4. Datganiad gan Weinidog yr Economi: Datblygu Clystyrau Technolegol yng Nghymru — Cynhyrchu radioisotopau meddygol ac arbenigedd meddygaeth niwclear

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 10 Ionawr 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:15, 10 Ionawr 2023

(Cyfieithwyd)

Mae yna ddau gwestiwn penodol. O ran y £18 miliwn erbyn diwedd tymor y Senedd hon, rydym ni eto i basio'r gyllideb yr ydym ni newydd ei phennu ar ffurf ddrafft, ac wrth gwrs mae'n rhaid craffu ar honno a chael pleidlais derfynol arni. Mae gennym ni gyllidebau eraill wedyn, ac wrth gwrs byddwn yn ystyried dyfodol y maes ariannu ymchwil yn y cyllidebau hynny yn y dyfodol. Mae'r cyfan yn dibynnu nid yn unig ar y setliad cyffredinol a gaiff Llywodraeth Cymru ond y blaenoriaethau a osodwyd gennym ni yn rhan o hynny. Yn ein cyllideb ddrafft, rydym ni wedi dynodi iechyd a llywodraeth leol, gan gynnwys addysg o fewn hynny, fel ein blaenoriaethau mawr, ac mae hynny'n arwain at ganlyniadau i'r ffordd rydym ni'n dyrannu'r gyllideb nid yn unig i'r adrannau hynny, ond i bob un arall hefyd.

Rwy'n cydnabod y pwynt rydych chi'n ei wneud am Horizon. Byddaf yn gallu cyhoeddi cyn bo hir beth sy'n digwydd, felly bydd eglurder ar hynny. Rwyf newydd fod yn gwirio gyda fy nghyd-Aelod y Gweinidog cyllid, ond rydym ni'n disgwyl gallu gwneud cyhoeddiad ynghylch hynny yn y dyfodol agos iawn, felly fydd dim llawer hirach i aros. Bydd eglurder am yr arian, beth sydd gennym ni, a sut gaiff ei ddefnyddio ar ôl Horizon. Rwy'n gobeithio y bydd y sgyrsiau cadarnhaol eang sy'n ymddangos fel petaent wedi digwydd ynghylch rannu data rhwng yr UE a'r DU yn ddefnyddiol ar gyfer rhyddhau mwy ar gyfer y dyfodol. Mae Horizon ond un agwedd o hynny, yn rhan o brotocol Gogledd Iwerddon a chysylltiadau ehangach rhwng y DU a'r Undeb Ewropeaidd. Rydym yn parhau i fod eisiau bod yn adeiladol yn hynny a chan wneud yn glir fod gan Gymru ddiddordeb uniongyrchol iawn yng nghanlyniad y trafodaethau hynny.

Fel y dywedais yn y datganiad, y gwir diymwad amdani yw na fydd yr hyn a ddaw yn lle'r cronfeydd strwythurol gymaint ag a oedd gennym ni'n flaenorol, ac rydym ni wedi defnyddio swm sylweddol o hynny mewn cyllid ymchwil, datblygu ac arloesi yn y gorffennol. Mae'r ffordd y mae'r gronfa ffyniant gyffredin yn benodol wedi'i sefydlu wedi eithrio ymchwil addysg uwch ac addysg bellach yn y bôn. Mae hynny'n broblem sylweddol. Mae'n siŵr eich bod chi ac Aelodau eraill wedi clywed yn uniongyrchol gan Brifysgolion Cymru am y problemau uniongyrchol iawn y bydd hyn yn eu hachosi, a'r ffaith pan ddaw'r ffrydiau ariannu hynny i ben, rwy'n ofni y byddwn yn disgwyl y bydd rhai pobl yn gweld eu gwaith a'u prosiectau ymchwil yn dod i ben. Dydy hynny ddim yn ganlyniad rwy'n credu bod unrhyw un yn y Siambr hon wedi ymgyrchu drosto, ond dyna realiti uniongyrchol y dewisiadau sy'n cael eu gwneud. Dyna'r cefndir yr ydym ni'n ceisio datblygu nid yn unig y prosiect hwn ynddo, oherwydd mae gan y cynnig rwy'n credu botensial economaidd sylweddol mewn maes penodol y gobeithiaf y bydd cryn gefnogaeth iddo, ond y pwyntiau ehangach ynghylch y strategaeth arloesi yr ydym yn ei datblygu.

Rhan o hynny yw—ac mae'n un o'r heriau y mae angen i ni eu gosod i'n hunain ar gyfer y dyfodol—ychydig dros 3 y cant o geisiadau cyllid cystadleuol y DU sy'n dod i Gymru, felly rydym ni'n tangyflawni mewn gwirionedd o ran caffael o'r potiau ariannu hynny ledled y DU. Mae hynny'n her fawr i ni fynd i'r afael â hi. Ar yr un pryd, un o'r pethau cadarnhaol y mae Llywodraeth y DU wedi bod yn ei wneud yw dweud ei bod am roi mwy o arian yn y dyfodol i wariant ar ymchwil, datblygu ac arloesedd. Mae angen sicrhau bod Cymru'n cael ei chyfran o hynny. Rwy'n credu bod hwnnw'n gwestiwn ar wahân o'i gymharu ag a allwn ni ganfod y cyllid cyfalaf i gyflawni'r prosiect hwn gyda beth rwy'n credu y bydd hynny wedyn yn ei wneud wrth ddenu lefel benodol a math arbennig o ariannu ymchwil a gweithgarwch economaidd i Gymru. Rwy'n credu bod ARTHUR ychydig yn wahanol, ond mae pwynt llawer ehangach rwy'n ei gydnabod o ran yr hyn y gallwn ni ei wneud gyda dyfodol cyllid arloesi yn ogystal â'r strategaeth yr wyf yn edrych ymlaen at allu ei lansio yn y dyfodol agos, yn dilyn yr hyn rwy'n gobeithio y bydd yn sgyrsiau adeiladol gyda'n partneriaid yn rhan o'r cytundeb cydweithredu.