7. A wnaiff Llywodraeth Cymru ystyried gwneud sylwadau i Lywodraeth y DU i gefnogi galwadau glowyr Cymru ac undeb NUM De Cymru am ymchwiliad i ddigwyddiadau Orgreave ym mis Mehefin 1984? OAQ(5)0026(FM)

Mater i Lywodraeth y DU yw hwn wrth gwrs ond byddaf yn ystyried ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Cartref i weld a yw wedi gwneud penderfyniad ynglŷn â’r angen am ymchwiliad.

Diolch i chi am eich ateb, Brif Weinidog. Cyfarfûm â’r Ysgrifennydd Cartref fel aelod o’r Orgreave Truth and Justice Campaign ac mewn gwirionedd, cawsom gyfarfod cadarnhaol iawn gyda hi ar ddiwedd y flwyddyn ddiwethaf. Ers hynny, rhoddwyd cyflwyniadau manwl iawn gerbron. Wrth gwrs, ers hynny, cafwyd dyfarniad Hillsborough ac wrth gwrs, y cysylltiad uniongyrchol rhwng digwyddiadau yn Orgreave a’r ffordd y cafodd tystiolaeth ei defnyddio neu ei chamddefnyddio—maent yn ddigwyddiadau tebyg iawn, gyda’r un gwnstabliaeth, unwaith eto, yn Hillsborough—yn amlwg yn creu cysylltiad arwyddocaol iawn. Mae Andy Burnham AS wedi rhoi ei gefnogaeth i ymchwiliad, ac mae Prif Gwnstabl Cynorthwyol De Swydd Efrog wedi croesawu un, ac rwy’n deall yn awr fod y pedwar comisiynydd heddlu a throseddu yng Nghymru hefyd yn gefnogol i’r angen am ymchwiliad i’r mater hwn. A gaf fi ofyn i’r Prif Weinidog sicrhau y bydd unrhyw sylwadau a wneir yn cefnogi’r angen i gael ymchwiliad i anghyfiawnder ers amser maith sy’n dal i fod ym meddyliau llawer o gyn-lowyr o dde Cymru?

Rhaid i mi ddweud fy mod yn credu bod yna achos cryf dros ymchwiliad o’r fath. Gwelsom oll yr hyn a ddigwyddodd gyda Hillsborough, a faint o amser a gymerodd i’r gwirionedd ddod allan. Yn fy marn i, mae’n rhaid i’r un peth ddigwydd gydag Orgreave. Nid oedd y 1980au yn gyfnod o dryloywder, gyda Llywodraeth nad oedd yn credu mewn parchu hawliau pobl. Wel, mae’n rhaid i’r gwir ddod allan, ac mae ymchwiliad yn un ffordd o wneud hynny.

Fel mab i löwr oedd yn Orgreave yn ystod y streic, a gaf i ategu’n gryf iawn alwad Mick Antoniw ar gyfer ymchwiliad llawn? A fyddai’r Prif Weinidog yn cytuno hefyd fod eisiau i’r cylch gorchwyl fod mor eang ag sy’n bosib, er enghraifft, i edrych ar yr honiadau ynglŷn â defnydd y lluoedd arfog ar y pryd, i edrych ar gydlynu datganiadau gan yr heddlu, wrth gwrs, a oedd wedi digwydd yn achos Hillsborough, a’r defnydd, wrth gwrs, o’r cyfryngau i gamarwain pobl ynglŷn â’r hyn ddigwyddodd, yn achos Hillsborough gyda ‘The Sun’, ac yn achos Orgreave, wrth gwrs, y BBC?

Mae hynny’n iawn, wrth gwrs; rwy’n gwybod y stori ynglŷn â beth ddigwyddodd yn y fanna. Beth sy’n bwysig dros ben yw ein bod ni’n gallu gweld y gwir, bod yna ymchwiliad, ein bod ni’n deall beth yn gymwys digwyddodd, ac felly beth wnaeth ddim digwydd. Ond, beth sy’n bwysig yw bod y gwirionedd yn cael ei roi o flaen pobl Prydain er mwyn eu bod nhw’n gallu ystyried beth ddigwyddodd 30 mlynedd yn ôl.