Dywedais ddoe yn y cwestiynau i'r Prif Weinidog ei bod hi'n bwysig fod pob un ohonom yma yn Senedd Cymru yn onest am yr heriau go iawn sy'n wynebu ein hannwyl wasanaeth iechyd gwladol ym mhedair gwlad y Deyrnas Unedig. Nid oes unrhyw ran o'r Deyrnas Unedig sydd heb weld pwysau helaeth ar bob un o rannau cyfansoddol y gwasanaeth iechyd gwladol. Rwy'n sefyll ger eich bron fel aelod Llafur Cymru balch. Cafodd y gwasanaeth iechyd gwladol ei greu gan Lywodraeth Lafur Clement Attlee, a honno oedd moment, cyflawniad a gwaddol mwyaf balch y Blaid Lafur i'r bobl y cafodd ei greu i'w gwasanaethu.

Gwn yng Nghymru fod ei geidwaid, Prif Weinidog Cymru a Gweinidog iechyd Cymru, yn deall ac wedi ymrwymo i sicrhau ei fod yn goroesi ac yn cael ei gynnal. Bedair awr ar hugain yn ôl, gofynnais i'r Prif Weinidog am ei sicrwydd y byddai ei Lywodraeth yn ymrwymo i barhau â realiti gwasanaeth iechyd cyhoeddus cyffredinol, gwirioneddol genedlaethol, am ddim yn y man lle rhoddir gofal, egwyddor sy'n seiliedig ar brofiad o ddioddef, greal sanctaidd yr ymladdwyd yn erbyn yr hen BMA amdano, a rhywbeth y bu fy nhad-cu fy hun yn ymladd drosto tra oedd ei wraig yn gorwedd ar ei gwely angau wrth roi genedigaeth, pan wadwyd yswiriant cymdeithasol a gofal meddygol dilynol iddynt. Dyna'r math o ofal iechyd nad wyf mo'i eisiau yma yng Nghymru. Rhoddodd y Prif Weinidog ei sicrwydd i mi yn y Siambr hon, a gwn fod fy etholwyr yn Islwyn wedi clywed yn glir nad ydym eisiau hynny.

Ond a yw hynny'n golygu nad yw'r pwysau sy'n wynebu'r GIG heddiw yn real? Nac ydy. Mae yna berygl amlwg wrth ddrws blaen y gwasanaeth iechyd gwladol ym maes gofal sylfaenol. Faint o'n hetholwyr sy'n anfon e-byst atom, yn ein ffonio neu'n ysgrifennu atom fel Aelodau o'r Senedd i fynegi'r ofnau hynny, eu rhwystredigaethau a'u pryderon ynglŷn â gweld meddyg teulu? Ac oes, mae yna ffyrdd newydd o wneud pethau, maent yn gwreiddio, ond mae'r galw ar hyn o bryd yn wirioneddol ddigynsail ers geni'r gwasanaeth iechyd gwladol.

Mae fferyllfeydd cymunedol yn chwarae rhan, fel mae ein presgripsiynwyr cymdeithasol, ond bydd yn rhaid i bobl Cymru allu cael mynediad dirwystr at feddyg teulu, oherwydd mae'r dewisiadau amgen ar lawr gwlad yn amlwg. Fel y gwelsom cyn y Nadolig gyda'r cynnydd yn nifer yr achosion o strep A, bydd rhieni sydd â phlentyn sâl ac arnynt ofn gwirioneddol yn mynd i adran ddamweiniau ac achosion brys os nad oes dewisiadau amgen. A phwy allai eu beio? Pan fydd rhywun annwyl mewn poen a heb wybod beth sy'n bod, pwy fyddai'n cymryd y risg o golli un eiliad? Rhaid i'r gwasanaeth iechyd gwladol fodoli ar gyfer y bobl y cafodd ei greu ar eu cyfer—ei gleifion, ein dinasyddion.

Mae Wes Streeting, Gweinidog iechyd yr wrthblaid ym Mhlaid Lafur y DU, wedi agor trafodaeth archwiliadol gychwynnol i weld a ddylai meddygon teulu, yn y dyfodol, ddod yn staff GIG cyflogedig. Mae angen y sgyrsiau hyn gyda chymdeithasau sefydledig. Mae amharodrwydd sefydliadol i newid—