Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

Part of 3. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am 3:05 pm ar 14 Mawrth 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 3:05, 14 Mawrth 2023

(Cyfieithwyd)

Felly, Janet, rydyn ni wedi ailadrodd hyn nifer o weithiau, onid ydym ni? Mae maint y broblem yn wahanol iawn yng Nghymru, ac mae ein hymagwedd yn wahanol iawn. Fe wnaethom ni nodi 15 adeilad uchel gyda chladin deunydd cyfansawdd alwminiwm yn dilyn Grenfell; tri yn y sector cymdeithasol a 12 yn y sector preifat. Cafodd y tri adeilad yn y sector cymdeithasol eu cyweirio ar unwaith a rhoddwyd cefnogaeth o £3 miliwn gan Lywodraeth Cymru. Ymdriniwyd â'r 12 cynllun yn y sector preifat gan y sector preifat. Mae'r rhain i gyd naill ai wedi cael eu cwblhau neu yn y broses o gael eu cwblhau ar hyn o bryd ar gost y datblygwyr. Mae hynny oherwydd ein hymyrraeth ni yn y lle cyntaf.

Rydyn ni'n ymwybodol hefyd, trwy ein proses mynegi diddordeb, o un adeilad arall sydd dros 11m o uchder a allai fod â chladin ACM, ac mae ein hymgynghorwyr ni'n cynnal profion ychwanegol ar hyn o bryd i gadarnhau a yw hynny'n wir cyn gynted â phosibl. Os felly, wrth gwrs, fe fydd yn cael ei ddodi yn yr un broses ar gyfer cyweirio. Felly, fe fuom ni'n gweithredu ar gyflymder mawr ynglŷn â'r cladin.

Fodd bynnag, rwyf i wedi bod yn eglur iawn hefyd nad cladin yw'r unig broblem, ac fe wn eich bod chi'n ymwybodol o hynny. Felly, yn anffodus, mae gan nifer fawr o'r adeiladau hyn nifer fawr o broblemau amrywiol, ac mae gan bob adeilad gyfres wahanol o'r problemau hynny. Felly, ni allwch chi gynnig yr un datrysiad i bawb; mae cyfres wahanol o faterion ynglŷn â phob adeilad. Mae gan rai ohonyn nhw broblemau gydag adrannu, mae gan rai ohonyn nhw broblemau gyda'r sylweddau sy'n dal y cladin yn ei le, mae gan rai ohonyn nhw broblemau gydag atal tân. Mae yna fyrdd o broblemau amrywiol. Felly, fel dywedais i sawl tro o'r blaen—rwy'n hapus iawn i ailadrodd hynny—rydyn ni yn y broses o gynnal yr arolygiadau. Maen nhw wedi gorffen bron iawn; dim ond rhyw ychydig sydd ar ôl eto. Mae'r rhai ar ôl naill ai oherwydd ein bod ni wedi cael problem gyda'r asiant rheoli o ran caniatâd gan y rhydd-ddeiliaid i gynnal yr arolwg ymwthiol, neu, mewn cwpl o achosion, rydym ni wedi cael problemau oherwydd ein bod ni wedi gorfod cau tramwyfa draffig fawr ar gyfer cael mynediad i'r adeilad, ac, yn amlwg, mae hi'n cymryd peth amser i roi'r gorchmynion traffig ar waith ac ati. Ond, heblaw am hynny, maen nhw yn eu lle i raddau helaeth.

Rwyf i am wneud cyhoeddiad ynglŷn â'r adeiladau a elwir yn amddifad cyn bo hir. Mae gennym ni gynllun i ymdrin â'r rhain. Nid wyf i am roi rhaghysbysiad o hynny, ond rwy'n gobeithio gallu gwneud y cyhoeddiad hwnnw'n fuan iawn nawr, er mwyn i ni allu dechrau ar y gwaith cyweirio yn yr adeiladau hynny, sydd, dim ond ar gyfer esbonio'r enw, yn adeiladau lle mae pawb a ddylai fod yn gwneud y gwaith naill ai wedi mynd yn fethdalwyr neu wedi mynd o'r golwg, neu, am resymau cymhleth iawn, nad oes unrhyw un y gallwn ni ei ddal yn gyfrifol am hynny.

