Diolch, Lywydd. Cyhoeddwyd yr adolygiad ymarfer plant i farwolaeth Dylan Seabridge yn 2011 yr wythnos diwethaf, gan dynnu ein sylw unwaith eto at yr amgylchiadau lle cafodd bywyd bachgen ifanc ei dorri’n fyr yn ddiangen. Dim ond wyth mlwydd oed oedd Dylan a bu farw o ddiffyg fitamin y gellir ei osgoi ac y gellir ei drin. Bu farw’n anweledig i'r gwasanaethau a'r gweithwyr proffesiynol a allai o bosibl fod wedi ei achub. Mae'n annerbyniol, mewn cymdeithas fodern, y dylai plentyn fod yn anweledig fel hyn. Mae'r achos hwn yn tynnu sylw at yr heriau a wynebir pan fydd pobl yn unigol, neu’n rhan o deuluoedd, yn tynnu'n ôl o batrymau bywyd teuluol traddodiadol neu gyffredin, ac o’r diogelwch a’r amddiffyniad a ddarperir gan a thrwy ein gwasanaethau cyffredinol.

Diben yr adolygiad ymarfer plant yw gwella ein gwasanaethau a’n helpu i ddysgu beth sydd angen newid. Dyma’n union yr ydym ni’n bwriadu ei wneud yng ngoleuni'r adroddiad hwn: dysgu gwersi a gwella gwasanaethau.

Mae'r dirwedd wedi newid ers 2011. Mae'r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru), yn arbennig, yn cryfhau'r fframwaith statudol ac ymarfer ar gyfer diogelu plant ac oedolion. Mae'n cyflwyno dyletswydd newydd ar bartneriaid statudol i hysbysu eu hawdurdod lleol am bryderon bod plentyn neu oedolyn yn dioddef camdriniaeth, esgeulustod neu niwed, neu mewn perygl o ddioddef un o’r rhain. Ategir y Ddeddf gan y canllawiau statudol diwygiedig sydd wedi bod yn destun ymgysylltu sylweddol ar draws sectorau. Rydym wedi buddsoddi’n sylweddol, drwy hyfforddiant pwrpasol, i gynorthwyo ymarferwyr i gyflwyno'r fframwaith cryfach ac wedi cyhoeddi’r adnoddau hyfforddi hynny ar wefan y cyngor gofal.

Wrth gwrs, er bod y Ddeddf yn darparu sylfaen gryfach i fwy o hyder na allai achos fel achos Dylan ddigwydd eto, nid yw rhoi’r holl atebion, ac ni all wneud hynny. Mae’r adroddiad yn sôn llawer am faterion addysg ddewisol yn y cartref, ac nid oes amheuaeth bod hyn yn rhan o'r darlun yma, ond mae'n bell o fod y darlun cyfan. Bu farw Dylan gan ei fod yn anweledig i'r gwasanaethau a'r gweithwyr proffesiynol a allai fod wedi gallu ei helpu a’i amddiffyn.

Bu ymchwiliad troseddol i farwolaeth Dylan, a gwnaeth Gwasanaeth Erlyn y Goron y penderfyniad nad oedd erlyn y rhieni er pennaf fudd y cyhoedd. Yr hyn sy'n eglur i mi o'r adolygiad ymarfer plant yw nad oedd un gwasanaeth neu weithiwr proffesiynol ar fai am yr hyn ddigwyddodd i Dylan ond bod cymdeithas, a’r system, wedi methu trwy adael iddo aros yn anweledig ac yn anghyraeddadwy.

Rwy’n gweithio'n agos gyda fy nghydweithwyr Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Lles a Chwaraeon a'r Gweinidog Gwasanaethau Cymdeithasol ac Iechyd y Cyhoedd i ystyried y gwersi o'r achos hwn. Bydd ein hymateb yn gynhwysol ac yn ceisio ymdrin â materion allweddol sut y mae gwasanaethau’n gweithio gyda'i gilydd, sut y maent yn cyfuno eu gwybodaeth ac yn meddwl am deuluoedd yn hytrach nag unigolion, ac ynghylch sut y gallwn atal unrhyw blentyn neu berson ifanc rhag bod mor gudd nes na allwn weld unrhyw risg o niwed ac ymdrin ag ef. Mae 'meddwl am y teulu' yn fwy cyffredin nawr ar draws gweithwyr proffesiynol ac asiantaethau yn rhan o ddulliau fel tîm o amgylch y teulu.

Byddwn yn ystyried nawr sut y gallwn annog a chynorthwyo gweithwyr proffesiynol i weithredu ar eu chwilfrydedd proffesiynol a bod â mwy o hyder i weithio'n effeithiol gyda theuluoedd a bod yn hyderus i uwchgyfeirio problemau pan fo angen, er enghraifft, os mai’r dystiolaeth o destun pryder yw, mewn gwirionedd, diffyg tystiolaeth o les. A byddwn yn ystyried y canllawiau a'r rheoliadau sydd ar waith ar gyfer ein holl wasanaethau i oedolion a phlant. Bydd ystyriaeth o'r fath, wrth gwrs, yn cynnwys ystyried addysg ddewisol yn y cartref, ond hefyd y cerrig milltir allweddol lle byddem yn rhagweld y byddai rhieni a phlant yn ymgysylltu â gwasanaethau iechyd a gwasanaethau cyffredinol eraill, er enghraifft ar gyfer brechiadau, swyddogaeth yr ymwelydd iechyd, timau gofal sylfaenol, nyrsys ysgol, meddygon teulu, ac ati.

Ni chafodd Dylan ei weld gan unrhyw weithiwr proffesiynol gwasanaethau iechyd, addysg, cymdeithasol na phlant rhwng yr adeg yr oedd yn 13 mis oed a’i farwolaeth yn wyth oed. Yn 18 mis olaf bywyd Dylan, gwnaethpwyd ymdrechion i ymgysylltu â'r teulu, a chyda Dylan, ond heb fawr o lwyddiant. Ni fyddwn byth yn gwybod beth allai fod wedi digwydd pe bai’r ymdrechion hynny wedi arwain at gyswllt uniongyrchol gyda Dylan. Yr hyn yr ydym ni’n ei wybod yw bod gweithwyr proffesiynol wedi methu â chael mynediad at blentyn ifanc ac agored i niwed a fu farw o gyflwr y gellir ei drin, er gwaethaf rhywfaint o bryder.

Mae hwn yn achos hynod gymhleth, ac ni fyddech yn disgwyl i mi, na’m cydweithwyr yn y Cabinet, ymateb mewn unrhyw fodd nad yw’n ystyriol. Wedi dweud hynny, gallaf ddweud, er nad yw adrodd i adolygiadau ymarfer plant yn fater o drefn, fy mod i a’m cydweithwyr yn y Cabinet yn teimlo bod y materion unigryw a godwyd gan yr achos hwn yn cyfiawnhau i ni ysgrifennu ar unwaith at bob bwrdd diogelu yng Nghymru, a'r bwrdd diogelu annibynnol cenedlaethol, i dynnu eu sylw at y materion a godwyd a chanfyddiadau'r adroddiad hwn. Byddaf yn gweithio'n agos gyda’m cydweithwyr i gael at wraidd y materion a godwyd gan yr achos hwn, a’r adolygiad ymarfer plant, a byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Siambr maes o law am y camau yr ydym ni’n bwriadu eu cymryd.