2. 2. Dadl: Canlyniad Refferendwm yr UE

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:05 pm ar 28 Mehefin 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Dawn Bowden Dawn Bowden Labour 3:05, 28 Mehefin 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd. Cefais siom anferth yng nghanlyniad refferendwm yr UE. Drwy gydol yr ymgyrch, ceisiais osod allan yn onest rai o beryglon gadael yr UE, fel yr oeddwn i yn eu gweld. Ymgyrchais o fy nghalon a fy mhen dros yr hyn yr oeddwn yn wirioneddol gredu oedd orau ar gyfer rhai o'r cymunedau mwyaf difreintiedig; nid yn unig yng Nghymru, ond ledled y DU.

Yr hyn sy'n amlwg yw bod llawer o bobl wedi pleidleisio ar y pethau yr oeddent yn credu fyddai’n deillio o’n gweld yn ymadael â’r UE, yn benodol, diwedd ar fewnfudo. Cafodd hyn ei ysgogi gan yr ymgyrch adael a'r cyfryngau asgell dde adweithiol a gwarthus a gododd gywilydd ar y wlad hon. I lawer, roedd hefyd yn bleidlais daer am newid gan bobl sydd bellach wedi dioddef blynyddoedd o galedi oherwydd y cyni a osodwyd gan y Torïaid. Roedd llawer o bobl yn credu bod yn rhaid i unrhyw beth fod yn well na'r hyn sydd ganddynt yn awr. Rydym bellach yn gwybod yn ddiamheuaeth fod yr ymgyrchwyr gadael wedi camarwain a dweud celwydd wrth y cyhoedd ym Mhrydain, gydag addewidion o roi £350 miliwn yr wythnos i’r GIG a chael rheolaeth ar fewnfudo. Mae hynny nid yn unig wedi atgyfnerthu’r diffyg ymddiriedaeth mewn gwleidyddion, mae hefyd wedi gwneud i lawer ddechrau difaru pleidleisio i adael.

Un o fy ofnau eraill ynghylch pleidlais i ‘adael’ bob amser oedd yr effaith y byddai'n ei chael ar hawliau gweithwyr. Rydym eisoes wedi gweld cefnogwyr Brexit blaenllaw yn argymell cael gwared ar hawliau gweithwyr fel rhan o unrhyw drafodaethau gadael.

Gyda llaw, Lywydd, mae'n werth nodi y byddai’r cyfyngiadau a osodwyd ar bleidleisiau streic undebau llafur yn Neddf Undebau Llafur 2016 y Torïaid, a gefnogwyd gan y rhan fwyaf o gefnogwyr Brexit, wedi annilysu canlyniad y refferendwm hwn, oherwydd, mae'n debyg, mae pleidleisiau streic yn rhy bwysig o lawer i ganiatáu i fwyafrif syml o'r rhai sy'n pleidleisio benderfynu canlyniad, yn wahanol i fwyafrif syml ar holl ddyfodol ein cenedl am genedlaethau i ddod.

Efallai mai goblygiad mwyaf trallodus y bleidlais i adael, fel y dywedwyd gan lawer o Aelodau yma heddiw, yw’r achosion niferus o hiliaeth amlwg a chyhoeddus yr ydym wedi bod yn dyst iddynt ers i’r canlyniad hwn gael ei gyhoeddi. Gobeithio bod pawb yn y Siambr hon wedi ei syfrdanu gan hyn, y byddant yn ei wrthod yn llwyr ac y byddant yn codi ar eu traed i amddiffyn a gwarchod unrhyw un sy’n dioddef y fath gasineb—casineb a gafodd ei ysgogi gan rethreg wrth-mewnfudo yr ymgyrch ‘gadael’.

Nawr, er ei bod yn wir fod pobl wedi pleidleisio i adael am nifer o resymau, roedd rhai o'r rheiny nad oeddent yn ymwneud â'r UE o gwbl—ac nid yw hynny'n golygu na ddylem wrando ar eu pryderon. Mae'n rhaid i ni dderbyn mae’r canlyniad oedd y canlyniad, a byddwn yn awr yn dadlau'n gryf bod angen i ni roi diwedd ar yr ansicrwydd sy’n treiddio’r wlad a galw erthygl 50 yn ddi-oed. Dylai'r rhai a oedd yn arwain yr ymgyrch ‘gadael’ fod wedi sefydlu strategaeth i’w galluogi i fod yn barod i drafod ymadawiad cyflym a strwythuredig, i dawelu’r dyfroedd yn y marchnadoedd arian, i ddiogelu swyddi, pensiynau, cartrefi a buddsoddiadau pobl ac yn bwysicach efallai, i ddiogelu dyfodol ein pobl ifanc. Ond fel y gwyddom, nid ydynt wedi gwneud hynny.

Lywydd, rwy’n sôn am ein pobl ifanc, gan mai un peth wnaeth argraff arnaf yn ystod yr ymgyrch oedd eu gwybodaeth a'u dealltwriaeth o'r hyn sydd yn y fantol—llawer mwy, efallai, na nifer o bobl ddwy neu dair gwaith eu hoedran. Fel y soniodd Julie Morgan, roedd llawer ohonynt na chawsant bleidlais.