—. Ie, yn Wrecsam?