Part of the debate – Senedd Cymru am 6:01 pm ar 16 Tachwedd 2022.
Diolch, Lywydd. Hoffwn ddiolch i bawb sydd wedi cymryd rhan yn y ddadl y prynhawn yma, ac yn arbennig, am y ffordd y nododd pam ein bod yn trafod y materion hyn, oherwydd trasiedi Grenfell, a diniweidrwydd pobl sy'n byw mewn llawer o'r adeiladau yr effeithiwyd arnynt yn sgil Grenfell—mae'n drasiedi i'r unigolion hynny. Ac fe gyffyrddodd Joel James yn bwerus iawn ar y materion iechyd meddwl, cam-drin alcohol a goblygiadau cymdeithasol eraill sydd wedi taro'r unigolion hyn heb unrhyw fai arnynt hwy, ond drwy'r trawma o fynd o gael yr hyn y credant sy'n gartref eu breuddwydion i fod yn faen melin o amgylch eu gyddfau ac yn y pen draw, yn rhywbeth heb iddo fawr o werth o gwbl, ond fel trap marwol posibl pe bai tân yn digwydd yn unrhyw un o'r adeiladau hynny, ac yn amlwg, yr ofn parhaus ynglŷn â'r hyn a allai ddigwydd.
A dyna pam y mae ymateb y Gweinidog yn fy nrysu braidd heddiw. Pam na fyddai Llywodraeth Cymru eisiau defnyddio'r gyfraith i roi hawliau i'r unigolion hyn fel y gallent fynnu iawn o dan y gyfraith, pe baent yn teimlo y gallent wneud hynny? Rwy'n croesawu'r cynlluniau y mae'r Gweinidog a'r Llywodraeth wedi'u rhoi ar waith hyd yma i weithio ochr yn ochr â chydweithwyr ar draws y sector i ddod â'r datblygwyr at y bwrdd, ond mae yna lawer iawn o feysydd penodol sydd angen i'r gyfraith roi amddiffyniad i'r unigolion yr effeithir arnynt, megis y cyfryngau at ddibenion arbennig a gafodd eu rhoi ar waith i adeiladu llawer o'r datblygiadau hyn ond ar ôl i'r datblygiadau gael eu hadeiladu, daeth y cwmnïau hynny i ben a daeth atebolrwydd y datblygwyr hynny i ben bron â bod. Pe baem yn mabwysiadu rhai o'r mesurau hyn mewn Deddf Gymreig a fyddai'n cael ei chyflwyno—