5. & 6. Dadl ar Egwyddorion Cyffredinol y Bil Amaethyddiaeth (Cymru) a'r penderfyniad ariannol mewn perthynas â’r Bil Amaethyddiaeth (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:52 pm ar 7 Chwefror 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Samuel Kurtz Samuel Kurtz Conservative 5:52, 7 Chwefror 2023

(Cyfieithwyd)

Fel bob amser, rwy'n ddiolchgar iawn am gael y cyfle i gyfrannu yn y ddadl y prynhawn yma. Byddwn yn pleidleisio o blaid egwyddorion cyffredinol y Bil hwn.

Fel y soniwyd eisoes, mae hwn yn ddarn o ddeddfwriaeth nodedig i gymuned amaethyddol Cymru. Am y tro cyntaf erioed, mae Cymru ar fin manteisio ar gael ei deddfwriaeth amaethyddol gyntaf, a luniwyd yma yng Nghymru, wedi'i theilwra i natur y diwydiant yng Nghymru a'i phwysigrwydd i'n diwylliant a'n hiaith. Fel seneddwr Cymreig yn y Senedd hon, mae hon yn sicr yn egwyddor yr wyf yn hynod falch ohoni, ac erbyn hyn, fel Gweinidog materion gwledig, mae gennych chi fwy o bwerau nag oedd gennych chi gynt.

Gyda goresgyniad anghyfreithlon Putin ar Wcráin yn dal sylw pwysig ar arwyddocâd sofraniaeth bwyd, a'r pwysau a welir gan ddefnyddwyr a chynhyrchwyr bwyd, mae hynt y Bil hwn drwy'r lle hwn ar adeg bwysig gartref ac yn fyd-eang. Ac, er mwyn dwyn ymadrodd gan Bon Jovi, Llywydd, mae'r Bil amaethyddiaeth hwn hanner ffordd yno, felly, wrth inni fynd ymlaen i Gyfnod 2, boed inni gyrraedd pen y daith gyda'r Bil hwn.

Mae'r angen i ganolbwyntio ar gynhyrchiant yn bwysig. Gyda rheoli tir cynaliadwy yr amcan allweddol, a swyddogaeth flaenllaw y gymuned amaethyddol wrth fynd i'r afael â newid hinsawdd, mae'n rhaid inni barhau i weld cynhyrchu cynnyrch Cymreig o safon uchel a'r defnydd cynaliadwy o'n tir fel dwy ochr i'r un geiniog. Drwy dechnoleg a gwell arferion ffermio, mae'n hawdd cael mwy o lai heb ddefnyddio'r adnoddau sydd ar gael i ni. Mae'n hanfodol felly yr adlewyrchir cynhyrchiant yn y ddeddfwriaeth hon.

Felly, mae'n bwysig inni weithredu'r ddeddfwriaeth yma'n briodol. Rwy'n croesawu'r ffaith nad yw'r Llywodraeth wedi rhuthro'r polisi amaethyddol hwn; maen nhw wedi cymryd eu hamser drwy ymgynghori a thrafod gyda'r gymuned ffermio i gael y Bil i ble mae heddiw—ymhell o'r sefyllfa yr oedden ni ynddi gydag ymgynghoriad 'Brexit a'n tir' yn 2018. Ond, gyda hynny, mae angen sicrwydd ar ein cymuned amaethyddol. Mae ar ein ffermwyr angen y gallu hanfodol hwnnw i allu cynllunio ar gyfer y dyfodol. Ac, er bod y ddeddfwriaeth ddrafft hon yn gwneud hynny i ryw raddau, rwy'n dal i feddwl y gall fynd ymhellach. Nid yw'r gallu hwnnw i gynllunio ymlaen llaw yn benodol i fusnesau fferm yn unig, ond yng nghyd-destun ehangach yr amcanion rheoli tir cynaliadwy. Economaidd, cymdeithasol, diwylliannol, amgylcheddol—maen arnyn nhw i gyd angen y gallu hwn. Ond, yn ogystal â hyn, fe ddylem ni sicrhau y caiff y pedwar amcan eu harddangos a'u dehongli ar un sail gyfartal, gan gael gwared ar y posibilrwydd o amwysedd neu unrhyw flaenoriaethu. Drwy sicrhau y gwneir hyn, gallwn sicrhau bod pob un o'r pedwar amcan yn cael blaenoriaeth gyfartal ac yn cydblethu wrth eu gweithredu, fel na ellir symud unrhyw bwyslais o un i'r llall.

Mae un daten boeth o'r fath ynghylch y cyfyngiad o rai elfennau o reoli plau. Mae'n dal yn amheus a yw'r Bil yn caniatáu i Lywodraeth Cymru gynnal a gwella cydnerthedd ecosystemau yn effeithiol, gan gael gwared ar reolaeth plau yr un pryd—posibilrwydd bod gwrthddywediad rhwng dwy ran o'r Bil. Ac felly, mae hyn yn fater o eglurder yr wyf yn edrych ymlaen at ei geisio yn ystod Cyfnod 2 o hynt y Bil.

Mae'r Bil hwn yn uchelgeisiol, ond gydag uchelgais o'r fath, rhaid i ni sicrhau bod digon o wirio. Drwy roi rheidrwydd ar Lywodraeth Cymru i adrodd yn ôl ar eu huchelgeisiau allweddol, gallwn sicrhau bod Gweinidogion yn clywed y diweddaraf ac y caiff pob amcan yn y ddeddfwriaeth hon ei gyflawni'n llwyddiannus oherwydd ni allwn ni fforddio i'r naill na'r llall o'r pedwar amcan fethu.

Llywydd, mae hwn yn gyfnod hynod gyffrous i gymuned amaethyddol Cymru. Oes, mae yna heriau o'n blaenau ni, ond rwy'n falch o'r gwaith mae ein ffermwyr wedi ei wneud ac yn parhau i'w wneud wrth fwydo cenedl a gwarchod ein hamgylchedd. Gobeithio y bydd Bil Amaethyddiaeth (Cymru) yn ei ffurf derfynol yn adleisio'r balchder hwnnw yn ein ffermwyr, gan groesawu'r genhedlaeth nesaf o ffermwyr i'r tir. Diolch yn fawr.