4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y cyfleoedd ddaw yn sgil datblygu ynni gwynt ar y môr arnofiol yng Nghymru? OQ58727

Mae gan wynt arnofiol botensial i gyfrannu’n sylweddol at system ynni sero net Cymru a Phrydain yn y dyfodol, ac mae’n gyfle gwych i ddod â buddion cymdeithasol ac economaidd i’n cymunedau arfordirol. Rydym yn gweithio’n agos gyda'r diwydiant, Ystad y Goron a Llywodraeth y DU i wireddu hyn.

Cytunaf â chi, Ddirprwy Weinidog, fod y cyfleoedd a gyflwynir gan wynt arnofiol yn enfawr. Fel y gwyddoch, rwy’n cefnogi’r cais trawsnewidiol ar gyfer y porthladd rhydd Celtaidd, a fyddai, yn fy marn i, yn chwarae rhan enfawr yn y broses o ddatblygu dyfodol gwyrddach a mwy cynaliadwy yma yng Nghymru. Wrth gwrs, mae'n hanfodol fod pob prosiect datblygu morol wedi'i leoli'n strategol i ddiogelu rhywogaethau morol a chefnogi adferiad y cefnfor. Mae fferm wynt arnofiol gyntaf Cymru, prosiect Erebus, yn cael ei datblygu 40 km oddi ar arfordir sir Benfro. Cyflwynodd y datblygwyr, Blue Gem Wind, y cyfarfûm â hwy droeon, eu cais caniatâd cynllunio ym mis Rhagfyr 2021, gyda chais clir am benderfyniad ar y caniatâd ymhen 12 mis er mwyn galluogi’r prosiect i gystadlu yn y rownd ddyrannu contractau ar gyfer gwahaniaeth nesaf. Felly, Ddirprwy Weinidog, pa sicrwydd y gallwch ei roi i Erebus a phob darpar brosiect ynni gwynt arnofiol arall y bydd penderfyniadau ynghylch caniatadau'n cael eu rhoi mewn modd amserol er mwyn galluogi prosiectau i symud ymlaen ac fel nad ydynt yn colli cyfleoedd gwerthfawr i gael cyllid yn y dyfodol?

Efallai y bydd yr Aelod yn cofio, ychydig yn llai na blwyddyn yn ôl, imi arwain archwiliad dwfn o ynni adnewyddadwy er mwyn edrych ar ba rwystrau sy'n ein hatal rhag cyflawni ein targedau uchelgeisiol. Un o'r argymhellion a luniwyd gennym oedd adolygiad proses gyfan—os gall archwiliad dwfn arwain at adolygiad proses gyfan; fe wyddoch beth rwy'n ei olygu, rydym yn boddi mewn jargon yma—o'r broses gydsynio o'r dechrau i'r diwedd, i edrych ar beth oedd yn rhwystredig i ddatblygwyr, a beth oedd yn achosi oedi, ac roedd achos, er enghraifft, dros edrych ar sylfaen dystiolaeth mewn ffordd gydweithredol, a fyddai'n arbed datblygwyr unigol rhag gorfod gwneud hynny bob tro. Roedd y prosiect hwn yn un o’r rhai y buom yn edrych arnynt fel rhan o’r broses honno. Rydym wedi cael canlyniadau’r adolygiad proses gyfan, ac rydym bellach yn gweithio drwyddynt yn fanwl i weld gyda CNC beth y gallwn ei roi ar waith i gynorthwyo cynlluniau fel hyn yn y dyfodol. Ar y prosiect penodol hwn, rydym yn gweithio gyda datblygwyr y prosiect ar y broses ar gyfer cael trwydded forol. Gan fod gennym rôl yn y broses apelio, fe fyddwch yn deall na allaf wneud sylw pellach ar hynny, ond mae ein swyddogion yn gwneud yr hyn a allant, ac wrth gwrs, mae angen i’r datblygwyr hefyd wneud yr hyn a allant hwy i gadw at y dyddiad cau y maent wedi gofyn i ni gadw ato.

Mae llawer o ffocws wedi bod ar wynt arnofiol wrth gwrs. Mae'n teimlo i raddau fel pe bai'n rhywbeth sy'n ffasiynol ar hyn o bryd, ond mae'n hynod ddilys, wrth gwrs—nid oes unrhyw un yn herio hynny—yn enwedig gyda'r ffocws ar y môr Celtaidd. Ond mae'n rhaid inni beidio ag anghofio, wrth gwrs, fod potensial enfawr o hyd i'w wireddu mewn perthynas â thyrbinau sefydlog ym Môr Iwerddon. Mae hynny'n sbardun allweddol ar gyfer economi gogledd Cymru yn fy marn i, gyda ffocws penodol ar ddatblygu presenoldeb ynni gwynt ar y môr cryf yng Nghaergybi. Felly, a wnewch chi ddweud wrthym beth yw dyheadau Llywodraeth Cymru mewn perthynas â môr Iwerddon, yn enwedig ar ôl rownd lesio 4 Ystad y Goron, a beth y mae eich Llywodraeth yn ei wneud i hyrwyddo'r cyfleoedd hynny'n barhaus o ran tyrbinau sefydlog, yn enwedig ym Môr Iwerddon?

Mae'n llygad ei le, ac mae gennym ddiddordeb ym mhob cyfle i wella capasiti ynni adnewyddadwy. Un o'r pethau rydym hefyd yn awyddus i'w gwneud yw sicrhau bod gennym gadwyn gyflenwi a budd i'r economi leol, drwy berchnogaeth a thrwy weithgynhyrchu. Nid wyf erioed wedi deall pam fod cronfeydd pensiwn yr Almaen yn cael eu buddsoddi mewn ffermydd gwynt oddi ar ogledd Cymru pan nad ydym yn elwa'n uniongyrchol o'r elw ein hunain. Dyna un o'r rhesymau pam ein bod wedi cyhoeddi y byddwn yn creu cwmni ynni i Gymru, i fanteisio ar y cyfleoedd a geir ar ystad Cyfoeth Naturiol Cymru. Rydym hefyd—gyda Phlaid Cymru—yn gweithio ar gynnig ar gyfer ynni cymunedol. Felly, mae llawer o waith yn mynd rhagddo i fanteisio ar hyn. Mae angen inni weithio’n agos gyda Llywodraeth y DU ar strategaeth ddiwydiannol i gyd-fynd â’r cynlluniau adnewyddadwy. Codais hyn gyda Greg Hands pan oedd yn Weinidog ynni, ac mae'n rhywbeth y mae’r diwydiant ei hun yn frwdfrydig yn ei gylch, gan fod potensial sylweddol o ran ynni yn ogystal â photensial o ran cyflogaeth hefyd os cawn hyn yn iawn.