Rydym yn symud ymlaen i’r eitem nesaf, sef datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau a Phlant a’r adolygiad ymarfer plant i farwolaeth Dylan Seabridge. Rwy’n galw ar yr Ysgrifennydd Cabinet, Carl Sargeant, i wneud ei ddatganiad.

Diolch, Lywydd. Cyhoeddwyd yr adolygiad ymarfer plant i farwolaeth Dylan Seabridge yn 2011 yr wythnos diwethaf, gan dynnu ein sylw unwaith eto at yr amgylchiadau lle cafodd bywyd bachgen ifanc ei dorri’n fyr yn ddiangen. Dim ond wyth mlwydd oed oedd Dylan a bu farw o ddiffyg fitamin y gellir ei osgoi ac y gellir ei drin. Bu farw’n anweledig i'r gwasanaethau a'r gweithwyr proffesiynol a allai o bosibl fod wedi ei achub. Mae'n annerbyniol, mewn cymdeithas fodern, y dylai plentyn fod yn anweledig fel hyn. Mae'r achos hwn yn tynnu sylw at yr heriau a wynebir pan fydd pobl yn unigol, neu’n rhan o deuluoedd, yn tynnu'n ôl o batrymau bywyd teuluol traddodiadol neu gyffredin, ac o’r diogelwch a’r amddiffyniad a ddarperir gan a thrwy ein gwasanaethau cyffredinol.

Diben yr adolygiad ymarfer plant yw gwella ein gwasanaethau a’n helpu i ddysgu beth sydd angen newid. Dyma’n union yr ydym ni’n bwriadu ei wneud yng ngoleuni'r adroddiad hwn: dysgu gwersi a gwella gwasanaethau.

Mae'r dirwedd wedi newid ers 2011. Mae'r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru), yn arbennig, yn cryfhau'r fframwaith statudol ac ymarfer ar gyfer diogelu plant ac oedolion. Mae'n cyflwyno dyletswydd newydd ar bartneriaid statudol i hysbysu eu hawdurdod lleol am bryderon bod plentyn neu oedolyn yn dioddef camdriniaeth, esgeulustod neu niwed, neu mewn perygl o ddioddef un o’r rhain. Ategir y Ddeddf gan y canllawiau statudol diwygiedig sydd wedi bod yn destun ymgysylltu sylweddol ar draws sectorau. Rydym wedi buddsoddi’n sylweddol, drwy hyfforddiant pwrpasol, i gynorthwyo ymarferwyr i gyflwyno'r fframwaith cryfach ac wedi cyhoeddi’r adnoddau hyfforddi hynny ar wefan y cyngor gofal.

Wrth gwrs, er bod y Ddeddf yn darparu sylfaen gryfach i fwy o hyder na allai achos fel achos Dylan ddigwydd eto, nid yw rhoi’r holl atebion, ac ni all wneud hynny. Mae’r adroddiad yn sôn llawer am faterion addysg ddewisol yn y cartref, ac nid oes amheuaeth bod hyn yn rhan o'r darlun yma, ond mae'n bell o fod y darlun cyfan. Bu farw Dylan gan ei fod yn anweledig i'r gwasanaethau a'r gweithwyr proffesiynol a allai fod wedi gallu ei helpu a’i amddiffyn.

Bu ymchwiliad troseddol i farwolaeth Dylan, a gwnaeth Gwasanaeth Erlyn y Goron y penderfyniad nad oedd erlyn y rhieni er pennaf fudd y cyhoedd. Yr hyn sy'n eglur i mi o'r adolygiad ymarfer plant yw nad oedd un gwasanaeth neu weithiwr proffesiynol ar fai am yr hyn ddigwyddodd i Dylan ond bod cymdeithas, a’r system, wedi methu trwy adael iddo aros yn anweledig ac yn anghyraeddadwy.

Rwy’n gweithio'n agos gyda fy nghydweithwyr Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Lles a Chwaraeon a'r Gweinidog Gwasanaethau Cymdeithasol ac Iechyd y Cyhoedd i ystyried y gwersi o'r achos hwn. Bydd ein hymateb yn gynhwysol ac yn ceisio ymdrin â materion allweddol sut y mae gwasanaethau’n gweithio gyda'i gilydd, sut y maent yn cyfuno eu gwybodaeth ac yn meddwl am deuluoedd yn hytrach nag unigolion, ac ynghylch sut y gallwn atal unrhyw blentyn neu berson ifanc rhag bod mor gudd nes na allwn weld unrhyw risg o niwed ac ymdrin ag ef. Mae 'meddwl am y teulu' yn fwy cyffredin nawr ar draws gweithwyr proffesiynol ac asiantaethau yn rhan o ddulliau fel tîm o amgylch y teulu.

Byddwn yn ystyried nawr sut y gallwn annog a chynorthwyo gweithwyr proffesiynol i weithredu ar eu chwilfrydedd proffesiynol a bod â mwy o hyder i weithio'n effeithiol gyda theuluoedd a bod yn hyderus i uwchgyfeirio problemau pan fo angen, er enghraifft, os mai’r dystiolaeth o destun pryder yw, mewn gwirionedd, diffyg tystiolaeth o les. A byddwn yn ystyried y canllawiau a'r rheoliadau sydd ar waith ar gyfer ein holl wasanaethau i oedolion a phlant. Bydd ystyriaeth o'r fath, wrth gwrs, yn cynnwys ystyried addysg ddewisol yn y cartref, ond hefyd y cerrig milltir allweddol lle byddem yn rhagweld y byddai rhieni a phlant yn ymgysylltu â gwasanaethau iechyd a gwasanaethau cyffredinol eraill, er enghraifft ar gyfer brechiadau, swyddogaeth yr ymwelydd iechyd, timau gofal sylfaenol, nyrsys ysgol, meddygon teulu, ac ati.

Ni chafodd Dylan ei weld gan unrhyw weithiwr proffesiynol gwasanaethau iechyd, addysg, cymdeithasol na phlant rhwng yr adeg yr oedd yn 13 mis oed a’i farwolaeth yn wyth oed. Yn 18 mis olaf bywyd Dylan, gwnaethpwyd ymdrechion i ymgysylltu â'r teulu, a chyda Dylan, ond heb fawr o lwyddiant. Ni fyddwn byth yn gwybod beth allai fod wedi digwydd pe bai’r ymdrechion hynny wedi arwain at gyswllt uniongyrchol gyda Dylan. Yr hyn yr ydym ni’n ei wybod yw bod gweithwyr proffesiynol wedi methu â chael mynediad at blentyn ifanc ac agored i niwed a fu farw o gyflwr y gellir ei drin, er gwaethaf rhywfaint o bryder.

