Part of the debate – Senedd Cymru am 4:09 pm ar 14 Rhagfyr 2022.
O'r gorau. Rwy'n anghytuno'n ostyngedig â'r Gweinidog materion gwledig a bwyd. Mae angen newid system gyfan nad ydym, yn syml iawn, wedi'i gyflawni yn sgil Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol, a gyflwynwyd yn y pedwerydd tymor, ac rydym bellach yn chweched tymor y Senedd hon. Mae'r strategaeth bwyd cymunedol y mae'r Gweinidog yn gweithio arni gyda Phlaid Cymru yn braf i'w chael, ond nid yw'n rhan ganolog o'r broses o ail-beiriannu ein perthynas â bwyd, sydd wedi'i gwyrdroi'n llwyr ar hyn o bryd gan oruchafiaeth y diwydiant bwyd obesogenig.
Gallaf restru o leiaf chwe gweinidogaeth arall a ddylai fod yn rhoi sylw i hyn. Yn gyntaf oll, nid yw'r Bil Amaethyddiaeth a'r cynllun ffermio cynaliadwy y mae'n cynnig ei ymgorffori'n ddigon clir, oherwydd mae'r undebau amaeth yn dweud nad ydynt yn deall yr hyn y gofynnir iddynt ei wneud. Felly, mae angen inni gael mwy o eglurder ynghylch pwysigrwydd strategol tyfu'r bwyd sydd ei angen arnom i sicrhau diogeledd bwyd ein gwlad.
Yn ail, mae'r cwricwlwm newydd yn wirioneddol wych, ac mae ei bwyslais ar lesiant yn gyfle arall i newid perthynas plant â bwyd. Erbyn iddynt gyrraedd eu tair oed, maent eisoes wedi mabwysiadu arferion gwael gan genedlaethau o bobl sydd heb gael perthynas agos â bwyd.
Rydym yn dechrau gyda bwydo ar y fron. Gennym ni y mae'r cyfraddau bwydo ar y fron gwaethaf yn Ewrop gyfan hyd y gwn i, er ei fod yn helpu plant i beidio â chael heintiau plentyndod ar y glust, y frest a'r perfedd ac yn cynnig amddiffyniad am oes rhag cyflyrau eraill sy'n bygwth bywyd. I fenywod, mae'n gostwng y risg o ganser y fron a chanser yr ofari, osteoporosis, clefyd cardiofasgwlaidd—