Ar ben hynny, mae gennym ni 11 o ddatblygwyr sydd wedi llofnodi ein cytundeb, ac rydym ni'n disgwyl iddyn nhw lofnodi ein dogfennau cyfreithiol ni'n fuan iawn. Mae yna un neu ddau sydd heb lofnodi'r cytundeb nac wedi dod ymlaen. Rwyf wedi bod yn eglur iawn gyda'r rhain y byddwn ni'n gweithredu yn llym iawn yn eu herbyn nhw. Fe fyddwn ni'n gweithredu yn union yn yr un ffordd â Lloegr ar gyfer eu hatal nhw rhag unrhyw ddefnydd buddiol o ganiatâd cynllunio sydd yn eu meddiant nhw a'u rhwystro nhw rhag gwneud unrhyw waith yn y sector cyhoeddus, ac fe fydd hynny'n golygu, i bob pwrpas, na allan nhw weithio oni bai eu bod nhw'n dwyn yr adeiladau y maen nhw'n gyfrifol amdanyn nhw i'r cyflwr priodol.

Y darn olaf o hyn, a dyma—. Mae fy nghalon i'n gwaedu dros y bobl hyn, ond mae cynllun i'w gael gennym ni a wnaiff brynu fflat i rywun sydd mewn sefyllfa anodd iawn. Mae nifer o bobl wedi ysgrifennu ataf yn dweud eu bod nhw mewn sefyllfa o'r fath, felly rydym ni wedi eu hannog nhw i fynd drwy'r broses honno. Mae nifer o'r rhain yn mynd drwodd gennym ni nawr, ac rydym ni'n awyddus iawn i fod yn dosturiol â phobl sy'n dymuno symud ymlaen gyda'u bywydau. Rydym ni wedi bod yn gweithio'n galed iawn hefyd gyda chwmnïau yswiriant a chyda benthycwyr i sicrhau nad yw'r ffurflenni ES1W—rwy'n drysu'r drefn bob amser—yn golygu na all pobl werthu. Felly, mae yna lawer iawn o waith wedi mynd ymlaen yn y maes hwn.

Ond mae hi'n wahanol yma yng Nghymru, oherwydd y raddfa wahanol a bod y farchnad ar raddfa wahanol, felly nid oes gennym rai o'r ysgogiadau sydd gan Lywodraeth y DU. Hefyd, rydym ni wedi ymagweddu ychydig bach yn wahanol. Felly, nid wyf i'n credu y dylai'r lesddeiliaid eu hunain orfod cymryd camau cyfreithiol, ac rwy'n gwybod eu bod nhw'n awyddus i mi weithredu'r darpariaethau sy'n caniatáu iddyn nhw wneud felly, ond nid yw camau cyfreithiol yn foddion at bob clwyf. Nid yw'r ffaith eich bod chi'n cymryd camau cyfreithiol yn golygu y bydd gennych chi ddatrysiad sydyn ac effeithiol, ac mae yna adeiladau cyfagos fan hyn sydd mewn sefyllfa o ymgyfreitha, ac mae hi'n hollol amlwg nad yw hwnnw'n ddatrysiad effeithiol.

Lluniwyd ein dogfennau ni mewn dull ychydig yn wahanol. Pan fydd y datblygwyr yn llofnodi'r dogfennau gyda ni, Llywodraeth Cymru fyddai'n mynd â nhw i'r llys. Ni fydd yn ysgwyddo'r baich a'r cyfrifoldeb cyfreithiol am hynny. Rwy'n credu mai hynny sy'n iawn, oherwydd nid wyf i'n credu y dylai'r lesddeiliaid chwarae loteri, i ryw raddau, ymgyfreitha, na'r costau cyfreithiol sy'n mynd gyda hynny. Felly, nid wyf i'n ymddiheuro am i hynny gael ei wneud yn wahanol yma yng Nghymru. Rwy'n llwyr ddeall y rhwystredigaeth sydd gan y bobl dan sylw, ond yn y diwedd rwy'n credu y bydd ein system ni'n gweithio iddyn nhw. A'r peth olaf, wrth gwrs, rydyn ni wedi gwneud hyn bob amser ar gyfer adeiladau dros 11m, ac nid 18m, yma yng Nghymru, ac felly mae mwy ohonyn nhw'n cael eu dal yn ein system ni nag a fyddai'r achos pe byddem ni'n dilyn safbwynt Lloegr.