Mae hwn yn achos hynod gymhleth, ac ni fyddech yn disgwyl i mi, na’m cydweithwyr yn y Cabinet, ymateb mewn unrhyw fodd nad yw’n ystyriol. Wedi dweud hynny, gallaf ddweud, er nad yw adrodd i adolygiadau ymarfer plant yn fater o drefn, fy mod i a’m cydweithwyr yn y Cabinet yn teimlo bod y materion unigryw a godwyd gan yr achos hwn yn cyfiawnhau i ni ysgrifennu ar unwaith at bob bwrdd diogelu yng Nghymru, a'r bwrdd diogelu annibynnol cenedlaethol, i dynnu eu sylw at y materion a godwyd a chanfyddiadau'r adroddiad hwn. Byddaf yn gweithio'n agos gyda’m cydweithwyr i gael at wraidd y materion a godwyd gan yr achos hwn, a’r adolygiad ymarfer plant, a byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Siambr maes o law am y camau yr ydym ni’n bwriadu eu cymryd.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Diolch, Ysgrifennydd Cabinet, am eich datganiad chi y prynhawn yma. Mae marwolaeth Dylan Seabridge, wrth gwrs, wedi’n brawychu ni i gyd, ac mae’n ddyletswydd arnom ni fel Cynulliad, ac arnoch chithau fel Llywodraeth, i wneud pob peth posib i osgoi unrhyw bosibilrwydd o achosion tebyg eto. Ni allwn ddweud nad oes achosion eraill tebyg allan yna. Rydych yn sôn yn eich datganiad bod angen ystyried y gwersi. Rydych yn sôn am yr angen i ystyried a phwyso a mesur llawer iawn o elfennau. Ac rwy’n cytuno nad oes angen ymateb byrbwyll i’r hyn sydd wedi digwydd, ond, wrth gwrs, mae’n rhaid inni symud y broses yma ar fyrder, ac nid oes awgrym o amserlen o fewn eich datganiad chi. Felly, liciwn i ofyn i chi roi syniad inni erbyn pryd rydych chi am i’r broses yma gael ei chwblhau, ac felly erbyn pryd y gallwn ni fod yn hyderus na fydd y diffygion a ganiataodd i’r amgylchiadau a arweiniodd at farwolaeth Dylan ddigwydd eto.

Rydych yn dweud ymhlith y pethau rydych am eu hystyried y byddwch yn annog ac yn cefnogi’r gweithwyr proffesiynol yn y meysydd perthnasol yma i weithredu ar yr hyn rydych chi’n galw’n ‘chwilfrydedd proffesiynol’ ac iddyn nhw gael fwy o hyder i allu gweithio’n effeithiol gyda theuluoedd, ond, wrth gwrs, i deimlo’n fwy hyderus wedyn i weithredu, fel rydych chi’n dweud, nid o reidrwydd pan fo tystiolaeth o achos i ofidio, ond pan fo diffyg tystiolaeth o lesiant. Nawr, mae hynny’n newid reit sylweddol, yn fy marn i, i’r modd y bydd gweithwyr yn y maes yma yn dynesu at sefyllfaoedd o’r fath. Mae’n newid y byrdwn o safbwynt y dystiolaeth sydd ei hangen yn ei lle, a byddwn yn rhagweld bod goblygiadau eang iawn i wasanaethau yn sgil newid o’r fath. Byddwn yn gwerthfawrogi, efallai, petaech chi’n gallu ymhelaethu ychydig wrth ymateb i’m sylwadau i nawr ar hynny, oherwydd rwy’n meddwl bod newid i’r graddau yna yn haeddu mwy na dim ond efallai brawddeg mewn datganiad llafar fel hyn. Beth mae’n golygu mewn gwirionedd? Sut y bydd e’n gwneud gwahaniaeth ymarferol i’r gwasanaethau, a pha oblygiadau all fod i adnoddau yn hyn o beth, ac efallai nifer yr achosion a fydd yn gorfod cael eu hystyried? Nid yw hyn i ddweud fy mod yn gwrthwynebu, yn sicr, ond rwy’n meddwl bod angen pwyso a mesur newid pwyslais o’r fath yn ofalus iawn.

Rydych hefyd yn dweud y byddwch yn ystyried yr arweiniad a’r rheoliadau sydd yn eu lle ar gyfer darparwyr gwasanaethau ym maes oedolion a phlant. Wel, mae hynny yn ei hunan yn dipyn o waith i ymgymryd ag e. Ond, mae hynny, wrth gwrs, yn cynnwys, fel rydych yn dweud, y rhai sydd yn dewis addysgu eu plant gartref. Nawr, liciwn i wybod beth arall sydd ei angen arnoch chi i ganiatáu i chi wneud penderfyniad ar hyn, oherwydd, wrth gwrs, rydym wedi cael dau ymgynghoriad yn ystod y Llywodraeth ddiwethaf—un yn ôl yn 2012 ar gofrestru a monitro gorfodol, ac un wedyn y llynedd ynglŷn ag arweiniad anstatudol yn y maes yma. Liciwn i wybod beth yw’ch barn chi fel Ysgrifennydd Cabinet, ac os ydych chi’n teimlo bod dim digon o dystiolaeth gyda chi i ddod i benderfyniad, dywedwch wrthon ni pa dystiolaeth ychwanegol sydd ei angen arnoch chi, oherwydd mae’r mater yma wedi bod yn cael ei drafod ers blynyddoedd lawer, ac rwy’n meddwl nawr bod angen i’r Llywodraeth ddod i benderfyniad ynglŷn â chyfeiriad penodol yn hyn o beth.

The final aspect I’d like to touch upon is that concerning the fact that parents here, of course, didn’t seek medical attention, as they felt it wasn’t required. And whilst we don’t know the reasons for this in this specific case, we are aware, of course, of other cases where hostility to medicine motivated parents to seek inappropriate treatment from alternative medicine practitioners, and children have died, of course, in other cases, as a result. And would you agree that, in general terms, it is important for parents to engage with health professionals, and there can be dangers in seeking treatment from unregulated, alternative medicine practitioners, particularly those hostile to evidence-based medicine? And I’d like to hear from you, Cabinet Secretary, what steps the Government will now be taking to ensure that those dangers are also understood?

Diolchaf i'r Aelod am ei gwestiynau y prynhawn yma. Byddai'n deg dweud, er bod yr adolygwyr wedi cymryd cryn dipyn o amser i sicrhau ein bod wedi ymdrin â phopeth, a'r adolygiad ymarfer plant yw'r elfen olaf o’r adeiledd adrodd hwnnw, byddai hefyd yn deg dweud bod fy nhîm, a'r Llywodraeth yn flaenorol, eisoes yn gweithio ar gyfleoedd i wella'r system. Mae'r rhaglen gofal cymdeithasol a lles eisoes wedi gwella’r weithdrefn honno, ers y digwyddiad ofnadwy hwn, felly mae'r ddyletswydd i hysbysu, yr hyfforddiant a'r canllawiau i awdurdodau ac unigolion yn cael eu cyflwyno. Ac, fel y dywedais yn fy natganiad, mae pwysigrwydd edrych ar yr uned deuluol, yn hytrach nag unigolyn a all fod yn destun rhyw fath o graffu neu adroddiad, yn newid pwysig i’r ffordd yr ydym ni’n gweithredu.

