7. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd: Cau Pont Menai

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:20 pm ar 25 Hydref 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 5:20, 25 Hydref 2022

Diolch am y datganiad. Mae'n rhaid dweud wrth y Gweinidog: mae hyn yn llawer mwy nag anghyfleustra, ac mae'n rhaid i mi ddweud hefyd fod y sefyllfa'n llawer mwy difrifol nag yr oedd llefarydd y Ceidwadwyr wedi'i drin o. Dwi'n meddwl bod yna dri chwestiwn sylfaenol yn codi rŵan. Yn gyntaf, y flaenoriaeth: beth ydy'r camau sy'n cael eu cymryd i ymateb i hyn, cadw traffig i lifo, lliniaru risgiau? Yn ail, cyflwr y bont: sut adawyd i hyn ddigwydd yn y lle cyntaf? Sut mae dod o hyd i'r ffordd gyntaf i ailagor yn ddiogel? Ac yn drydydd, beth fydd yr ymateb er mwyn sicrhau gwytnwch yn yr hir dymor?

O ran yr ymateb rŵan, te, mae yna gymaint o haenau i hyn: sicrhau does dim rhwystrau i gerbydau brys; sut i gael staff allweddol i'w gwaith—staff Ysbyty Gwynedd yn arbennig, ond llawer mwy na hynny—sut i gael pobl allan o'u ceir—mwy o drenau'n stopio mewn mwy o orsafoedd, mwy o fysus, annog mwy o ddefnydd o park and rides, bysus gwennol ac ati. A fydd y llwybr cerdded ar agor drwy'r cyfnod yma? Dydy hynny dal ddim yn hollol glir. Oes modd defnyddio'r llwybr wrth ymyl y rheilffordd ar ddec isaf pont Britannia i ryw bwrpas? Mae hynny'n rywbeth dwi wedi'i godi o'r blaen. 

Mae yna bwysau ar wasanaethau iechyd. Pa gamau fydd yna i wella darpariaeth ar yr ynys yn Ysbyty Penrhos Stanley, er enghraifft? Beth am gynlluniau i leihau'r angen i gau pont Britannia mewn gwynt, a'r cynlluniau brys wedyn, parcio loris ac ati, os oes rhaid cau? Beth am gynlluniau i liniaru ym mhorthladd Caergybi? Fel dwi'n dweud, mae yna gymaint o elfennau i hyn—gormod o restr yn fanna i ddisgwyl ymateb ar bob un ohonyn nhw gan y Gweinidog—ond does yna brin ddim mesurau cadarn wedi cael eu hamlinellu hyd yma. Mae'n rhaid inni glywed am fesurau pendant ar frys. A hefyd, os caf i ddweud, mi fydd angen buddsoddiad. Felly, a allwn ni gael ymrwymiad o adnoddau ychwanegol i'r cyngor sir, fydd yn gorfod delifro sawl elfen o'r mesurau yma?

Gadewch i ni ddod at yr ail elfen, te: sut ddigwyddodd hyn? Rydyn ni wedi cael disgrifiad o'r rhaglen archwilio ac ati a wnaeth arwain at y datganiad ddydd Gwener, ond mae yna gwestiynau'n parhau i fi. Sut mae pethau wedi gallu gwaethygu mor gyflym, yn cyrraedd pwynt mor gritigol, mae'n ymddangos, mewn cyfnod mor fyr? Mae'n lot o waith edrych ar ôl pont o'r math yma—yn sicr dyw e ddim mor hawdd ag roedd Lewis Carroll yn ei awgrymu yn Through the Looking-Glass: