Part of the debate – Senedd Cymru am 6:00 pm ar 23 Tachwedd 2022.
Mae sefyllfa ddifrifol iawn yn ein hwynebu, ac mae'n dda ein bod yn gallu trafod hyn yn iawn yma yn y Senedd. Rwyf am ddweud fy mod yn gwybod bod gan y Gweinidog lawer iawn o bethau ar ei phlât ac mae wedi bod yn amser anodd iawn, ond ar hyn o bryd, mae meddwl y gallem wynebu streic nyrsys yn heriol iawn i ni fel cymdeithas yma yng Nghymru. Mae meddwl y gallai llawer o'r rhai sy'n cael y cyflogau isaf ac sy'n gofalu'n fwyaf uniongyrchol ac yn gweithio mor galed dros y cleifion yn eu gofal fod yn ystyried mynd ar streic—. Nawr, rhowch eich hun ym mhen rhywun sydd wedi ymroi i ofalu am bobl fregus mewn angen, a meddyliwch, 'Yr unig ffordd y gallaf gael amodau gwell, gwell cyflog, yw drwy streicio.' Nid ydynt wedi gwneud y penderfyniad hwnnw ar chwarae bach.
Rwyf eisiau canolbwyntio ar ddau faes yn fyr. Mae un o'r rheini wedi cael sylw gan Luke Fletcher, mewn perthynas ag adran 25B. Hoffwn ofyn am gadarnhad nad oes ymrwymiad o gwbl i gefnu ar hyn, oherwydd rwy'n bryderus y gallai hynny fod yn digwydd. Mae'r Coleg Nyrsio Brenhinol yn nodi'n glir iawn fod adran 25B yn cadw nyrsys—fod nyrsys sy'n gweithio ar wardiau lle mae hynny'n wir eisiau aros mewn gwirionedd. Felly, mae'n hanfodol ein bod yn ei gadw ac yn ei ymestyn. Rhaid imi ddweud, wrth gwrs, mai Kirsty Williams a Democratiaid Rhyddfrydol Cymru a gyflwynodd y Bil. Mewn gwirionedd, dyma'r unig Fil Aelod preifat mewn 23 mlynedd i fynd drwy'r Senedd, sy'n dangos, rwy'n credu, faint o gefnogaeth ac ymrwymiad a welwyd ar draws y pleidiau i wneud yn siŵr fod gennym lefelau diogel o staff nyrsio. Byddwn yn croesawu diweddariad gennych chi hefyd, Weinidog, yn nodi a ydych chi'n bwriadu ymestyn y Ddeddf, fel y clywsoch gan Luke Fletcher, er mwyn mynd i'r afael â'r argyfwng cadw staff mewn sawl rhan arall o'n GIG.
Y mater terfynol roeddwn eisiau ei grybwyll yw ei bod hi'n ymddangos bod Llywodraeth Cymru wedi gwrthod defnyddio'r ysgogiadau sydd ar gael iddi i ddyfarnu tâl gwell i nyrsys. Cyn i mi fynd ymlaen at hynny, rwy'n credu ei bod yn bwysig nad ydym yn mynd ar goll yn iaith 'codiad cyflog', oherwydd yn yr amgylchiadau economaidd enbyd rydym ynddynt, nid yn lleiaf fod mesur chwyddiant y mynegai prisiau manwerthu ar 11 y cant, mae unrhyw ddyfarniad cyflog y mae Llywodraeth Cymru yn ei gynnig i nyrsys o dan y lefel honno yn doriad cyflog mewn termau real, a dyna pam rwy'n erfyn arnoch i wneud popeth yn eich gallu i sicrhau codiad cyflog go iawn i'n nyrsys, i fynd i'r afael â'r argyfwng recriwtio a chadw staff yn y GIG yng Nghymru. Dyna pam y byddaf yn cefnogi'r cynnig heddiw. Oherwydd rwy'n gwybod bod gan Lywodraeth Cymru rym i allu talu ein nyrsys, a gallwn edrych ar sut y defnyddiwn bwerau yma i godi trethi. Rwyf wedi dweud hyn dro ar ôl tro: mae gennym allu yma yng Nghymru nawr—mae gennym allu i godi ceiniog yn y bunt. Nawr, rwy'n siŵr na fyddai llawer o bobl o amgylch Cymru yn gwarafun hynny; mewn gwirionedd, rwy'n credu y byddent yn ymrwymo i hynny, i'n gweithwyr GIG gwerthfawr a'n gweithwyr gofal cymdeithasol gwerthfawr. Gadewch inni fod yn feiddgar, gadewch inni fod yn ddewr, gadewch inni weld ymrwymiad i'r rhan honno o'n cymdeithas sy'n gofalu am ein pobl fwyaf bregus. Diolch yn fawr iawn.