Bydd hyn bob amser yn anodd, o ran baich y profi, a gwrandewais yn astud iawn ar yr Aelod. Rwy’n meddwl, fodd bynnag, ar y sail y byddai'n well gennyf amddiffyn unigolyn, y dylid cymryd rhywfaint o risg yn y broses honno, yn hytrach na dibynnu ar y lobïau cryf iawn, ar y ddwy ochr, ynghylch hawliau'r plentyn neu hawliau'r rhiant. Ond, i mi, mae’n rhaid i’r unigolyn agored i niwed fod bennaf yma, ac efallai, fel Llywodraeth, bod rhaid i ni fod yn llawer mwy cadarn yn ein hymagwedd at hynny—rhoi pwerau i unigolion sy'n ofni bod rhywfaint o risg, heb dystiolaeth bob amser, ond efallai y bydd eu greddf yn dweud bod rhywbeth o’i le. Mae angen i ni allu cefnogi unigolion yn y broses honno.

Mae’r Aelod yn iawn am adnoddau ar gyfer hynny, a dyna pam mae’n bwysig iawn, o’r adolygiad ymarfer plant hwn, fy mod i’n gweithio gyda’m cydweithwyr ar draws y Cabinet, er mwyn deall yn llawn—dim ond un rhan o’r achos penodol hon yw’r elfen addysg gartref, ond ceir llawer o bobl ifanc eraill, byddwn yn awgrymu, nad ydynt yn cael mynediad at system o amgylch gofal iechyd neu addysg, felly pobl sy'n optio allan o addysg hyd at dair oed, ac a allai fod mewn sefyllfa debyg, lle nad oes gennym ni broses gyswllt. Ond rwy’n meddwl mai’r hyn y mae'n rhaid i ni ei wneud fel Llywodraeth yw edrych ar y cyd o gwmpas unigolyn, meddwl am sut yr ydym ni’n mynd i weithredu pwyntiau sbardun, pa gyfleoedd sydd yno i ni i ddeall bod rhywun yn ddiogel. A dyna yw diben y cwestiwn hwn. Ceir llawer o bobl, mewn llawer o amgylchiadau, mewn teuluoedd da iawn, iawn. Ond, yn yr achos hwn, mae'n rhaid i ni gwestiynu ein methiant fel system i beidio â chael y cyswllt, a'r gallu i gysylltu, ag unigolion yn yr union broses hon.

O ran addysg gartref, rwyf eisoes wedi cyfarfod â'r Gweinidog sy'n gyfrifol am y penderfyniad hwnnw, ac rydym ni, unwaith eto, yn edrych ar holl egwyddor o les, o ran sut y bydd hynny’n edrych, a byddaf yn parhau â’r trafodaethau hynny. Cefais gyfarfod tîm heddiw, ar draws yr adrannau, i ddechrau ystyried yr hyn yr ydym ni’n mynd i'w wneud ynghylch yr achos penodol hwn, a pha wersi y byddwn yn eu dysgu, a sut y byddwn yn eu dehongli, o ran deddfwriaeth neu fel arall, os bydd angen i ni wneud hynny.

Mae'r Aelod yn hollol iawn i gydnabod hefyd y materion heb eu rheoleiddio sy'n ymwneud ag iechyd a cheisio meddyginiaethau nad ydynt wedi’u rheoleiddio. Mae hynny'n peri pryder i mi. Ond rwy'n meddwl mai’r hyn yr hoffwn ei wneud yw dod yn ôl i'r Siambr ar ôl i ni gael mwy o gyd-drafodaeth ar ein cyfleoedd o sicrhau llwyddiant o ran diogelu. Ac, fel y dywedais, rydym ni wedi rhoi llawer o bethau ar waith. Ceir pethau cyson y gallwn eu dysgu o hyd, a dylem ddysgu o'r adolygiadau achos hyn drwy'r amser, ac mae'n rhywbeth yr wyf yn awyddus iawn i'w wneud.

Weinidog, diolch am eich datganiad. Roedd hwn yn achos hollol erchyll, sydd wedi peri sioc i bawb, rwy’n meddwl, yn y Siambr hon, ac, yn wir, ledled Cymru. Pan fydd pobl yn clywed, yng Nghymru gyfoes, bod bachgen ifanc, wyth oed, wedi marw o ganlyniad i’r sgyrfi—cyflwr yr oedd pawb yma’n gobeithio ei fod wedi’i daflu i fin sbwriel hanes—rwy’n meddwl y dylem ni i gyd deimlo cywilydd bod y bachgen hwn wedi gallu mynd i gyflwr mor frawychus. Pan fyddwch chi’n meddwl am sut y mae rhywun yn marw o’r sgyrfi—y boen, y gwaedu, y niwed i feinweoedd meddal, yr anghysur ofnadwy y mae’n rhaid bod y bachgen hwn wedi ei wynebu tua diwedd ei oes—mae wir yn gwbl warthus. Rwyf wedi darllen yr adroddiad. Mae'n adroddiad brawychus sy’n cyfeirio at y ffaith na chafodd gwahanol asiantaethau gyfle i weld Dylan gartref oherwydd diffyg cydweithrediad ei rieni, a’r tad yn arbennig. Rwy'n meddwl ei bod yn werth ystyried hyn yn ehangach, a dweud y gwir, o ran ymateb Llywodraeth gyfan, ac ymateb awdurdodau lleol Cymru a’n gwasanaethau addysg ac iechyd hefyd. Felly, rwy’n falch, Weinidog, eich bod yn cymryd amser i wneud hynny'n iawn yn hytrach na rhuthro i mewn i benderfyniadau, ac nad ydych chi’n gwneud hynny’n annibynnol ar eich cydweithwyr eraill yn y Cabinet, ond ar y cyd â nhw.

Rwy’n meddwl ei bod yn deg rhoi cyfle i’r canllawiau a’r fframwaith statudol newydd a gyflwynwyd yn ddiweddar setlo, oherwydd rwy’n meddwl eu bod yn rhoi llawer mwy o bwyslais ar yr angen am ddull amlasiantaeth yn y mathau hyn o sefyllfaoedd yn y dyfodol. Gobeithio y bydd hynny'n cau rhai o'r tyllau yn y rhwyd ​​y bu Dylan ifanc yn ddigon anffodus i syrthio drwyddynt. Roeddwn yn falch, Weinidog, o’ch clywed yn cyfeirio at ymateb 'meddwl am y teulu' fel os oes anghenion yn ymddangos o ganlyniad i iechyd y fam yn yr achos penodol hwn, bod yr effaith ehangach ar y teulu—ar y gŵr, ar Dylan ac, wrth gwrs, ar ei frawd neu chwaer, nad yw wedi cael ei grybwyll yn y Siambr heddiw—yn cael ei hystyried yn ei chyfanrwydd. Wrth gwrs, pe bai’r pethau hynny wedi cael eu hystyried yn ehangach, mae'n berffaith bosibl, nid yn unig y byddai chwilfrydedd wedi’i ennyn ymhlith y gweithwyr gofal proffesiynol hynny, ond y gallent fod wedi cymryd camau a allai fod wedi arwain at achub Dylan rhag y sefyllfa fregus hon yr aeth iddi.

