Part of the debate – Senedd Cymru am 5:30 pm ar 22 Tachwedd 2022.
Diolch am eich diweddariad, Gweinidog. Mae'n siomedig clywed na fu ymateb clir hyd yma gan Lywodraeth y DU ynglŷn â mwy o arian i bobl sy'n lletya ac awdurdodau lleol i gynorthwyo gyda darparu cymorth i ffoaduriaid Wcreinaidd yng Nghymru yn ystod yr argyfwng costau byw hwn. Am holl eiriau cynnes Rishi Sunak yn Kyiv, nid yw Llywodraeth Geidwadol San Steffan yn dangos cefnogaeth briodol i'r Wcrainiaid yng Nghymru sy'n gorfod ffoi o'u cartrefi.
Dywedodd cyfarwyddwr Ewrop Sefydliad Iechyd y Byd ddoe bod 700 o ymosodiadau ar seilwaith iechyd wedi'u cofnodi ers i ymosodiad Rwsia ar Wcráin ddechrau. Galwodd yr ymosodiadau yn torri cyfraith ddyngarol ryngwladol a rheolau rhyfel—os oes pethau o'r fath—a rhybuddiodd y byddai miliynau o Wcrainiaid yn wynebu amodau sy'n bygwth bywyd dros y gaeaf. Mae'r WHO wedi galw am goridor iechyd dyngarol i sicrhau bod cyflenwadau'n gallu cyrraedd y rhai sydd eu hangen fwyaf, a dywedodd mai'r unig ateb cynaliadwy ar gyfer system iechyd Wcreinaidd oedd, wrth gwrs, i'r rhyfel gael ei ddwyn i ben. Fy nealltwriaeth i, Gweinidog, yw ein bod wedi anfon ein llwyth cyntaf o gyflenwadau meddygol i Wcráin o Gymru ym mis Mawrth. Felly, a wnaiff y Gweinidog ein diweddaru ar ba lwythi eraill neu gyllid ar gyfer cymorth meddygol gan Lywodraeth Cymru i Wcráin sydd wedi'u gwneud ers hynny? Ac ydy hi'n bosib o gwbl cael mwy o gefnogaeth wedi'i dargedu yn dod o fan hyn yng Nghymru?
Yn ddiweddar mae Menywod y Cenhedloedd Unedig wedi rhyddhau adroddiad polisi ar effeithiau rhywedd yr argyfwng yn Wcráin. Maen nhw'n nodi bod ystyriaethau cydraddoldeb rhwng y rhywiau ar goll o drafodaethau am yr argyfwng yn Wcráin ac yn argymell, ymhlith eraill, y canlynol: cymorth bwyd wedi'i deilwra gyda phwyslais ar wella'r gallu i gael bwyd maethlon digonol a phriodol i ddiwallu anghenion penodol menywod a merched mewn sefyllfa o wrthdaro ac argyfwng; cael gafael ar fwyd ar gyfer rhaglenni cymorth bwyd gan brosiectau ffermio cydweithredol sy'n eiddo i fenywod ac sy'n cael eu harwain gan fenywod a sefydliadau ar gyfer ymateb dyngarol a darpariaeth gyhoeddus; a sicrhau, wrth gwrs, bod gofal iechyd, gan gynnwys gwasanaethau rhywiol ac atgenhedlu ac iechyd meddwl, yn cael eu darparu i'r rhai sy'n ddarostyngedig i ecsploetio a cham-drin rhywiol a masnachu yng nghyd-destun bwyd a diogelwch ac argyfwng dyngarol.
Ac yn olaf, ar eich sylwadau ynghylch cofio'r Holodomor a'r angen i sicrhau ymwybyddiaeth o'r hanes hir hwn o ymddygiad ymosodol yn erbyn pobl Wcráin, a rôl y newyddiadurwr Cymreig Gareth Jones wrth ddatgelu hyn i'r byd, rwy'n argymell y ffilm ragorol Mr Jones gan Agnieszka Holland. Dylai pawb ei wylio. Mae'n tanlinellu nid yn unig cadernid a dewrder pobl Wcráin yn wyneb gormes ofnadwy a brawychus, a dewrder anhygoel un unigolyn wrth ddatgelu hyn, ond hefyd bwysigrwydd gwirionedd, sy'n cael ei alw yn aml iawn, wrth gwrs, yn golled gyntaf rhyfel, a rôl hollbwysig y wasg yn wyneb hunan ddiddordeb y wladwriaeth. Diolch.