Rydyn ni'n gwybod nad yw ffynhonnell draddodiadol llawer o fuddsoddiad Cymru mewn ymchwil a datblygu—hen gronfeydd strwythurol yr UE—yn bodoli bellach. Rydyn ni'n gwybod y bydd gennym ni lai o arian i fuddsoddi, a llai o reolaeth dros sut mae'n cael ei fuddsoddi. Mae ymgysylltu â'r UE dros raglen Horizon Europe yn parhau i fod heb ei ddatrys. Ond mae gennym berthynas gadarnhaol â rhanbarthau'r UE trwy ein cysylltiad parhaus â rhwydweithiau fel Menter Vanguard gyda llywodraethau rhanbarthol Ewrop. Mae angen strategaeth sy'n wirioneddol gydweithredol ac sy'n arwain y ffordd at ddull gwahanol nawr yn fwy nag erioed. Felly, rydyn ni'n mabwysiadu dull sy'n seiliedig ar genhadaeth, a fydd angen cydnabyddiaeth a disgyblaeth gan ein rhanddeiliaid bod yn rhaid i ni flaenoriaethu rhai meysydd ymchwil ac arloesedd yn fwy nag eraill. Os ydym yn cydnabod na allwn gefnogi pob ymchwil, gallwn flaenoriaethu gwaith sy'n trosi i feysydd eraill. Ond gallwn dim ond llwyddo os yw'r holl randdeiliaid arloesi yng Nghymru yn gweithio gyda'i gilydd yn y ffordd gydweithredol yr ydym yn ei nodi yn y strategaeth.

Bydd ein pedair prif thema sef addysg, economi, iechyd a llesiant, hinsawdd a natur yn ein caniatáu i archwilio cyfleoedd blaengar; i'n galluogi i gystadlu'n fwy effeithiol am gyllid a buddsoddiad a chyllid y DU a rhyngwladol; i ganolbwyntio ar ein meysydd o gryfder sy'n seiliedig ar dystiolaeth, ac i wneud cyfraniad i Gymru sydd hefyd yn ychwanegu at weledigaeth ddatganedig y DU ar gyfer arloesi. Mae ein strategaeth yn gwneud ymrwymiad cadarn i sbarduno buddsoddiad gan Lywodraeth y DU a thu hwnt, sydd hyd yn oed yn fwy hanfodol ym myd cyllid ar ôl yr UE. Rwy'n edrych ymlaen at weithio gydag asiantaethau arloesi'r DU, lle mae gennym uchelgeisiau a rennir, ac at weld eu bwriad datganedig yn cael ei wneud yn real i gynyddu buddsoddiad ymchwil, datblygu ac arloesi yn sylweddol y tu allan i dde-ddwyrain Lloegr.

Bydd gennym hefyd ddull newydd o ariannu. Ni fydd ein cymorth arloesi bellach yn gyfyngedig i fusnesau a sefydliadau ymchwil. Bydd yn agored i unrhyw sefydliad sefydledig sy'n dymuno cymryd rhan a buddsoddi mewn ymchwil, datblygu ac arloesi. Mae hynny'n cynnwys y trydydd sector, awdurdodau lleol a byrddau iechyd. Drwy gefnogi meddylfryd arloesol ac entrepreneuraidd ar draws pob sector, gallwn fynd at broblemau mewn ffyrdd newydd drwy lygaid pobl wahanol ac amrywiol. Rydym yn galw am gydraddoldeb, o ran buddsoddiad ac effaith ddemograffig a rhanbarthol. Rwyf eisiau i'n holl brifysgolion, ein busnesau, ein cyrff cyhoeddus, a'n dinasyddion gydweithio'n agosach fyth i greu amgylchedd sy'n troi cwestiynau ymchwil yn atebion yn y byd go iawn, ac yn ysbrydoli ein cenhedlaeth nesaf o fyfyrwyr, gwyddonwyr, ymchwilwyr ac entrepreneuriaid.

Fel Llywodraeth, rydyn ni'n deall bod ein dyfodol wedi'i gysylltu'n anorfod ag addysg ein pobl ifanc a'n gallu i groesawu economi entrepreneuraidd sy'n cael ei hysgogi gan dechnoleg. Bydd ein cwricwlwm newydd yn helpu i feithrin sgiliau entrepreneuraidd yn ein plant a'n pobl ifanc drwy gydol eu taith addysgol. Gallwn ni harneisio talent, brwdfrydedd a photensial anhygoel ein pobl ifanc a fydd, yn y dyfodol, nid yn unig yn cyfrannu at economi Cymru, ond yn cael effaith wirioneddol ar fywydau pobl ac ar eu cyfer. Byddwn ni hefyd yn buddsoddi mewn sgiliau o fewn ein gweithlu, yn ddigidol, i wasanaethu'r chwyldro diwydiannol diweddaraf, ac mewn sgiliau sero net. Mae ein cynlluniau ar gyfer y rhain wedi'u nodi yn y cynllun sgiliau sero net. Mae gwreiddio sgiliau sero net, mewn partneriaeth â'n cyrff diwydiant a'n sefydliadau cyflawni, yn allweddol i gyflawni o'i gymharu â'n cenhadaeth hinsawdd a natur.

Dylai mynd i'r afael â newid hinsawdd a gwarchod natur fod ar flaen ein dewisiadau ym mhob maes. Mae angen arloesi arnom i drawsnewid y systemau bwyd, ynni a chludiant yng Nghymru. Mae angen i arloesi hefyd mewn meysydd eraill gael ei wneud mewn ffordd garbon-niwtral ac effeithlon o ran adnoddau. Byddwn yn gofyn i sefydliadau sy'n derbyn cefnogaeth, fesur a deall eu heffaith, a byddwn yn ceisio eu helpu ar y daith honno. Byddwn yn defnyddio arloesedd fel dull o wella ein gwasanaethau iechyd a gofal, gan flaenoriaethu camau i helpu i fynd i'r afael ymhellach ag oedi wrth drosglwyddo gofal, gwella'r ddarpariaeth ar draws gofal sylfaenol, gofal cymunedol, gofal brys a gofal wedi'i gynllunio, yn ogystal â gwasanaethau canser ac iechyd meddwl.

Rwy'n falch y bydd ein gweledigaeth ar gyfer arloesi nawr yn troi at weithredu pellach. Cyn bo hir, bydd y rhain yn cael eu tynnu at ei gilydd mewn cynllun cyflawni ymarferol. Bydd hon yn ddogfen fyw, sy'n nodi nodau, gweithredoedd, cerrig milltir penodol, a bydd yn cael ei monitro a'i mireinio i fesur effaith. Mewn tirwedd ariannu sy'n newid yn barhaus, bydd angen i ni edrych eto ar ein cynnydd a chadw meddwl agored am yr hyn rydyn ni'n gobeithio bydd yn gyfleoedd gwahanol a gwell. Mae'r strategaeth hon yn batrwm o sut gall dull Llywodraeth Cymru o arloesi, fod o fudd i bobl, amgylchedd a busnesau Cymru. Rwy'n edrych ymlaen at adrodd i'r Aelodau ar gynnydd.