Part of 1. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am 2:16 pm ar 8 Chwefror 2023.
Diolch, Cefin. Y polisi yw y dylid gosod ceblau trawsyrru trydan o dan y ddaear lle bo modd, nid yn unig mewn tirweddau dynodedig, ond lle bo modd. Weithiau, nid yw'n bosibl, hyd yn oed mewn tirwedd ddynodedig. Nid ydym am i neb gloddio ein mawndiroedd, er enghraifft. Felly byddem yn disgwyl i ddatblygwyr ddod o hyd i'r llwybr gorau. Weithiau, nid y llwybr byrraf fydd hwnnw, ac yna ceir trafodaeth i weld pa lwybr yw'r gorau, ac nid yw 'gorau', fel rwy'n dweud, yn golygu'r llwybr byrraf. Y llwybr gorau yw'r llwybr amgylcheddol gorau; y llwybr gorau i'r cymunedau sydd angen y trydan. Felly, rydym yn disgwyl i'r datblygwyr ymgymryd â chyfres o ymgysylltiadau cyhoeddus, gyda'r cymunedau yr effeithir arnynt a chyda'r awdurdodau lleol a chyda ni, ynglŷn â beth yw'r llwybr gorau, a chyda'r grid cenedlaethol am y cysylltiadau, ac rydym yn disgwyl dod i gasgliad am y llwybr gorau a'r angen am y trydan yn yr ardal honno. Felly, mae'n we gymhleth o ystyriaethau.
Rydym hefyd yn gweithio, ac wedi bod ers peth amser, ar y broses lunio rhwydwaith gyfannol newydd hon, oherwydd rydym yn credu ers amser maith—ers tua 40 mlynedd—fod grid wedi'i gynllunio yn grid gwell. Felly rydym hefyd yn gweithio ar draws Cymru ar lunio cynllun ynni ar gyfer y dyfodol, er mwyn inni allu helpu i lunio'r grid lle mae angen iddo fod, ac yna ystyried pethau fel ble y gallech ei osod o dan y ddaear, pa fath o gebl, pa foltedd, a'r cyfan oll, lle dylai'r is-orsaf fod, er enghraifft. Mae yna gyfres gyfan o bethau eraill; mae'n ymwneud â mwy na'r llinellau trawsyrru yn unig. Ac rydym yn credu, ac rwy'n meddwl bod pawb yma'n credu mae'n debyg, fod y cynllun hwnnw'n ffordd lawer gwell o'i wneud na bod pob datblygwr unigol yn ceisio cysylltu eu datblygiad hwy yn y ffordd fyrraf sy'n bosibl, ac yn amlwg, mae pwysau economaidd i wneud hynny. Felly, os caf ailadrodd, felly, rydym angen yr ymgynghoriad ar bob lefel, rydym angen i'r grid wneud yn well ar hyn i wneud yn siŵr ei fod yn cydymffurfio â'r cynllun, mae angen i'r cymunedau fod yn rhan o'r broses, ac mae angen inni wneud yn siŵr ein bod yn cael y trydan sydd ei angen arnom mewn gwirionedd, ac yn y lle cywir ar gyfer y peth cywir.
Yn bersonol, mae gennyf nod arall. Nid wyf am i unrhyw gymuned yng Nghymru allu gweld cyfleuster ynni adnewyddadwy a methu manteisio arno. Felly, rwy'n datgan diddordeb fy hun yma, Lywydd: gallaf edrych allan o fy ffenestr gartref a gweld dwy fferm wynt, ac olew oddi ar y grid sydd gennyf fi. Mae honno'n sefyllfa y mae gwir angen inni fynd i'r afael â hi. Rwy'n meddwl bod y cymunedau'n llawer mwy abl i ddeall beth sy'n digwydd os ydynt yn elwa'n uniongyrchol ohono. Felly, mae angen inni weithio ar hynny hefyd.