Part of the debate – Senedd Cymru am 5:35 pm ar 7 Rhagfyr 2022.
Un o'r prif ymrwymiadau yn y rhaglen lywodraethu yw archwilio sut yr eir ati mewn modd radical i ddiwygio'r gwasanaethau cyfredol ar gyfer plant sy'n derbyn gofal a'r rhai sy'n gadael gofal. Rwy'n credu ei bod yn gwbl hanfodol fod yna adolygiad o ofal cymdeithasol plant yng Nghymru, ac rwy'n cefnogi hyn heb gytuno i'r gwelliant heddiw. Rwy'n credu ei fod yn hollbwysig. Rydym wedi trafod y rhesymau pam, yn drasig, fel y nododd Gareth Davies, ar ôl ystyried cynnwys yr adroddiad a marwolaeth drasig Logan Mwangi, ond yn hollbwysig, i ni, nid yw hyn yn ymwneud â gwleidyddiaeth plaid. Mae'n ymwneud â gwrando ar y rhai sydd â phrofiad o wrando ar weithwyr cymdeithasol, a oedd yn dweud yn eu maniffesto ar gyfer etholiad 2021 fod hyn yn rhywbeth y credent fod angen iddo ddigwydd.
Hefyd, nid wyf yn derbyn y pwynt y byddai unrhyw fath o adolygiad yn achosi oedi cyn i newidiadau ddod i rym. Mae'n ymwneud ag edrych ar y system yn ei chyfanrwydd, ac mae hyn yn gwbl hanfodol, oherwydd rydym yn gwybod bod y ffeithiau a'r ffigurau'n siarad drostynt eu hunain. Ac roedd clywed Comisiynydd Plant Cymru yn dweud yn ei hymateb ein bod wedi gweld y mathau hyn o argymhellion o'r blaen yn peri pryder mawr. Felly, pa sicrwydd y gallwn ei roi? Fe wyddom fod straen enfawr ar staff gwasanaethau cymdeithasol a'r holl asiantaethau perthnasol, a bod pethau'n debygol o waethygu. Fe wyddom sut mae awdurdodau lleol eisoes yn cael eu heffeithio gan gyni, a sut y byddant yn cael eu heffeithio o ganlyniad i'r argyfwng costau byw a'r effaith ar gyllidebau awdurdodau lleol.
Felly, mae'n sefyllfa ddifrifol, oherwydd fel sy'n amlwg, plant a phobl ifanc a fydd yn dioddef yn y pen draw, ac mae'n hanfodol ein bod yn gwneud popeth yn ein gallu i sicrhau bod y rhai sydd angen cymorth yn gallu cael y cymorth hwnnw, ac nad ydym yn gweld penawdau trasig eto, a'n bod yma eto yn y Senedd yn mynegi ein pryder a'n cefnogaeth i argymhellion. Mae adolygiadau'n gadarnhaol, yn fy marn i. Nid ydynt yn bethau i'w hofni, ac mae'n hollbwysig ein bod yn manteisio ar y cyfle i ddysgu gwersi yn eu cyfanrwydd. Fel y dywedais, rydym yn gweithio gyda'n gilydd i edrych ar feysydd ar gyfer diwygio, ond bydd adolygiad yn rhoi'r cysondeb hwnnw i ni ynglŷn â'r darlun cyffredinol.
Mae'r Prif Weinidog, Mark Drakeford, wedi nodi bod lleihau cyfraddau gofal yng Nghymru yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru, a hynny'n briodol. Rydym yn gwybod bod y canlyniadau i blant a phobl ifanc mewn gofal yn bryder penodol, ac mae'r ffaith bod cyfradd y plant sy'n derbyn gofal yng Nghymru bellach yn uwch nag y bu ar unrhyw adeg ers y 1980au yn rhywbeth a ddylai beri pryder mawr. Felly, rydym yn credu ym Mhlaid Cymru y bydd adolygiad annibynnol i ofal cymdeithasol plant yn rhoi cyfle inni lenwi'r bylchau yng ngofal cymdeithasol plant ar hyn o bryd, bylchau y gwyddom eu bod yn bodoli a bylchau a fydd yn gwaethygu os na fydd Llywodraeth Cymru yn gweithredu'n gyflym. Mae angen inni osod y sylfaen i sicrhau bod pob plentyn yn ddiogel rhag niwed, ac i wneud hyn, rhaid sicrhau bod diogelu plant yn flaenoriaeth, ac rydym hefyd yn cefnogi galwadau'r Gymdeithas Genedlaethol er Atal Creulondeb i Blant yn hyn o beth, a diolch eto i'r Ceidwadwyr am gyflwyno'r cynnig hwn.