5. & 6. Dadl ar Egwyddorion Cyffredinol y Bil Amaethyddiaeth (Cymru) a'r penderfyniad ariannol mewn perthynas â’r Bil Amaethyddiaeth (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:47 pm ar 7 Chwefror 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Peredur Owen Griffiths Peredur Owen Griffiths Plaid Cymru 5:47, 7 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Yn benodol, mae gennym ni bryder sylweddol ynghylch y diffyg gwybodaeth ariannol sydd ar gael yn ymwneud â'r cynllun rheoli tir cynaliadwy yn y dyfodol a gyflwynir gan y Bil hwn, nad yw wedi'i gwblhau eto. Dyma'r gost fwyaf sylweddol sy'n deillio o'r Bil ac mae'n tybio y bydd taliadau blynyddol Llywodraeth Cymru i ffermwyr yn £278 miliwn, dan gynllun rheoli tir cynaliadwy y dyfodol. Ond mae'n ymddangos bod diffyg yng nghyllid Llywodraeth Cymru yn hyn o beth. Tua £370 miliwn y flwyddyn yw'r cyllid y mae ffermwyr yn ei gael ar hyn o bryd drwy'r polisi amaethyddol cyffredin—bron i £100 miliwn yn fwy na chost y cynllun newydd. Dywedodd y Gweinidog mai'r £100 miliwn 'coll' oedd cyllid y cynllun datblygu gwledig, sydd heb ei gynnwys, gan nad yw'n daliad uniongyrchol i ffermwyr. Fodd bynnag, nid ydym yn glir beth mae'r costau cynllun datblygu gwledig a amlinellir yn opsiwn 3 o'r asesiad effaith rheoleiddiol yn ymwneud â nhw. Rydym yn falch felly bod y Gweinidog wedi cytuno ar argymhelliad 2 o'n heiddo a byddwn yn darparu manylion pellach yn ymwneud â'r elfen hon pan gyflwynir yr asesiad effaith rheoleiddiol diwygiedig yn dilyn Cyfnod 2.

Mae gennym bryderon am fforddiadwyedd y cynllun newydd, yn enwedig os yw pob busnes fferm yn hawlio'r uchafswm dyledus. Rydym yn argymell bod y Gweinidog yn gwneud gwaith modelu i amcangyfrif cost flynyddol y cynllun newydd, yn ddibynnol ar y gwahanol fentiau o gyllid a hawlir mewn gwahanol fathau o ffermio. Mae'r Gweinidog wedi cytuno mewn egwyddor, ond dywedodd na fydd yr amserlenni yn caniatáu cynnwys gwybodaeth ychwanegol yn yr asesiad effaith rheoleiddiol diwygiedig. Fodd bynnag, rydym yn nodi y bydd y gwaith modelu amgylcheddol ac economaidd a wneir yn llywio dyluniad y cynllun arfaethedig terfynol, ac rydym yn falch o glywed yr ymrwymiad i ymgynghori ar y cynllun terfynol ddiwedd eleni.

Rydym yn siomedig nad yw'r Gweinidog yn gallu derbyn argymhelliad 6. Gofynnodd yr argymhelliad hwn am waith pellach i asesu'r gost i'r sector preifat sy'n gysylltiedig â choedwigaeth sy'n codi o ganlyniad i ychwanegu amodau i drwyddedau newydd. Fodd bynnag, fe'n calonogir ni o glywed ymateb y Gweinidog nad oes unrhyw gostau ychwanegol i'r sector preifat yn cael eu rhagweld yn fwy na'r hyn ydyn nhw eisoes. Mae costau TG sylweddol hefyd i ddatblygu system newydd ar gyfer ceisiadau ar-lein a rheoli contractau o £35.5 miliwn. Rydym yn falch mai hoff ddewis y Gweinidog yw gwella ac adeiladu ar y system bresennol a'i bod wedi cytuno ar argymhelliad 8 i roi manylion pellach am gostau datblygu TG yn yr asesiad effaith rheoleiddiol diwygiedig.

Ar ben hynny, amcangyfrifir bod y gost i ffermwyr sy'n cwblhau cais ar-lein 50 y cant yn uwch na chynnal y sefyllfa sydd ohoni, a gall hyn rwystro ffermwyr, yn enwedig ar ffermydd llai, rhag gwneud cais am y cynllun. Rydym yn ddiolchgar i'r Gweinidog am dderbyn argymhelliad 9 ac mae ei hymrwymiad bod gwneud y broses ymgeisio yn gyfeillgar i ddefnyddwyr yn egwyddor ddylunio bwysig a fydd yn cael ei mabwysiadu lle bo modd. Cyfoeth Naturiol Cymru fydd yn ysgwyddo oddeutu £2.8 miliwn o gostau ychwanegol. Rydym yn ymwybodol bod Cyfoeth Naturiol Cymru yn wynebu cyllideb wastad am y flwyddyn ariannol nesaf, sy'n gyfystyr â thoriad mewn termau real. Fe ofynnon ni am eglurhad a fydd cyllid ychwanegol ar gael gan Lywodraeth Cymru neu a fydd disgwyl i Cyfoeth Naturiol Cymru amsugno'r costau hyn i'r gyllideb bresennol. Er bod y Gweinidog wedi derbyn yr argymhelliad hwn, yn anffodus, nid yw'r naratif a roddodd yn ateb y cwestiwn.