Diolch, Ddirprwy Lywydd. Diolch i bob Aelod sydd wedi cyfrannu at y ddadl heddiw ac am ymateb y Gweinidog. Hoffwn hefyd gofnodi fy niolch i'n tîm clercio rhagorol, ein hymchwilwyr a'n tîm allgymorth sydd wedi ein cynorthwyo'n fawr fel pwyllgor.

Yn amlwg mae yna uchelgais ar y cyd yma i sicrhau bod plant a phobl ifanc yn gallu mynychu'r ysgol ac ymgysylltu â gweithgareddau ysgol gymaint â phosibl. Ni ellir tanbrisio effaith absenoldeb o'r ysgol ar bobl ifanc. Rydym wedi clywed heddiw ei fod yn cael effaith ar iechyd meddwl a llesiant yn ogystal â chyrhaeddiad addysgol. Rydym wedi clywed gan yr Aelodau heddiw, gan gynnwys Tom Giffard, a ddywedodd am y pandemig a sut mae hwnnw wedi effeithio ar blant a phobl ifanc mewn sawl ffordd yn dilyn cau ysgolion a newid patrymau gwaith i rieni, ac rydym hefyd wedi clywed sut mae wedi newid agweddau tuag at bresenoldeb yn yr ysgol.

Wedi dweud hyn, hoffwn gydnabod y bydd yna rai plant a phobl ifanc yn ei chael yn arbennig o heriol cynnal presenoldeb rheolaidd yn yr ysgol, ac fe allai fod amryw o resymau am hynny, a rhai ohonynt y tu hwnt i'w rheolaeth, megis salwch. Yn yr achosion hyn dylem wneud popeth yn ein gallu i helpu plant a phobl ifanc i gymryd rhan mor llawn â phosibl mewn modd cefnogol. Ond fel y dywedodd Laura Jones yn gynharach, mae'n rhaid inni ei gwneud mor hawdd â phosibl i blant a phobl ifanc fynychu'r ysgol.

Mae'r Aelodau wedi cyffwrdd â nifer o bynciau. Rwy'n credu bod un o'r prif bwyntiau yn ymwneud â phroblemau teithio gan ddysgwyr. Rwy'n credu bod Laura, Heledd a Vikki yn enwedig wedi crybwyll hynny. Dyna oedd ein hargymhelliad 3—ein bod eisiau gweld dull sy'n canolbwyntio ar y dysgwr yn hytrach na phenderfyniadau sy'n cael eu llywio gan gostau mewn perthynas â theithio gan ddysgwyr. Rydym yn ymwybodol iawn o'r pwysau ariannol sydd ar awdurdodau lleol, a dyna pam yr argymhellodd y pwyllgor fod Llywodraeth Cymru yn sicrhau bod gan awdurdodau lleol ddigon o gyllid i gyflawni hyn. Ond rydym eisiau gweld Llywodraeth Cymru yn mabwysiadu dull radical yn y mater hwn, ac rydym eisiau iddo chwilio am atebion arloesol i'r mater anodd a hirsefydlog hwn.

Er gwybodaeth i'r Aelodau, y tu hwnt i'r ymchwiliad hwn, mae'r pwyllgor wedi ysgrifennu at y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd yn ddiweddar, yn gofyn am ddiweddariad ar yr adolygiad teithio gan ddysgwyr. Dywedodd y Dirprwy Weinidog fod gwaith yn mynd rhagddo ar hyn o bryd ar gynllunio'r adolygiad teithio gan ddysgwyr ehangach, ac y bydd amserlen yn cael ei rhannu gyda'r pwyllgor pan fydd ar gael. Yn amlwg, rwy'n siŵr, Weinidog, y byddwch yn gwybod bod aelodau'r pwyllgor ac Aelodau eraill yn y Siambr hon yn awyddus iawn i weld hwnnw, felly byddwn yn aros yn eiddgar amdano, a byddwn yn ei fonitro'n drylwyr.

Mater arall oedd data, a nododd Vikki Howells, rwy'n credu, ddyfyniad yr Athro Ann John, sef, 'mai'r hyn sy'n cael ei gyfrif sydd o bwys', ac mae hwnnw'n bwynt allweddol. Rwy'n credu bod Heledd a Vikki—wel, rhannodd Vikki ei phrofiad mewn rôl fugeiliol yn ei gwaith blaenorol. Roedd yn gymorth mawr i glywed hynny, a hyd yn oed ymateb y Gweinidog, pan soniodd am rai pobl yn teimlo bod presenoldeb o 90 y cant yn ystadegyn da. Pan ydych yn yr ysgol, rydych yn clywed '90 y cant', ac mae rhai pobl yn meddwl bod hwnnw'n ystadegyn da, a gallwch ddeall hynny. Felly, rwy'n credu bod y modd yr edrychwn ar y data hwn yn bwysig iawn, a thu ôl i hynny, ac rwy'n credu bod Vikki wedi sôn am hynny hefyd.

Clywsom hefyd am bwysigrwydd swyddogion ymgysylltu â theuluoedd a'r gwaith anhygoel y maent yn ei wneud. Soniodd nifer o'r Aelodau, gan gynnwys y Gweinidog, am bwysigrwydd ysgolion bro. Ac rydym yn gwybod na all ysgolion ddatrys yr holl broblemau, sef yr hyn a ddywedodd yr Athro Ann John wrthym, ond mae'n ymwneud â hinsawdd yr ysgol, ac mae yna rai pethau y gallwn eu gwneud ac effeithio arnynt.

Hoffwn grybwyll pwynt Jenny ynglŷn â sut y gall ysgolion fod yn amgylcheddau meithringar. Mae mor bwysig, ac mae'n haws i'w gyflawni mewn ysgol gynradd nag mewn ysgol uwchradd, ond mae'n rhaid inni weithio'n galed iawn i wneud yn siŵr fod yr amgylcheddau meithringar hynny yno i'n pobl ifanc.

Soniodd Heledd sut mae pob diwrnod sy'n cael ei golli yn lledu'r bwlch cyrhaeddiad, ac mae hynny mor bwysig, a dyna pam y teimlem ni fel pwyllgor fod yr adroddiad hwn mor bwysig a'r gwaith hwn mor bwysig, a byddwn yn monitro hyn wrth inni fwrw ymlaen.

Felly, Ddirprwy Lywydd, hoffwn ddweud fy mod yn credu bod gan bob un ohonom rôl i'w chwarae—nid ysgolion, awdurdodau lleol neu Lywodraeth Cymru yn unig, ond pob un ohonom ni yma fel gwleidyddion etholedig a dinasyddion gweithredol yn ein cymunedau—i atgyfnerthu manteision cadarnhaol presenoldeb yn yr ysgol. Roedd yn amlwg iawn i ni yn ein tystiolaeth y bydd yr abwyd yn llawer mwy defnyddiol na'r ffon wrth geisio gwella presenoldeb yn yr ysgol. Ac fel pwyllgor, byddwn yn parhau i fonitro cynnydd ar y mater pwysig hwn, ac edrychwn ymlaen at weld canlyniad adolygiad Llywodraeth Cymru o'r polisi presenoldeb a chanllawiau yn ddiweddarach eleni, a hoffwn ddiolch, unwaith eto, i bawb sydd wedi cyfrannu at yr ymchwiliad hwn ac am y ddadl heddiw. Diolch.