Rwyf i yn nosbarth 2011, Llywydd.

Diolch, Llywydd. Rwy'n siarad yn rhinwedd fy swydd fel Cadeirydd y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol. Nawr, y llynedd, agorais fy nghyfraniad i'r ddadl hon drwy ddiolch i bawb a weithiodd yn y sector iechyd a gofal cymdeithasol, gan gynnwys gwirfoddolwyr a gofalwyr di-dâl ledled Cymru, am eu hymroddiad a'u hymrwymiad. Mae misoedd y gaeaf, fel rydyn ni'n gwybod, bob amser yn heriol yn y sector iechyd a gofal cymdeithasol, ac yn anffodus, nid yw'r gaeaf hwn yn eithriad o gwbl—ymhell ohoni. Felly, ar ran y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol, diolch iddyn nhw'n ddiffuant iawn, unwaith eto, am bopeth maen nhw'n ei wneud.

Nawr, mae'r gyllideb ddrafft yn cynnwys mwy na £10 biliwn ar gyfer gwasanaethau iechyd a chymdeithasol, yn ogystal â'r ddarpariaeth ar gyfer gofal cymdeithasol o fewn y setliad llywodraeth leol, wrth gwrs, ac rydyn ni, fel pwyllgor, wedi archwilio sut mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu defnyddio'r ysgogiadau ariannol sylweddol hyn i gyflawni ei chanlyniadau a'i huchelgeisiau a ddymunir ar gyfer ein gofal iechyd a chymdeithasol. Mae'r cyd-destun ariannol, wrth gwrs, yn heriol. Mae'n rhaid cydnabod hynny, ac wedi ei gyfyngu, wrth gwrs, gan chwyddiant uchel a chostau ynni uchel, ac wrth gwrs mae effaith y pandemig a chostau byw yn parhau i effeithio ar staff a gwasanaethau. Ac mae ein sectorau iechyd a gofal cymdeithasol, wrth gwrs, yn ymrafael â mwy o alw, o ran mynd i'r afael â'r ôl-groniad amseroedd aros ac ymdrin â materion yn ymwneud â'r gweithlu hirsefydlog. Yn anochel, mae hyn yn effeithio ar yr ystod o weithgareddau y gellir eu darparu, ac o bosibl amserlenni gweithgaredd a chanlyniadau.

Rydym yn croesawu, fel pwyllgor, chwe blaenoriaeth y Gweinidog ar gyfer y byrddau iechyd. Mae hynny i'w groesawu'n fawr, ac os gellir gwneud cynnydd yn y meysydd allweddol hyn, dylai ddatgloi capasiti a rhyddhau adnoddau i alluogi gwneud cynnydd mewn meysydd eraill yn y tymor hirach. Fodd bynnag, os blaenoriaethau yw'r rhain, yn ôl diffiniad, nid yw meysydd eraill yn flaenoriaethau, ac mae gennym rai pryderon efallai na chafodd byrddau iechyd ganllawiau clir ynghylch pa feysydd y mae'r Gweinidog yn eu hystyried fel rhai y mae'n dderbyniol yn wleidyddol iddyn nhw dynnu'n ôl ohonyn nhw. Felly, dywedodd y Gweinidog wrthon ni mewn pwyllgor y bydd hi'n adolygu cynlluniau tymor canolig integredig y byrddau iechyd ar ôl iddyn nhw gael eu cyflwyno i weld a yw hi'n gyfforddus â'r penderfyniadau y maen nhw wedi eu gwneud. Ond, rydym i gyd yn gwybod y gallai penderfyniadau i leihau cyllid neu bwyslais fod yn heriol neu'n amhoblogaidd yn ogystal ag yn angenrheidiol, ac efallai na fydd cyfleoedd posibl i dynnu nôl mewn rhai meysydd ar lefel leol ond yn amlwg os rhoddir ystyriaeth lawn i opsiynau rhanbarthol neu genedlaethol. Felly, mae ein hadroddiad yn galw ar Lywodraeth Cymru i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni am drafodaethau â byrddau iechyd, gan gynnwys unrhyw bryderon y mae byrddau iechyd wedi eu codi, ac unrhyw ganllawiau pellach y mae Gweinidogion wedi eu rhoi ynghylch y modd y mae disgwyl i fyrddau iechyd liniaru unrhyw effaith sy'n deillio o hynny ar y meysydd nad ydyn nhw ymhlith y chwe blaenoriaeth.

Cyfeiriais at y pwysau yr ydym wedi'i weld mewn iechyd a gofal cymdeithasol y gaeaf hwn, ac rydym yn cytuno â'r Gweinidog bod mynd i'r afael â'r materion hyn sy'n ymwneud â llif cleifion ac oedi cyn trosglwyddo gofal yn hanfodol i ddatgloi'r dagfa yr ydym wedi'i gweld yn y system. Nawr, mae'n rhaid i ran o'r ateb ddatrys y materion gweithlu gofal cymdeithasol hirsefydlog yr ydym i gyd yn ymwybodol ohonyn nhw, ac rydym yn cefnogi ymrwymiad y Llywodraeth i'r cyflog byw gwirioneddol i weithwyr gofal cymdeithasol—rwy'n llwyr gefnogi hynny fy hun—ond rydym yn cytuno hefyd â'r Dirprwy Weinidog na fydd yn ddigon ar ei ben ei hun i fynd i'r afael â phrinder cynyddol acíwt. Felly, rwy'n gwybod bod y Gweinidog yn deall brys y materion, megis gwella mynediad at dâl salwch, gwreiddio gweithwyr gofal cartref mewn timau amlddisgyblaethol a mynd i'r afael â'r anghysondebau mewn cyflog ac amodau i weithwyr gofal cymdeithasol a'r gwasanaeth iechyd. Ond nid ydym eto wedi ein perswadio bod gwaith y fforwm gwaith teg gofal cymdeithasol yn cael ei ddatblygu ar y cyflymder sydd ei angen, bod mesurau gwirfoddol ar gyfer cydfargeinio neu strwythurau cyflog yn ddigonol, neu fod digon o eglurder ynghylch sut y bydd argymhellion y grŵp arbenigol gwasanaethau gofal cenedlaethol yn cael eu datblygu i gyflawni uchelgeisiau tymor hirach Llywodraeth Cymru ar gyfer gofal cymdeithasol. Felly, er mwyn ein helpu i fonitro'r maes hwn, rydym wedi gofyn i'r Gweinidog ymrwymo i ddarparu diweddariadau chwe mis rheolaidd i ni, trwy ein hargymhelliad 9.

Felly, rwy'n diolch i fy nghyd-Aelodau ar y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol a hefyd y tîm clercio a'r tîm integredig ehangach hefyd am eu holl gefnogaeth o ran drafftio ein hadroddiad. A, Dirprwy Lywydd, a minnau'n aelod da o garfan 2011, fe welwch fy mod wedi cymryd pum munud ar ei ben. [Chwerthin.]