Rhaid i mi ddweud fy mod yn meddwl bod penderfyniad Gwasanaeth Erlyn y Goron i beidio ag eisiau erlyn yn yr achos penodol hwn yn warthus. Rwyf wedi edrych ar y rhesymau a roddwyd ganddynt, a oedd i gyd yn ymwneud ag iechyd a lles y rhieni, mae'n ymddangos i mi-nid â’r diffyg tystiolaeth o esgeulustod troseddol, ond i gyd â lles y rhieni. A dweud y gwir, o ystyried bod yr un unigolion hynny wedi mynd ymlaen i gychwyn achos llys yn erbyn cyn-gyflogwr mam Dylan ac wedi gallu herio hwnnw, byddwn wedi awgrymu bod eu hiechyd mewn cyflwr perffaith resymol i allu mynd â nhw drwy’r llysoedd. Rwy'n meddwl bod angen i ni wneud esiampl o’r achos hwn. Dyma’r union fathau o achosion y dylid eu dilyn er budd y cyhoedd, nid eu gollwng na’u gwthio o'r neilltu. Felly, byddwn yn ddiolchgar, Weinidog, pe gallech chi ddweud wrthym ba drafodaethau yr ydych chi fel Gweinidog, a’r Llywodraeth yn ehangach, yn eu cael gyda Gwasanaeth Erlyn y Goron er mwyn gweld a allant ailagor yr achos hwn, o ystyried y dystiolaeth ychwanegol sydd, wrth gwrs, wedi cael ei dwyn at sylw pawb erbyn hyn yn sgil adroddiad yr adolygiad ymarfer plant.

Tybed hefyd, Weinidog, a allwch chi ddweud wrthym a allech chi ystyried caniatáu rhyw fath o fynediad statudol at blant i gael y brechiadau hynny ac ar gyfer ymweliadau iechyd, yn enwedig yn y blynyddoedd cynnar hynny a blynyddoedd ysgol gynradd. Mae pawb yn gwybod bod ymweliadau gan nyrs yr ysgol neu nyrs gymuned yn nodwedd reolaidd o fywyd ysgol y dyddiau yma. Ond, yn ddigon amlwg, pe bai Dylan wedi cael gweld ymarferydd iechyd, mae'n gwbl bosibl y gallai ei gyflwr fod wedi cael ei ganfod, ac mae'n ddigon posibl y byddai wedi cael ei nodi fel unigolyn agored i niwed. Mae'n rhaid i mi ddweud nad wyf wedi fy argyhoeddi ein bod ni wir angen cofrestr ar gyfer y plant hynny sy'n cael addysg gartref. Mae'n ddigon eglur o'r adroddiad nad yw addysg gartref ynddi ei hun yn ffactor risg i unigolion. Ond rwy’n meddwl, pe bai mynediad ychwanegol at y plant hynny yn cael ei gyflwyno mewn ffyrdd eraill, drwy’r system iechyd efallai, y byddai hwnnw'n llwybr llawer gwell, rwy’n meddwl, sy'n diogelu hawliau'r plentyn yr ydym ni i gyd wedi deddfu arnynt yn y Cynulliad Cenedlaethol hwn, gan gynnwys yr hawl i iechyd, ffordd iach o fyw a gwasanaethau iechyd.

Hefyd, Weinidog, tybed pa gymorth y gallai’r Llywodraeth fod yn ei chynnig i rieni nad ydynt, efallai, yn gallu magu eu plant mewn ffordd y mae cymdeithas yn teimlo sy’n addas. Gwn fod y Llywodraeth wedi cefnogi rhaglenni magu plant cadarnhaol, ond sut allwn ni sicrhau eu bod yn cynnwys y bobl sydd, efallai, ar gyrion cymdeithas a chymunedau nad ydynt yn dymuno cymryd rhan? A oes unrhyw orfodaeth, efallai, y gellir ei defnyddio lle gallai fod unigolion fel hyn yn y mathau hyn o sefyllfaoedd?

I gloi, o ran hawliau’r plentyn y Cenhedloedd Unedig, rydym ni oll wedi dweud yn y Siambr hon yr hoffem ni sicrhau bod yr hawliau hynny’n ganolog i'r ymagwedd a fabwysiadir at wasanaethau cyhoeddus yma yng Nghymru, ac fel y gwyddoch, fel Ysgrifennydd Cabinet, rhoddir y dyletswyddau hynny arnoch chi fel Ysgrifennydd Cabinet i ystyried yr hawliau hynny ym mhob cam yr ydych chi’n ei gymryd. Ond, nid yw'r egwyddor sylw dyledus yn cael ei chymhwyso i awdurdodau lleol yng Nghymru ar hyn o bryd, ac rwy’n meddwl tybed, Weinidog, a fyddwch chi’n barod i ystyried, ar y cyd â'ch cydweithwyr yn y Cabinet, adolygiad o Fesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) 2011 a basiwyd gennym yn ystod y trydydd Cynulliad i weld a oes lle i ymestyn y rhwymedigaethau sylw dyledus hynny i awdurdodau lleol ac, yn wir, i’r holl wasanaethau cyhoeddus ledled Cymru. Oherwydd rwy’n meddwl, pe bai’r hawliau hynny wedi cael eu hystyried yn eglur iawn, ac mae hyn yn dod allan o'r adroddiad—yr hawl i wasanaeth iechyd, yr hawl i addysg briodol—mae'n berffaith bosibl unwaith eto byddai unigolion wedi cael mynediad at Dylan mewn ffordd wahanol, a dull arall o gael mynediad at Dylan mewn ffordd wahanol, a allai fod wedi canfod ei sefyllfa’n gynt ac efallai achub bywyd ifanc iawn a gafodd ei diffodd yn gwbl ddiangen o ganlyniad i glefyd sy’n ddigon hawdd ei atal.

Diolch i'r Aelod am ei gyfraniad. Rwy'n meddwl mai’r hyn y mae angen i ni ei wneud yn y Siambr hon o ran yr achos penodol hwn yw, nid yw'n bleidiol, mae'n fater o ddysgu o gyfleoedd ac o bob awgrym. Bydd fy nhîm yn nodi ei safbwyntiau a byddwn yn symud ymlaen â’r safbwyntiau hynny. Mae hwn yn achos trist iawn, ac mae'n hanfodol bod pawb sy'n gweithio gyda phlant ac oedolion yn dysgu gwersi o'r adolygiad. Byddwn yn ystyried canfyddiadau'r adolygiad ymarfer plant yn ofalus, ynghyd â'r meysydd i’w gwella a amlygwyd.

Mae’r ffaith nad oedd Dylan yn weledig i wasanaethau a’r angen i gydnabod awgrymiadau posibl a chymryd camau dilynol yn un pwysig, a chododd yr Aelod hynny’n benodol. Mae methu brechiadau’n fater arwyddocaol y mae angen ei archwilio trwy ddull rhyngasiantaeth, a dyna pam mae’n bwysig nid yn unig i-. Fi sy’n arwain y rhaglen hon, ond mae'n bwysig bod fy nghydweithwyr yn y tîm yn deall eu gweithredoedd a’u hymyriadau gyda phobl ifanc yn ifanc iawn, a sut y mae gennym ni’r dull amlasiantaeth hwnnw, a’i fod yn gweithio. Roedd gwasanaethau meddygol ar gael i Dylan; ond gwnaethpwyd dewis i beidio â manteisio ar wasanaethau meddygol, ac mae'n rhaid i mi gwestiynu hynny ar allu fy swyddogaeth fel Gweinidog â chyfrifoldeb dros hawliau plant. Felly, mae bob amser yn drafodaeth anodd ei chael am gymesuredd ac ymyrraeth, ond mae'n rhywbeth na ddylem ni ei osgoi, mewn achos lle mae bywyd person ifanc mewn perygl. Ni wnaf gynnig unrhyw farn am Wasanaeth Erlyn y Goron, ond gwnaeth yr Aelod ei farn yn eglur iawn. Byddaf yn gofyn i fy nhîm roi briff pellach i mi ar hynny’n benodol.

Gofynnodd yr Aelod hefyd am ymyriadau o ran rhieni sy’n llai abl, o ran eu gallu neu sydd angen mwy o gefnogaeth. Mae gennym ni lawer o raglenni ar waith: Teuluoedd yn Gyntaf, Dechrau'n Deg, Cymunedau yn Gyntaf, Rhianta Cadarnhaol, ac mae hyn yn rhywbeth yr wyf hefyd wedi gofyn i fy nhîm edrych arno, unwaith eto, ar draws adrannau, o ran ymyriadau-p'un a ydynt yn dod gan y gwasanaethau cymdeithasol, iechyd, addysg neu'r isadran gymunedau. Beth ydym ni’n ei wneud i gynorthwyo teuluoedd agored i niwed mewn cymunedau? Mae'n rhywbeth y mae gennym ni rai llwyddiannau mawr ohono, ond gall fod yn anodd iawn yn y broses ymgysylltu. Mae'n rhaid i ni gael pobl i mewn drwy’r drws er mwyn i hyn ddigwydd.

Ond mae camau nesaf. Soniais am faterion yn ymwneud â’r hyn yr ydym ni’n bwriadu ei wneud yn fewnol, a dywedais am ysgrifennu at y byrddau diogelu rhanbarthol a chenedlaethol. Byddwn hefyd yn ystyried canllawiau ac argaeledd gwasanaethau oedolion a phlant sy'n berthnasol. Wrth wneud newidiadau yn rhan o hyn, byddwn yn ystyried y cerrig milltir allweddol lle rhagwelir y byddai rhieni a phlant yn ymgysylltu â gwasanaethau iechyd neu wasanaethau cyffredinol eraill—nid dim ond y rhain, ond pethau’n ymwneud â gwasanaethau beichiogrwydd a bydwreigiaeth, brechiadau i blant yn 2, 3, 4 a 12 mis, a brechiadau cyn-ysgol yn 40 mis. Mae'r rhain i gyd yn sbardunau allweddol, a phan fo pobl allan o'r system, dylai fod gennym ni rai pryderon ynglŷn â hynny. Gallai fod yn fater o golli apwyntiad, ond gallai fod yn rhywbeth pwysicach y dylem ni ymateb iddo gan ddefnyddio dull amlasiantaeth, amlddisgyblaeth.

Diolch. A gaf i atgoffa’r Aelodau mai datganiad yw hwn, ac felly cwestiynau i’r Ysgrifennydd Cabinet yw'r rhain? Rwy’n mynd i fod yn dynn iawn nawr. Mae gen i nifer o siaradwyr sydd eisiau siarad, ac mae llefarwyr wedi cael eu cyfle. Cymerodd rhai ohonyn nhw ychydig bach yn rhy hir a byddaf yn siarad â nhw ychydig yn nes ymlaen, ond a gawn ni ofyn cwestiynau yn unig i'r Gweinidog nawr? Jenny Rathbone, os gwelwch yn dda.

Rwy’n meddwl, dim ond i ddweud, bod gan bob un ohonom ni gyfrifoldeb i’n holl blant. P’un a oes gennym ni blant ai peidio, nhw yw ein dyfodol. A'r ffordd orau y mae cymdeithas yn gofalu am blant, cyn gynted â’u bod o oedran ysgol, yw yn yr ysgol. Felly, mae'n ymddangos i mi, er nad yw'n golygu dweud bod plentyn sy’n cael ei addysgu gartref o reidrwydd mewn perygl, mae’r ffaith nad yw yn yr ysgol yn golygu bod angen rhoi sylw arbennig ychwanegol i sicrhau bod rhywun yn gweld y plentyn hwnnw. Yn amlwg, ni ddigwyddodd hyn yn yr achos hwn.

Mae'r Gweinidog eisoes wedi sôn am y cyfleoedd a gollwyd pan roedd brechiadau i fod i gael eu rhoi. Nid wyf yn dadlau ac yn dweud bod gan y wladwriaeth hawl i fynnu bod brechiad yn digwydd, ond os nad yw'r brechiad yn mynd i ddigwydd, mae angen gweld y plentyn beth bynnag, dim ond i wneud yn siŵr nad yw lles y plentyn yn cael ei beryglu.

Mae gan y plentyn hawl i addysg feithrin yn dair oed. Felly, yr awdurdod lleol—tybed pam nad oedden nhw’n meddwl pam nad oedd enw’r plentyn hwn i lawr i gael lle meithrin am ddim. Os nad oeddent, pam ddim? Oherwydd mae angen i bob awdurdod lleol fod yn cynllunio ar gyfer hynny ac, os nad yw'r rhiant yn dymuno ei gymryd, gellir cofnodi hynny. Ond, mae angen gofyn y cwestiwn o leiaf, i'r rhai nad ydynt efallai’n gwybod am yr hawl hwnnw. Pan nad yw plentyn yn bresennol mewn dosbarth derbyn pan mae’n codi’n bum mlwydd oed, mae hwnnw, does bosib, yn gyfle arall i'r awdurdod lleol wirio bod y plentyn naill ai wedi ei gofrestru yn yr ysgol neu wedi ei gofrestru fel rhywun sy’n cael addysg gartref. Felly, rwy'n poeni nad oes gofyniad penodol yn Neddf Addysg 1996 i AALlau ymchwilio i weld a yw rhieni’n cydymffurfio â'r rhwymedigaeth i roi addysg i bob plentyn. Rwy’n gobeithio bod hwnnw’n un o'r—

A ydych chi’n dod at eich cwestiwn olaf, os gwelwch yn dda?

Fy nghwestiwn olaf yw: pan gydnabuwyd, ym mis Mehefin 2010, bod plant dan sylw ac yr ymwelodd dau swyddog â'r tŷ a chael gwrthod mynediad, pam na chafodd pwerau statudol eu defnyddio bryd hynny i sicrhau bod y plentyn yn cael ei weld?

Diolch i'r Aelod am ei chwestiynau cryno. Mae'r Aelod yn gofyn rhai cwestiynau pwysig iawn, ac mae fy nghydweithwyr yn y Cabinet yn eu hystyried yn eu dull o ddatrys rhywfaint o'r dystiolaeth a gyflwynwyd gyda’r adolygiad ymarfer plant hwn. Mae addysg gartref ddewisol yn fater y mae angen i ni ymdrin ag ef yn rhan o hynny hefyd, o ran y posibilrwydd bod hynny’n cynyddu risg. Mae'r Aelod yn cyflwyno ymagwedd resymegol iawn at yr atebion i'r broblem hon o'r hyn a ddigwyddodd yma. Ond mae’n sicr na wnaeth lifo fel hynny yn y broses honno. Bydd yr Aelod yn wybodus am y gofynion penodol yn y Ddeddf. Mae'n fater o gofrestru pobl ifanc pan fyddant yn cyrraedd oedran ysgol; mae'n rhywbeth y mae'n rhaid i ni roi sylw iddo. Mae'n rhaid i ni wneud yn siŵr ein bod yn deall pwyntiau sbardun a phryd neu ble y dylai unigolion weithredu ar y rhain.

Roedd methiant eglur yn y system a chollodd y bachgen ifanc hwn ei fywyd ac mae'n rhaid i ni ddysgu gwersi o hynny. Mae'n rhywbeth, fel y dywedais yn gynharach, y mae’r pedwar cydweithiwr yn y Cabinet yn gweithio arno gyda mi, i ddatrys rhai o'r bylchau hyn yn y system. Bydd y rhan fwyaf o bobl ifanc o dan yr amgylchiadau hyn yn iawn, ond bydd un neu ddau fel yr ydym ni wedi gweld yma. Ni allaf sefyll yma heddiw a dweud nad oes mwy o blant fel Dylan yn ein cymuned, ac mae hynny'n fy mhoeni. Mae hynny'n rhywbeth lle mae'n rhaid i ni wneud yn siŵr, gyda'n gilydd, ên bod yn ceisio cau'r bylchau hynny.

Yn y bôn, mae achos Dylan Seabridge yn gwbl dorcalonnus. Mae'r rheini ohonom sydd â phlant yn teimlo felly am hyn, yn enwedig y ffaith ei fod wedi cael ei adael i lawr gan y bobl a oedd yn gyfrifol am ofalu amdano. Rwy'n adnabod llawer o deuluoedd sy’n byw i mewn sydd wedi addysgu eu plant gartref gyda llwyddiant mawr ac mae’r plant hynny wedi tyfu’n bobl dda a chyflawn ac wedi mynd yn eu blaenau i gael gyrfaoedd da ac wedi mynd i’r brifysgol.

Ar y llaw arall, gallwn edrych ar achos Daniel Pelka, a fu farw wrth law ei rieni yn 2012, a oedd yn mynd drwy'r system draddodiadol ac a gafodd ei ganfod yn chwilota mewn biniau am fwyd yn yr ysgol gan ei fod yn cael ei gam-drin yn ofnadwy gartref. Nawr, er gwaethaf hyn, a'r ffaith ei fod wedi colli 28 diwrnod o ysgol, ni chanfuwyd y cam-drin gan yr athrawon na chan unrhyw un o’r bobl a oedd yn gyfrifol am ofalu amdano.

Fy mhle i, fel yr ydych chi wedi ei ddweud, yw nad ydych chi’n ymateb yn ddifeddwl i achos Dylan ac nad yw addysgu gartref yn anoddach neu’n fwy heriol i’r bobl hynny sy'n dewis y llwybr hwn. Sut y gallwch sicrhau bod plant agored i niwed yn cael eu gweld yn rheolaidd gan y rhai sy'n gyfrifol am eu diogelwch ac nad oes mwy o blant yn llithro drwy'r rhwyd ​​ddiogelwch, ac nad yw rhieni sy’n addysgu gartref yn mynd i gael eu difrïo? A hefyd, a wnewch chi sicrhau bod yna gydbwysedd rhwng hawl rhieni i fagu eu plant yn y ffordd y maent yn ei gweld orau a hawl y plentyn i gael addysg ac iechyd?

Dim ond un pwynt olaf: rydych wedi sôn sawl gwaith, nawr, am frechu; a ydych yn dweud bod pobl nad ydynt yn brechu eu plant-? A yw hyn yn sbardun sy’n gwneud i chi feddwl y gallai fod cam-drin yn digwydd yn y cartref? Beth oedd y berthynas yr oeddech yn sôn amdani â brechu? A allech wneud hynny’n glir?

Diolch i'r Aelod am ei gwestiynau. Mae hwn yn achos trist dros ben, fel y dywedais—plentyn yn anweledig i wasanaethau cyffredinol. Rwy'n meddwl mai’r hyn sy'n bwysig, ac rwyf wedi dweud hyn ers dechrau'r drafodaeth hon, yw nad wyf yn meddwl mai addysg ddewisol yn y cartref yw'r unig fater yma. Rwy'n meddwl bod gennym gasgliad o broblemau sydd wedi dod at ei gilydd i roi canlyniad gwael iawn, gyda pherson ifanc yn colli ei fywyd, ac mae'n rhaid inni fynd at wraidd hynny. Bydd trafodaethau anodd â phob sector am yr hyn yr ydym yn ei wneud ynglŷn â hyn. Nid yw'n fater o ladd ar hwn neu'r llall; mae’n fater o wneud y penderfyniad cywir. Mae'r Aelod yn sôn am gydbwysedd rhwng hawl y plentyn a hawl y rhiant, ac rwy’n deall hynny, ond rhaid imi ochri bob amser â hawliau pobl agored i niwed. Os mai’r person ifanc yw'r un sy'n agored i niwed yma, byddaf, ar bob cyfrif, yn amddiffyn y broses honno.

