Diolch, Ddirprwy Lywydd. Gydweithwyr, rydym yn cychwyn ar agenda ddiwygio fawr, y diwygio mwyaf ar addysg yr ydym wedi'i weld yng Nghymru ers y 1940au. Rydym wedi dechrau datblygu'r cwricwlwm newydd mewn cydweithrediad â'r sector, rydym yn gwneud gwelliannau mawr i hyfforddiant cychwynnol athrawon ac yn gweithio i gefnogi datblygiad y gweithlu addysg drwy'r fargen newydd ar hyn o bryd.

Mae'r rhaglenni diwygio hyn yn seiliedig ar ein dull o weithio mewn system hunanwella. Mae hynny'n cael ei ddiffinio yn aml fel model lle mae'r chwaraewyr allweddol yn y system addysg yn cymryd cyfrifoldeb ar y cyd am wella eu hunain ac am wella pobl eraill. Fy her i yw adeiladu ar y momentwm o welliant a welwyd trwy barhau i weithio'n gyflym gyda'r sector mewn ffordd gydweithredol, gyda phwyslais clir ar ansawdd yr addysgu.

Yr effaith fwyaf ar ddeilliannau dysgwyr yw addysgu ac arweinyddiaeth, ac mae angen i hyn gael ei leoli yn erbyn cefndir ein system hunanwella. Felly, rwy’n bwriadu datblygu strategaeth gweithlu ac arweinyddiaeth i nodi'n bendant darlun clir a chydlynol o'r ffordd ymlaen ar gyfer y gweithlu a sut y bydd hynny'n cael ei ddatblygu a'i gefnogi drwy'r broses o newid. Bydd y strategaeth hon yn adeiladu ar y cynlluniau presennol a gafodd eu datblygu yn rhan o'r fargen newydd ar gyfer y gweithlu addysg, megis y defnydd o ysgolion arloesol i gefnogi dysgu proffesiynol cymheiriaid i gyymheiriaid, cyflwyno pasbort dysgu proffesiynol gwell a chryfhau cynlluniau datblygu ysgolion i gefnogi cynllunio a dewis mwy effeithiol o ddysgu proffesiynol. Bydd yn parhau i weithredu'r diwygiadau addysg gychwynnol i athrawon a gynigiwyd gan yr Athro John Furlong. Bydd y strategaeth hefyd yn cryfhau'r pwyslais mewn meysydd fel datblygu ar safonau addysgu proffesiynol newydd, datblygu arweinyddiaeth, datblygu staff cymorth dysgu a dechrau ar y cyfnod pontio i broffesiwn addysgu holl-Feistr. Rwyf hefyd yn bwriadu sefydlu academi arweinyddiaeth yng Nghymru. Bydd hyn yn cael ei ddatblygu mewn partneriaeth â chonsortia, awdurdodau lleol, darparwyr addysg uwch, ac arweinwyr addysg o Gymru a mannau eraill.

Nawr, mae maint dosbarthiadau yn parhau i fod yn bryder mawr i rieni ac athrawon. Mae Llywodraeth Cymru wedi gwrando ar y pryderon hynny, a dyna pam yr wyf wedi gofyn i swyddogion bennu cwmpas yr opsiynau i leihau maint dosbarthiadau, gan ddechrau gyda'r dosbarthiadau mwyaf yn gyntaf. Fodd bynnag, nid yw lleihau maint dosbarthiadau yn ymwneud â brics a morter yn unig, mae hefyd yn ymwneud â chreu'r lle i athrawon addysgu, gan leihau biwrocratiaeth ddiangen a sicrhau eu bod yn cael eu cefnogi gan gynorthwywyr addysgu lefel uwch ardderchog. Felly, bydd y strategaeth gweithlu ac arweinyddiaeth yr wyf eisoes wedi’i chrybwyll hefyd yn canolbwyntio ar ddatblygu staff cymorth dysgu. Bydd hyn yn darparu ystod o lwybrau datblygu gyrfa ac yn mynd i'r afael â'r angen am set fwy cydlynol o safonau proffesiynol, cymwysterau a chyfleoedd dysgu proffesiynol. Rwyf hefyd yn awyddus i feithrin gallu'r staff cymorth dysgu i gael statws cynorthwy-ydd addysgu lefel uwch a byddaf yn buddsoddi arian mewn cyfres gydlynol o raglenni datblygu sy'n arwain at statws cynorthwy-ydd addysgu lefel uwch.

