Part of the debate – Senedd Cymru am 4:48 pm ar 28 Mehefin 2016.
Brif Weinidog, hoffwn ganolbwyntio ar ran gyntaf un eich datganiad ynglŷn â threthi datganoledig. Fel y dywedwch, mae Llywodraeth Cymru yn y broses ar hyn o bryd o sefydlu Awdurdod Refeniw Cymru. Fe wnes i geisio iddo gael ei newid i 'Cyllid Cymru' yn y Cynulliad diwethaf, ond roedd hynny’n aflwyddiannus. Felly, mae gennym Awdurdod Refeniw Cymru, ac, fel y soniasoch, treth gwarediadau tirlenwi a threth trafodiadau tir.
A gaf i ddweud fy mod yn falch ei fod wedi ei wneud yn y drefn hon? Pan oeddem ni’n edrych ar hyn yn y Pwyllgor Cyllid yn y Cynulliad diwethaf, daeth yn amlwg, oherwydd bod Llywodraeth yr Alban wedi sefydlu’r trethi neu’r ddeddfwriaeth ar gyfer y trethi cyn sefydlu Revenue Scotland, bod hynny wedi achosi problemau, felly rwy’n falch bod eich Llywodraeth wedi ei wneud yn y drefn hon. A allwch chi ddweud wrthym pa wersi eraill a ddysgwyd o brofiad yr Alban, oherwydd rwy’n meddwl bod ganddynt nifer o fanteision ac anfanteision i'r ffordd y maent wedi ei wneud a gobeithio ein bod wedi dysgu’r gwersi fel y gallwn gael dechrau da?
Soniodd Neil Hamilton, yn gynharach, am beryglon posibl ac rwy'n meddwl bod Neil yn sôn am beryglon diffyg fframwaith cadarn, yn enwedig o’i gymharu â fframwaith Lloegr. Edrychodd y Pwyllgor Cyllid ar hynny y tro diwethaf hefyd, ac, yn wir, mae'r Prif Weinidog wedi sôn am y rheol gwrth-osgoi. Brif Weinidog, sut y bydd y ddeddfwriaeth a gyflwynir yn ddigon cadarn o ran pob un o'r trethi hyn ac yn sicrhau bod mecanweithiau gwrth-osgoi digonol ar waith ac, yn wir, pan eu bod wedi gweithio yn y DU yn gyffredinol dros y degawdau lawer diwethaf, bod y mecanweithiau hynny'n cael eu cadw? Rwy'n meddwl bod arweinydd y tŷ, ar ei hen wedd fel y Gweinidog cyllid yn y Cynulliad diwethaf, wedi dweud mai un o’r egwyddorion y byddech yn ei ddefnyddio fyddai na fyddai dim gwyro oddi wrth norm y DU oni bai ei bod yn gwbl angenrheidiol ac o fudd i Gymru. Ond nawr bod y cyn Weinidog wedi symud ymlaen, a yw safbwynt Llywodraeth Cymru’n dal i fod yr un fath? Rwy'n meddwl y byddai'n ddefnyddiol cael eglurder am hynny.
Yn olaf, Ddirprwy Lywydd, sut y caiff hyn i gyd ei gyfleu i randdeiliaid ac i'r cyhoedd? Rwy’n meddwl y byddai dweud bod yna ddiffyg ymwybyddiaeth o ddatganoli treth sydd ar ei ffordd i Gymru yn 2018 yn danddatganiad. Mae'n sefyllfa waeth na hynny. Gwn fod y Pwyllgor Cyllid wedi edrych yn flaenorol ar ffyrdd y gallem godi ymwybyddiaeth o drosglwyddo neu ddatganoli trethi i'r lle hwn. A allwch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni am y gwaith sydd wedi'i wneud yn y maes hwn, gan fod gennym ddwy dreth ger ein bron yn awr a bydd trethi pellach yn dod yn nes ymlaen? Mae'r sefyllfa hon, fel y mae Aelodau wedi’i ddweud, yn mynd i fynd yn fwy a mwy cymhleth, ac mae'n bwysig ein bod yn mynd â nid dim ond Aelodau, ond y cyhoedd gyda ni hefyd.