Part of the debate – Senedd Cymru am 5:27 pm ar 8 Chwefror 2023.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddweud ei bod yn bleser gallu cloi dadl y Ceidwadwyr Cymreig heddiw ar borthladdoedd rhydd, a gyflwynwyd yn enw fy nghyd-Aelod Darren Millar? Fel yr amlinellwyd gan Paul Davies wrth agor y ddadl heddiw ac fel y nodwyd ym mhwynt 1 ein cynnig, mae gan borthladdoedd rhydd rôl i'w chwarae yn hybu economi Cymru. Fel y mae'r Gweinidog newydd ei grybwyll, yn sicr, nid ydynt yn ateb i bob dim, ond mae ganddynt rôl bwysig i'w chwarae wrth helpu ein heconomi i symud ymlaen. Rydym wedi dweud yn glir ar y meinciau hyn heddiw fel Ceidwadwyr ein bod yn cydnabod y cyfleoedd sylweddol a ddaw yn sgil porthladdoedd rhydd, ac mae hyn yn cynnwys y buddsoddiad, swyddi o ansawdd uchel, ac adfywio. Roeddwn yn siomedig i glywed na chafwyd lefel debyg o gydnabyddiaeth gan feinciau eraill yn y Siambr yma heddiw, oherwydd fel y nododd Paul Davies wrth agor, mae polisi porthladdoedd rhydd yn darparu buddsoddiad, masnach a mwy o swyddi ledled Cymru, i sicrhau bod busnesau newydd gwyrdd ac arloesol sy'n tyfu'n gyflym yn dod i gymryd lle diwydiannau ddoe.
Yn y ddadl heddiw, clywsom rywfaint o sinigiaeth ac amheuaeth gan Luke Fletcher ynghylch porthladdoedd rhydd, a oedd i'w weld yn groes i’r cais gan gyngor sir Ynys Môn, cyngor Plaid Cymru yno, ac wrth gwrs, yn groes i gyd-aelodau o Blaid Cymru yng ngogledd Cymru, sy'n frwd eu cefnogaeth i rai o'r ceisiadau. Clywsom hefyd gan Natasha Asghar am y statws gwirioneddol sydd gan borthladdoedd rhydd i ddenu gweithgarwch masnach a gweithgynhyrchu newydd, rhywbeth roedd Sam Kurtz yn awyddus i’w ddisgrifio fel masnach newydd, busnesau newydd a swyddi newydd y gellir eu creu drwy'r rhain. Tynnodd nifer o'r Aelodau sylw at y mannau lle mae porthladdoedd rhydd eisoes ar waith yn y DU. Rydym yn gweld miloedd o'r swyddi newydd medrus hynny'n cael eu creu, gyda buddsoddiad gan y sector cyhoeddus a'r sector preifat.
Yr hyn sydd wedi bod yn amlwg heddiw, wrth gwrs, yw Aelodau’n ceisio tynnu sylw at y porthladdoedd rhydd yn eu hardaloedd hwy. Wrth gwrs, rwy'n awyddus iawn i dynnu sylw ac i atgoffa Aelodau o'r cais am borthladd rhydd yn Ynys Môn, ond fe soniwn fwy am hynny mewn eiliad, gan i fy nghyd-Aelodau—Samuel Kurtz, Paul Davies, Tom Giffard ac Altaf Hussain—dynnu sylw at gais y porthladd rhydd Celtaidd, sy'n cynnig creu coridor arloesi a buddsoddi gwyrdd gyda safleoedd ym Mhort Talbot ac yn Aberdaugleddau, gyda chyngor sir Benfro yn credu y bydd y datblygiadau ynni glân arfaethedig, terfynellau tanwydd, gorsaf ynni ac arloesedd tanwydd hydrogen oll yn ffynnu. Mae rhai geiriau anodd ei dweud yno. Ond yn anffodus, nid oedd yn ymddangos bod gan Joyce Watson yr un lefel o frwdfrydedd dros y cais hwnnw, a oedd yn siomedig i'w glywed o'r cyfraniad hwnnw. Tynnodd Natasha Asghar sylw, hefyd, at gais Cyngor Dinas Casnewydd, a lansiodd y cais porthladd rhydd ar gyfer Maes Awyr Caerdydd, a fyddai’n arwain at borthladdoedd rhydd aml-safle yn y de-ddwyrain i gwmpasu nifer o safleoedd cyflogaeth nad ydynt wedi’u datblygu’n ddigonol ar draws prifddinas-ranbarth Caerdydd.
A’r trydydd cais porthladd rhydd y tynnwyd sylw ato, fe ddywedodd Rhun ap Iorwerth ei fod yn cefnogi cais porthladd rhydd Caergybi yn llwyr, sydd hefyd wedi cael cryn dipyn o gefnogaeth gan Gyngor Sir Ynys Môn, Stena Line, busnesau eraill, ac wrth gwrs, cefnogaeth gyson a chlir gan AS Ynys Môn, Virginia Crosbie. Fel y gwyddom, mae gan Ynys Môn nodweddion a chyfleoedd unigryw sy’n ei wneud yn lle hynod ddeniadol ar gyfer sefydlu porthladd rhydd newydd. Caiff hanes masnachu balch yr ardal ei ategu gan seilwaith porthladd o'r radd flaenaf a'r potensial i ddod yn uwch bŵer ynni gwyrdd. [Torri ar draws.] A oeddech am wneud ymyriad, Mike?