Fel Aelod dros Ogledd Cymru, wrth gwrs, fy nhaith rasio gyntaf, fel cefnogwr newydd i'r gamp, oedd i ble arall ond cae rasio ceffylau Bangor Is-coed yn fy rhanbarth, ac fe'm gwahoddwyd mewn gwirionedd gan Awdurdod Rasio Ceffylau Prydain, ynghyd â rhai o Aelodau eraill y Senedd, ac rwy'n falch o'u gweld yma heno. Dechreuodd y diwrnod, wrth gwrs, gyda thaith i glwb rasio Oliver Greenall i ymweld â iard hyfforddi ceffylau rasio, sy'n rhywbeth nad ydym fel arfer yn dod i gysylltiad ag ef pan fyddwn yn gweld sylw'n cael ei roi i hyfforddiant. Mae dros 500 o fusnesau gwledig allweddol o'r fath ledled Prydain, ac 20 yma yng Nghymru, ac mae'n rhaid i mi ddweud, byddech chi'n ei chael hi'n anodd dod o hyd i bobl fwy gweithgar ac ymroddedig na staff stablau. Maent yn codi ar doriad y wawr ac yn gweithio 365 diwrnod y flwyddyn i wneud yn siŵr fod eu ceffylau'n cael y cariad a'r gofal sydd ei angen arnynt i fod ar eu gorau ar y trac. Ar ôl yr ymweliad hwnnw, fe aethom i'r cae rasio—profiad y byddwn i'n ei argymell yn fawr i unrhyw un sydd eto i fynd i rasys, oherwydd os ydych chi'n edrych am ddiwrnod allan gyda grŵp o ffrindiau, neu deulu sy'n chwilio am ddiwrnod rasio sy'n hwyl i'r teulu, mae rhywbeth i bawb—o ddifrif, rhywbeth i bawb.

Nawr, cafwyd dros 160,000 o ymweliadau â Bangor Is-Coed, Cas-gwent a Ffos Las yn y flwyddyn ddiwethaf nad effeithiwyd arni gan COVID, sef 2019. Mae hwnnw'n ffigur sylweddol a'm trawodd fel rhywbeth nad oeddwn wedi'i sylweddoli, rhaid imi ddweud, ond wrth gwrs, rwy'n gwybod nawr o gadeirio'r grŵp trawsbleidiol ar rasio ceffylau yma yn y Senedd fod y diwydiant yn arbennig o awyddus i weithio gyda Llywodraeth Cymru ar ehangu'r nifer, o ystyried y manteision economaidd enfawr posibl y gallai hyn eu cynnig i bawb sydd ynghlwm wrtho.

Yn ddiweddar, cefais gyfle i fynychu gwobrau rasio Cymru, digwyddiad blynyddol sy'n cydnabod y llwyddiannau sylweddol gan aelodau o gymuned rasio ceffylau Cymru, yn bobl a cheffylau, ac roeddwn wrth fy modd yn canfod pa mor llwyddiannus y bu ceffylau a hyfforddwyd yng Nghymru neu sydd â pherchnogion yng Nghymru dros y 12 mis diwethaf. Cawsom fuddugoliaethau mawr Coole Cody a hyfforddwyd gan Evan Williams yng Ngŵyl Cheltenham, a Rohaan a hyfforddwyd gan David Evans yn Royal Ascot. Mae'r ddau'n cynrychioli Cymru mewn modd cadarnhaol yn rhai o ddigwyddiadau chwaraeon mwyaf y DU, sy'n hynod gystadleuol ac yn cynnwys cystadleuaeth ryngwladol. Ar ben hynny, mae David Probert a Sean Bowen hefyd ymhith y pum joci gorau yn y wlad ar y gwastad a thros y clwydi. Ond wrth gwrs, byddai cynnal y llwyddiant hwn a thyfu'r sector i wireddu mwy fyth o gyflawniadau ac effeithiau economaidd mwy sylweddol yn galw am gefnogaeth gan y Llywodraeth hefyd. Nawr, rwy'n deall mai rasio ceffylau yw'r gamp sy'n denu fwyaf o gefnogwyr ar ôl pêl-droed a rygbi yng Nghymru o ran y nifer sy'n mynychu rasys, ond nid wyf yn siŵr ei bod yn cael unrhyw beth tebyg i'r un gydnabyddiaeth o ran ei harwyddocâd, ac yn sicr o ran ei chyfraniad economaidd ehangach.

Nawr, mewn rasio, mae gwobrau ariannol yn gweithredu fel anadl einioes i'r diwydiant. Mae'n helpu nid yn unig i gynnal buddsoddiad hanfodol perchnogion yn y diwydiant, ac mae'n rhaid imi ddweud fod llawer ohonynt nad ydynt yn cael elw ariannol sylweddol, ond mae hefyd yn cefnogi hyfforddiant, busnesau a bywoliaeth cannoedd o gyfranogwyr y gamp yma yng Nghymru. Mae hynny hefyd wedyn yn gyrru gweithgarwch economaidd ehangach drwy'r economi wledig ehangach yma yng Nghymru. Oherwydd amrywiaeth o ffactorau, gan gynnwys lefel yr elw o weithgaredd betio drwy sianeli statudol a masnachol i'r diwydiant rasio, mae rasio ar draws Prydain yn wynebu heriau cynyddol gyda sicrhau lefelau cystadleuol o wobrau ariannol. Wrth fesur gwobrau ariannol fesul ras, mae rasio ym Mhrydain bellach yn llusgo ar ôl awdurdodaethau cystadleuol mawr eraill, gan gynnwys Iwerddon, Ffrainc, Awstralia, yr Unol Daleithiau, Hong Kong a Japan. Nawr, mae'r awdurdodaethau cystadleuol hyn yn parhau i gynyddu gwobrau ariannol, ac yn cynnig cymhellion sylweddol i berchnogion Prydeinig adleoli eu buddsoddiad. Mae modelu economaidd blaenorol wedi awgrymu bod pob 20 ceffyl rasio mewn hyfforddiant yn darparu tua £1 filiwn mewn buddion economaidd uniongyrchol ac anuniongyrchol, felly ceir canlyniadau economaidd negyddol go iawn os oes crebachu yn y sector penodol hwn.

Nawr, mae'n ofynnol i Lywodraeth y DU, drwy statud, adolygu cyfradd yr ardoll betio ar rasys ceffylau, sydd ar hyn o bryd wedi'i gosod ar 10 y cant o elw gros gweithredwyr betio ar rasys Prydeinig. Mae angen iddynt ei adolygu erbyn 2024 fan bellaf. Ac mae hyn yn rhoi cyfle allweddol i gywiro'r anghydbwysedd yn y gwobrau ariannol. Mae'r ardoll hefyd, wrth gwrs, yn darparu buddsoddiad hanfodol mewn uniondeb, mewn hyfforddiant ac addysg ac yn bwysig, yn lles ceffylau. Ac fe hoffwn ddweud ychydig eiriau am les ceffylau, oherwydd, drwy'r ardoll, mae rasio Prydeinig wedi gwario bron i £40 miliwn ar ariannu prosiectau milfeddygol neu addysg filfeddygol gyda'r nod o wella dealltwriaeth o ffisioleg ceffylau ac atal clefydau. Ym mis Mawrth 2019, sefydlodd rasio Prydeinig fwrdd lles ceffylau newydd, a gadeiriwyd yn annibynnol gan Barry Johnson, cyn-lywydd Coleg Brenhinol y Milfeddygon, a chyda chynrychiolaeth wleidyddol arno hefyd gan Tracey Crouch AS. Mae'r bwrdd lles ceffylau wedi cyhoeddi cynllun strategol cynhwysfawr, pum mlynedd o'r enw 'A life well lived', a gyhoeddwyd yn 2020, ac mae ei gyhoeddiad yn foment nodedig i rasio Prydeinig, gan ei fod, am y tro cyntaf, yn darparu un strategaeth les drosfwaol sy'n adeiladu ar y prosiectau niferus sydd eisoes ar y gweill ar draws y diwydiant i godi safonau lles ac i wella lefelau diogelwch ceffylau. Ar hyn o bryd mae gwaith yn mynd rhagddo ar 17 o'r prosiectau sy'n cael eu hargymell gan y bwrdd lles ceffylau, ac mae gwerth £3 miliwn o gyllid wedi'i gyhoeddi heddiw, fel mae'n digwydd, i ymestyn gwaith y bwrdd lles ceffylau hyd at 2025.

Ond i ddychwelyd at yr ardoll betio ar rasys ceffylau, rwy'n gwybod y byddai'r diwydiant rasio yng Nghymru yn werthfawrogol iawn o unrhyw sylwadau y gall y Dirprwy Weinidog eu gwneud i'w swyddog cyfatebol yn San Steffan ac yn yr Adran dros Dechnoleg Ddigidol, Diwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon er mwyn cyflymu'r adolygiad i gefnogi'r diwydiant yng Nghymru. A byddwn yn hapus iawn i fynd ar drywydd sesiwn friffio ar y pwnc pe bai'r Gweinidog yn dymuno. A gallaf ei gweld yn ysgwyd ei phen, felly rwy'n edrych ymlaen at ei chyfraniad hyd yn oed yn fwy nawr yn nes ymlaen.

Mae gennym stori lwyddiant go iawn yma yng Nghymru yn y byd rasio ceffylau, nad yw bob amser yn cael ei chydnabod fel y dylai, efallai, ac rwy'n credu'n gryf fod manteision a chyfleoedd clir i Lywodraeth Cymru o ymgysylltu'n adeiladol â rasio yma yng Nghymru. Ac i'r perwyl hwnnw, roeddwn wrth fy modd yn gweld bod y Dirprwy Weinidog wedi ymweld â Chas-gwent yn yr haf, a byddwn i hyd yn oed yn fwy balch pe bai'n derbyn fy ngwahoddiad iddi ymuno â mi am ddiwrnod o rasio ym Mangor Is-coed er mwyn iddi gael gweld beth sydd gan rasio yng ngogledd Cymru i'w gynnig hefyd. [Torri ar draws.] Ie. Gall Aelodau eraill ddod draw hefyd wrth gwrs. Ond rwyf am annog y Gweinidog a'i Llywodraeth i barhau i ymgysylltu'n rhagweithiol â'r diwydiant rasio yng Nghymru ac i'w gefnogi, gan y bydd manteision amlwg mewn cymaint o ffyrdd.

Felly, diolch i chi unwaith eto, Lywydd, am y cyfle i gyflwyno'r ddadl hon. Edrychaf ymlaen yn fawr at gyfraniadau Aelodau eraill ac at ymateb y Gweinidog ar y diwydiant hanfodol a llwyddiannus hwn i Gymru. Diolch.