Rwy'n eithaf hapus i egluro’r mater brechu. Nid oedd hyn yn fater o orfodi pob rhiant i frechu eu plant; mae'n dal i fod yn ddewis y rhieni, ac rwy’n gwbl fodlon ar y broses honno. Yr hyn yr oeddwn yn ei awgrymu, ar adeg pan mae’n bryd brechu rhywun, y dylai'r gwasanaeth iechyd ddeall bod hwnnw’n bwynt sbardun-p’un a yw'r rhiant yn gwneud dewis naill ai o blaid neu yn erbyn brechu, ac mae hynny'n gwbl resymoli sicrhau bod y plentyn dan sylw mewn cyflwr diogel. Nid wyf yn meddwl bod hynny'n afresymol, i sicrhau ein bod yn cadw llygad ar ein pobl ifanc, sydd weithiau’n canfod eu hunain mewn sefyllfaoedd bregus iawn.

Soniodd yr Aelod am achos arall, ofnadwy, lle’r oedd bachgen ifanc dan amgylchiadau traddodiadol, ond y cafodd ei hun mewn sefyllfa o esgeulustod, ac rwy’n derbyn ac yn cydnabod hynny, hefyd. Y problemau sydd gennym yma yw bod rhai unigolion yn disgyn drwy'r system, ac mae'n rhaid inni ddeall yn well sut y mae hynny'n digwydd. Yr ymagwedd amlasiantaethol sydd ei hangen arnom, lle mewn gwirionedd, hyd yn oed yn achos Dylan, pe baech yn pentyrru rhai agweddau unigol ohono, efallai—. Wel, yn amlwg ni sylwyd ar y peth, ond pan ydych yn eu pentyrru gyda'i gilydd, mae hyn yn gwneud achos go iawn lle, mewn gwirionedd, y dylem fod yn gwneud ymyriadau cryf. Dyna beth mae angen inni sicrhau ei fod yn digwydd yn y dyfodol, ac mae'n rhywbeth yr ydym wedi’i ddysgu o'r adolygiad ymarfer plant, a rhywbeth yr ydym yn parhau i’w ddysgu.

Rhaid imi ddweud, rwy'n eithaf siomedig â'r datganiad hwn heddiw, Weinidog. Pan ofynnais gwestiwn brys ôl ym mis Ionawr, dywedwyd wrthyf am aros am yr adolygiad ymarfer plant; nawr bod yr adolygiad ymarfer plant wedi cael ei gyhoeddi, dywedir wrthyf am aros am lawer gormod o amser eto, heb ddim amserlen na syniad o'r hyn y mae'r Llywodraeth yn mynd i'w wneud.

Nid wyf yn rhannu eich hyder, Weinidog, ynghylch Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014. A allwch gadarnhau wrthyf, er bod y Ddeddf hon yn cyflwyno dyletswyddau newydd a mwy o hyfforddiant, nad yw'n cyflwyno pwerau newydd, ac felly y gallai'r sefyllfa yn wir godi eto? Gyda Dylan Seabridge, ceisiodd swyddogion addysg ei weld yn ystod blwyddyn olaf ei fywyd; nid oedd hynny'n hawl statudol, i weld plentyn sy’n cael addysg gartref, a dyna beth sydd wedi cael sylw yn yr adolygiad ymarfer plant mewn argymhelliad clir i gofrestru plant sy’n cael addysg gartref—nid ymyrryd ag addysg gartref, ond cofrestr a hawl i sicrhau bod y plant hynny’n cael addysg a gofal. Mae hwn yn ddarn coll o'ch datganiad nad ydych wedi ymdrin ag ef. A ydych yn ei fwrw, unwaith eto, o’r neilltu, ynteu a ydych wir yn mynd i wynebu’r angen i sicrhau bod pob plentyn yng Nghymru, ym mha bynnag sefyllfa y mae’n cael ei addysgu—gan gynnwys ysgolion preifat yng Nghymru—yn cael ei gofnodi’n briodol o ran ei addysg a’i les?

A'r pwynt olaf yw bod yr adolygiad ymarfer plant yn dweud yn glir iawn nad oedd y ffordd y cafodd Dylan Seabridge ei drin gan yr awdurdodau’n cyd-fynd â Chonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn. Ai cerydd i Lywodraeth Cymru yw hynny, ynteu ai cerydd i’r awdurdodau dan sylw, a pha gamau yr ydych wedi'u cymryd?

Diolch i'r Aelod am ei gyfraniad. Bydd yn cydnabod fy mod wedi bod yn y swydd ers ychydig dros chwe wythnos ac fy mod wedi codi’r ffeil ofnadwy hon y mae ef yn gyfarwydd iawn â hi. Rwy’n hyderus bod y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant yn ddarn cadarnhaol iawn o waith sy'n cynnwys yr hawl i gyrff statudol ac unigolion adrodd. Bydd yr Aelod hefyd yn cydnabod bod y mater ynglŷn â’r argymhellion sydd wedi’u gwneud yn yr adolygiad ymarfer plant-ni ddylai hwn fod yn fater o feio rhywun, dylai fod yn gyfle i ni i gyd ddysgu a gwneud yn siŵr nad yw hyn yn digwydd eto.

Doeddwn i ddim yn amharod i ddod ymlaen yn gynharach i ddweud na allaf warantu nad oes Dylan arall yn y system. Yr hyn y gallaf ei warantu yw y bydd fy nhîm, sy'n gweithio ar draws y Cabinet, yn ceisio cau’r bylchau hynny, boed hynny ar gofrestrau neu beidio. A dweud y gwir, fy marn bersonol yw nad wyf yn meddwl y bydd cofrestr yn datrys y broblem hon. Gallai fod yn rhan o ateb, ond nid dyna'r unig ffordd o drwsio hyn a dyna beth mae’n rhaid inni ei ddeall yn well i wneud yn siŵr nad yw senario Dylan yn digwydd i unrhyw blentyn eto.

