Part of the debate – Senedd Cymru am 4:55 pm ar 8 Mawrth 2023.
Wel, dyna chi. Nid fy safbwyntiau i yw'r rhain; dyma safbwyntiau rhai o'r bobl ar lawr gwlad, y bobl sy'n defnyddio ein rhwydwaith trafnidiaeth bob dydd. Dyma'r bobl y dylai Llywodraeth Cymru wrando arnynt. Yn anffodus, nid yr etholwyr rwyf newydd eu nodi yw'r unig rai; mewn gwirionedd, fe gollodd gyrwyr yng Nghasnewydd, Caerdydd ac Abertawe 107 awr oherwydd tagfeydd yn 2022 yn unig.
Yn sgil gwaharddiad Llafur ar adeiladu ffyrdd, rydym wedi cael gwybod y bydd y Llywodraeth yn buddsoddi, ac rwy'n dyfynnu, 'mewn dewisiadau amgen go iawn' yn lle hynny, ac yn rhoi mwy o ffocws ar y rhwydwaith trafnidiaeth. Ond fel sy'n digwydd yn aml gyda'r Llywodraeth hon hyd yma, ofnaf mai rhethreg yn unig yw hyn yn hytrach na gweithredu ystyrlon. Rwy'n dweud hyn oherwydd, hyd yma, nid ydym wedi gweld unrhyw ddewisiadau amgen go iawn gan Lywodraeth Cymru. Yn hytrach, mae Gweinidogion yn torri cyllid hanfodol i fysiau ledled y wlad, yn dileu cyllid ar gyfer teithio llesol, ac yn torri cyllid ar gyfer teithio cynaliadwy. Hefyd, dim ond 47 dyfais gwefru cerbydau trydan sydd gan Gymru i bob 100,000 o'r boblogaeth, sy'n wael iawn o'i gymharu â 699 yn yr Iseldiroedd, 399 yn Lwcsembwrg a 112 yn Ffrainc. Mae angen mynd i'r afael â hyn ar frys, gan ein bod yn mynd i weld mwy o gerbydau trydan ar ein ffyrdd wrth symud ymlaen, yn enwedig yn dilyn gwaharddiad Llywodraeth y DU ar werthu ceir petrol a diesel newydd erbyn 2030. Yn ôl proffwydoliaethau Llywodraeth Cymru ei hun, bydd angen rhwng 30,000 a 50,000 o fannau gwefru cyflym ar Gymru erbyn 2030. Afraid dweud, mae amser yn brin.
Rwyf fi a fy nghyd-Aelodau yn y Ceidwadwyr Cymreig yn llwyr gefnogi arloesedd teithio cynaliadwy a theithio gwyrddach. Mae angen i bob un ohonom chwarae ein rhan wrth wneud dewisiadau teithio mwy gwyrdd, ond rhaid i Lywodraeth Cymru beidio â cheisio newid drwy gosbi modurwyr. Cosbi modurwyr yw'r union beth y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud, gyda thaliadau atal tagfeydd ar y gorwel, cyfyngiadau cyflymder 20 mya cyffredinol yn cael eu cyflwyno nawr, a rhoi'r gorau i adeiladu ffyrdd. Mae angen i Lywodraeth Cymru fynd ati o ddifrif i ailystyried ei pholisi trafnidiaeth, oherwydd ar hyn o bryd nid yw'n addas i'r diben.
Gall bysiau chwarae rhan ganolog i gael mwy o bobl allan o'u ceir, ond nawr dywedir wrthym y dylem ddisgwyl toriadau llym i wasanaethau o ganlyniad i benderfyniad Llywodraeth Cymru i ddod â'r cynllun brys ar gyfer y sector bysiau i ben—sgwrs a gafodd llawer ohonom mewn dadl ychydig wythnosau yn ôl. Mae Gweithredwyr Bysiau a Choetsys Cymru, sy'n cynrychioli cwmnïau bach yng Nghymru, yn ofni bod rhwng 65 a 100 y cant o'r gwasanaethau mewn perygl o gael eu torri. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd y byddai'n hoffi'n fawr pe bai'n gallu dod o hyd i'r arian i gadw'r cynllun cyllido yn ei le. Wel, pe na bai'r Llywodraeth yn gwastraffu miliynau o bunnoedd ar gynnal maes awyr sy'n methu neu'n prynu Fferm Gilestone, efallai y byddai arian ychwanegol ar gael i'w wario ar y pethau pwysig allan yno. A pheidiwch â sôn am y problemau gyda threnau yma yng Nghymru—mae honno'n ddadl hollol ar wahân ar gyfer diwrnod arall.
I lawer o bobl yng Nghymru, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig, mae'n ffaith mai ceir yw'r unig ddewis go iawn ar hyn o bryd oherwydd trafnidiaeth gyhoeddus wael. Mae ffyrdd yn gwbl angenrheidiol ar gyfer pobl yn yr ardaloedd hynny. Mae pobl Cymru angen ac yn haeddu rhwydwaith drafnidiaeth sy'n addas ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain, ac wedi'i ddiogelu ar gyfer y dyfodol, ac mae'n hanfodol fod Llywodraeth Cymru yn cyflawni hynny, gan y bydd unrhyw beth llai na hynny'n annerbyniol. Fodd bynnag, gyda phrosiectau ffyrdd yn cael eu dileu a chyllid ar gyfer teithio cynaliadwy a thrafnidiaeth gyhoeddus yn lleihau, ynghyd â'r holl bolisïau trafnidiaeth anflaengar eraill a welais ers imi fod yn Weinidog trafnidiaeth yr wrthblaid, rwy'n methu gweld sut y gallwn gyflawni hyn yma yng Nghymru.
Rwy'n annog pob Aelod sy'n poeni o ddifrif am drafferthion eu hetholwyr, eu busnesau a'u cymunedau i bleidleisio o blaid ein cynnig heddiw. Diolch, Lywydd.