Part of 3. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am 3:15 pm ar 14 Mawrth 2023.
Felly, Janet, yn amlwg iawn, mae yna wahaniaeth enfawr rhwng tenantiaid mewn adeilad cymdeithasol a thenantiaid mewn adeilad dan berchnogaeth breifat. Mae yna wahaniaeth eglur ac amlwg, yn enwedig oherwydd nad oes gan y bobl mewn adeilad cymdeithasol unrhyw ecwiti ynddo. Nid buddsoddiad yw hwn; nid yw'n fuddsoddiad preifat iddyn nhw, dim ond cartref ydyw ac maen nhw'n ei rentu oddi wrth landlord cymdeithasol. Yn ogystal â hynny, nid yw'r cymhlethdodau o ran pwy yn union sy'n gyfrifol am yr adeilad hwnnw yn bodoli pan fo'r landlord cymdeithasol â chyfrifoldeb. Mae hi'n eglur iawn ac yn amlwg pwy sy'n gyfrifol am y peth, felly mae hi'n llawer symlach. Hefyd, mae gan y Llywodraeth ddyletswydd bwysig iawn i denantiaid cymdeithasol. Felly, mae yna wahaniaeth eglur ac amlwg rhwng y ddwy sefyllfa.
Yr hyn yr ydym ni wedi bod yn ei wneud yw ceisio mynd mor gyflym â phosibl gan warchod ecwiti'r bobl yn yr adeilad. Mae gennyf i lawer o gydymdeimlad â'r bobl sydd wedi buddsoddi yn y fflatiau hyn, ond gadewch i ni fod yn eglur, buddsoddiad yw hwnnw, oherwydd y ffordd mae'r farchnad dai yn gweithio ym Mhrydain yw, yn aml iawn, eich eiddo yw eich cartref chi hefyd a'ch buddsoddiad mwyaf yn ogystal â hynny. Mae hynny'n wir i mi a'r un mor wir i nifer fawr o deuluoedd eraill. Felly, mae gen i lawer o gydymdeimlad â hynny. Nid beirniadaeth mo hon, ond mae'n golygu gwahaniaeth pendant iawn rhwng pobl sy'n buddsoddi mewn tai a thenantiaid tai cymdeithasol, sydd yn amlwg heb unrhyw ecwiti yn yr eiddo maen nhw'n byw ynddo. Maen nhw'n dibynnu ar eu landlord cymdeithasol i'w cadw nhw'n ddiogel mewn cartref sy'n weddus. Felly, mae hi'n sefyllfa wahanol iawn. A dyna, yn amlwg iawn, sy'n digwydd.
Ond, rydym ni'n gweithredu ar garlam i sicrhau y gallwn ni gyweirio'r holl adeiladau sydd ag angen hynny, gan weithio gyda'r datblygwyr i sicrhau bod y datblygwyr yn gwneud eu cyfran lawn o'r hyn y maen nhw'n gyfrifol amdano, ond gan fynd mor gyflym ag y gallwn ni hefyd i sicrhau bod y datblygwyr yn gweithredu, ac yn gweithredu ar fyrder, a bod y gwaith yn cael ei wneud i ni hyd at safon uchel, ac mae'r Llywodraeth yn goruchwylio'r gwaith erbyn hyn i wneud yn siŵr bod y safon uchel honno'n bresennol. Ac os nad yw'r datblygwyr yn gwneud yr hyn y dylen nhw'r tro hwn, yna Llywodraeth Cymru fydd deiliad y cytundeb a nyni fydd y rhai a fydd yn cymryd camau cyfreithiol yn eu herbyn nhw wedyn ac nid y lesddeiliaid unigol, a fyddai'n gwneud dim ond arwain at ymgyfreitha mwy cymhleth eto ac oedi, mae arnaf i ofn, fel gwelsom ni pan ddechreuwyd ymgyfreitha.