Weinidog, rwy’n mynd i wneud fy natganiad yn fyr, yn finiog ac yn bwrpasol. Fel y gwyddoch, rwy’n byw yn Sir Benfro ac rwyf wedi darllen llawer o adolygiadau achos, ac mae rhai ohonynt yn eithaf trasig, o’r awdurdod hwnnw. Fy nghwestiwn i chi yw-mae'n un miniog a phwrpasol-a ydych chi wedi edrych ar sut y gwnaethant ymdrin â'r achos hwn, a ydych chi wedi edrych ar unrhyw beth y maent wedi’i ddysgu ohono? Oherwydd rwy’n gallu meddwl mai dyma'r trydydd achos trasig sydd wedi dod o Sir Benfro, a gallaf hefyd feddwl ein bod bob tro’n clywed bod rhywbeth yn mynd i ddigwydd a rhywbeth yn mynd i gael ei ddysgu, ac rwy'n siŵr bod hynny’n wir. Ond yr hyn yr wyf wir eisiau ei wybod yma, a dyma beth sydd wir yn brifo, rwy'n meddwl, yn yr achos hwn yn ei gyfanrwydd, yw bod rhywun wedi riportio’r peth flwyddyn lawn cyn i’r plentyn farw, ac na chafodd dim camau eu cymryd. Dyna i mi beth sydd wir yn brifo. Oherwydd, pe bai’r camau hynny wedi'u cymryd ar y pryd, gallai’r canlyniad wedi bod yn hollol wahanol. Y mater arall oedd bod yr unigolyn a dynnodd sylw at hyn yn byw yng Ngheredigion a’r plentyn yn byw yn Sir Benfro. Ffin artiffisial awdurdodau yw honno. Rwy'n siŵr nad oes un enaid yma a fyddai'n cytuno bod ffin artiffisial yn galluogi pobl i godi llaw a dweud, 'Nid fy mhroblem i; rydw i wedi gwneud fy rhan. Rydw i wedi riportio’r peth ond awdurdod arall ddylai ymdrin ag ef'. Dydw i ddim yn meddwl yr hoffai neb ohonom byth fod yn ôl yma eto mewn sefyllfa lle gallwch ddweud, 'Rydw i wedi ei riportio’, ond nad ydych yn dilyn y mater, a'i fod yn cael ei riportio ac nad ydych yn cymryd camau oherwydd bod ychydig o ddeddfwriaeth yn rhwystro hynny rhag digwydd.

Diolch i'r Aelod am ei sylwadau ac eto rwy’n cydnabod y gwaith y mae hi wedi'i wneud yn lleol ar y mater penodol hwn, ac eraill, yn wir. Byddaf yn gofyn i'r bwrdd cenedlaethol ddilyn y mater a rhannu'r gwelliannau pellach y mae Bwrdd Diogelu Canolbarth a Gorllewin Cymru wedi’u nodi ar eu cyfer eu hunain i wneud mwy i ddatblygu trefniadau diogelu amlasiantaethol, sy'n myfyrio ar yr achos penodol hwn. Yn wir, ni ddylai’r mater trawsffiniol fod yn fater o gwbl, ond yn amlwg mi roedd yn y broses hon. Mae methiant cofnodi’r system yn amlwg yn yr adolygiad ymarfer plant hwn. Mae'n feirniadaeth drist iawn, a dweud y gwir, bod yn rhaid inni ddysgu gwersi o achos mor drist, ond mae'n bwysig ein bod yn gwneud hynny. Roedd Sir Benfro, fel y bydd yr Aelod yn gwybod, mewn mesurau arbennig. Mae'n rhywbeth y mae'n rhaid inni ei dderbyn, yn y bôn, y bu methiannau a nodwyd. Rydym wedi cefnogi'r awdurdod i symud i sefyllfa well, ond mae’r bwrdd diogelu—mae’n gyfrifoldeb i bawb, ac, fel y dywedodd Jenny yn gynharach, mae'n rhaid inni wneud yn siŵr, ar y cyd, ein bod yn gofalu am ddyfodol ein plant. Dyma un enghraifft lle methodd y system yn llwyr ac mae'n rhaid inni wneud yn siŵr ein bod yn gwneud hyn yn iawn yn y dyfodol.

Iawn, diolch. Ac, yn olaf, Angela Burns.

Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. Weinidog, rwyf wrth fy modd o weld yr adroddiad hwn heddiw. Gelwais am adolygiad annibynnol o'r achos hwn a chefais fy nghystwyo—nid gan y Gweinidog, a adawodd fi i lawr yn ysgafn yn y Siambr hon, ond gan aelodau cynghorau sir Ceredigion a Sir Benfro—am alw am adolygiad annibynnol. Fy rheswm dros alw am adolygiad annibynnol oedd yr union bwynt a godwyd yma: cyfathrebu amlasiantaethol a chydweithio. Mae Joyce Watson wedi sôn am ran ohono, ond dewch inni fod yn wirioneddol glir, Weinidog; roedd grŵp cynghori gweinidogol ar waith, roedd Cyngor Sir Benfro mewn mesurau arbennig, roedd Estyn wedi mynd drwyddo â chrib fân, roedd Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru wedi mynd drwyddo â chrib fân, ac ni wnaeth dim un o'r sefydliadau hynny feddwl, 'O diar, dyma farwolaeth plentyn ac nid oes neb yn cynnal adolygiad arno'. Ni wnaeth neb feddwl bod hynny’n anghyffredin; ni wnaeth neb feddwl bod hynny’n anhygoel.

Yn olaf, Dylan Seabridge yw'r dioddefwr tristaf yn yr achos hwn, ond mae yna ddioddefwr arall, sef y sawl a chwythodd y chwiban, a ddylai fod wedi’i warchod gan yr holl bolisïau a phrotocolau chwythu'r chwiban sydd gennym ar waith. Chwythwr chwiban sydd, unwaith eto, wedi cael ei gystwyo ei hun—gan un yn bennaf, ond mae ail—sydd wedi cael amser ofnadwy yn ei swydd. Ni allaf enwi’r unigolyn. Cafodd yr unigolyn ei drin yn eithaf drwg hefyd gan yr union gorff adolygu hwn, a roddodd ychydig iawn o amser i’r unigolyn—cynnig cyfarfod, tynnu’r cynnig hwnnw’n ôl, a phob math o nonsens felly. Rydym yma i warchod ein chwythwyr chwiban; mae arnom angen chwythwyr chwiban ym mhob sefydliad mawr, cyhoeddus a phreifat, i ddweud wrthym pan fyddwn yn gwneud drwg. Ceisiodd rhywun ddweud wrthym ein bod yn gwneud drwg; wnaethom ni ddim gwrando.

Gwrandewais ar gyfraniad yr Aelod; ni allaf gynnig unrhyw bwyntiau pellach i hynny. Ond fy mhwynt olaf, Ddirprwy Lywydd: ni allwn newid yr hyn sydd wedi digwydd i Dylan a'r cynigion a aeth a ni at y pwynt hwn, ond yr hyn y gallwn ni ei wneud yn sgil Dylan yw dysgu beth i beidio â'i wneud neu’r pethau iawn i'w gwneud ar gyfer y dyfodol. Gall yr Aelod gynnig llawer o arweiniad i’r Llywodraeth o ran yr hyn y mae hi'n meddwl y gallai wella ein systemau a byddwn yn croesawu cael y drafodaeth honno, fel gyda phob Aelod o'r Siambr. Rhaid inni ddysgu gwneud yn siŵr bod gennym systemau ar waith sy'n amddiffyn unigolion agored i niwed—plant neu oedolion—ym mhob sefyllfa ledled Cymru, ac mae'n rhywbeth y mae fy nhîm a fy nghydweithwyr gweinidogol yn ei gymryd yn ddifrifol iawn.

Diolch yn fawr iawn, Weinidog.