Part of 3. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am 3:31 pm ar 14 Mawrth 2023.
Yn hollol, Andrew. Yn amlwg, mater i'r awdurdod lleol yw hwn, ac rwy'n gobeithio eich bod chi wedi rhoi gwybod iddyn nhw am hyn. Mewn gwirionedd, rwyf fy hun wedi codi'r slipffordd, fel y'i gelwir, gyda Chyngor Caerdydd, mewn cyfarfod gyda'r arweinydd yn ddiweddar. Rydyn ni'n gwneud nifer o bethau. Mae gennym ni Taclo Tipio Cymru, er enghraifft, yn gweithio mewn partneriaeth ar hyn o bryd gyda Rhondda Cynon Taf i ddal tipwyr anghyfreithlon, gan ddefnyddio gwyliadwriaeth ar dir a reolir gan Cyfoeth Naturiol Cymru, a Cadwch Gymru'n Daclus, drwy'r prosiect Caru Cymru a ariennir gan Lywodraeth Cymru, yn gweithio gyda grwpiau amgylchedd lleol a'r heddlu i roi sylw arbennig i fannau lle mae problem gyda sbwriel a achosir gan ymddygiad gwrthgymdeithasol, ac erlyn y bobl gyfrifol wedyn.
Rwy'n awyddus iawn i dynnu sylw at yr erlyniadau, oherwydd rwy'n credu bod effaith ataliol i hynny. Os ydych chi'n agor y bagiau du, yn aml fe allwn ni ganfod pwy sy'n gyfrifol, a'u holrhain drwy'r sbwriel. Rydyn ni wedi bod yn annog awdurdodau lleol i wneud hynny; mae gennym ni gynllun gweithredu i wneud hynny. Fel rwy'n dweud, rydyn ni'n gwneud ymdrech o ran newid ymddygiad pobl. Mae newid ymddygiad fel hyn yn berthnasol i fusnesau hefyd. Nid y rhai sy'n tipio yn unig, ond, mewn gwirionedd y busnesau sydd wedi gofyn am daflu eu sbwriel yn y ffordd honno. Felly, fe geir rhaglenni ar gyfer newid ymddygiad o ran gwastraff masnachol a busnesau hefyd.
Fe fydd yna fwy o hynny wrth i ni gyflwyno'r nodau ailgylchu newydd i fusnesau ac ati, oherwydd mae hwnnw'n ailgylchu gwerthfawr; nid dim ond sbwriel mohono. Mae hwn yn ddeunydd gwerthfawr y gallwn ni ei ddefnyddio yn rhan o'n hymdrech ni o ran yr economi gylchol, am ein bod ni wedi dechrau denu ailbroseswyr gwirioneddol ddifrifol yma i Gymru, oherwydd y deunyddiau eildro gwerth uchel sydd gennym ni. Mae'r deunydd hwnnw, yn fy marn i, yn fwy na dim ond sbwriel hyll; mewn gwirionedd, mae'n ddeunydd crai sy'n mynd yn wastraff y gellir ei ddefnyddio eto. Mae angen i ni hysbysu'r cyhoedd am yr ymagwedd honno, ond mae angen hefyd i ni erlyn y bobl hynny sy'n gwneud y pethau yr ydych chi newydd sôn amdanyn nhw, oherwydd ni allwn i gytuno mwy—mae'n hyll ac yn amgylcheddol beryglus hefyd, ac mae angen i ni amlygu'r pwynt arbennig hwnnw.