Er mwyn i addysg wella, mae hefyd angen i ni ddyfnhau ac ymestyn gweithio ysgol i ysgol ymhellach. Caiff hyn ei wneud drwy annog gwaith cydweithredol drwy gyfeirio a chefnogi ysgolion i ddatblygu modelau partneriaeth o lywodraethu, modelau newydd o arweinyddiaeth ysgolion a llwybrau newydd i mewn i arweinyddiaeth a fydd yn cefnogi'r agenda hon ac yn mynd i'r afael â'r problemau sylfaenol gyda recriwtio arweinyddiaeth. Nawr, y mwyaf ffurfiol o’r cydweithio hwnnw fydd ffederasiynau, gan ddwyn ynghyd nifer o ysgolion dan un corff llywodraethu.

Gall gwahanol bartneriaid gynnig atebion gwahanol. Fodd bynnag, gall ffederasiynau ddod â chryfderau i feysydd lle ceir gwendidau, sicrhau atebolrwydd effeithiol ar gyfer perfformiad, lledaenu arweinyddiaeth effeithiol a helpu i feithrin gallu athrawon. Mae ffederasiwn yn yrrwr strwythurol effeithiol y gellir ei ddefnyddio i gryfhau gwella ysgolion. Lle mae addysgu a / neu arweinyddiaeth o fewn ysgol yn wan, gall ffederasiwn gydag ysgol sy’n perfformio'n dda a all fewnblannu ei harweinyddiaeth, ei systemau, ei harferion a’i harbenigedd sicrhau'r newid sydd ei angen i wella perfformiad yr ysgol. Gall hefyd gynorthwyo gyda recriwtio a chadw penaethiaid da trwy ddefnyddio ymarferwyr profiadol mewn swyddogaethau gweithredol gyda phenaethiaid ysgolion sy'n gweithio iddynt. Mae angen datblygu rhaglen arweinyddiaeth effeithiol i gefnogi'r symudiad hwn at ffederasiynau, a bydd hynny’n ffurfio rhan o fy strategaeth gweithlu ac arweinyddiaeth newydd. Nawr, ar gyfer ysgolion llai, gall ffederasiynau recriwtio yn fwy effeithiol na phan fydd pob ysgol annibynnol yn recriwtio ei phennaeth ei hun. Yn ogystal â hyn, ar draws nifer o ysgolion llai, gall ffederasiwn sicrhau bod arbenigedd perthnasol ar gyfer pob maes o'r cwricwlwm. Mae hyn yn hanfodol, gan fod yn rhaid i bob disgybl yng Nghymru elwa'n llawn ar 'Dyfodol Llwyddiannus'. Felly, byddai’r dull Cymru gyfan hwn o weithredu ffederasiwn hefyd yn cynnwys strategaeth genedlaethol benodol ar gyfer ysgolion bach a gwledig.

Er fy mod yn falch bod canlyniadau TGAU yr haf diwethaf yn dangos cynnydd o ran cau'r bwlch cyrhaeddiad styfnig rhwng y disgyblion hynny sy'n gymwys i gael prydau ysgol am ddim a’u cyfoedion, nid yw'n mynd yn ddigon pell. Mae'r grant amddifadedd disgyblion, a gyflwynwyd yn 2012 yn rhan o gytundeb cyllideb rhwng Democratiaid Rhyddfrydol Cymru a Llywodraeth Cymru, yn amlwg yn gwneud gwahaniaeth yn ein hysgolion. Fy mlaenoriaeth i yw sicrhau bod y grant amddifadedd disgyblion yn parhau i fod yn egwyddor allweddol ar gyfer gwella safonau i’n disgyblion tlotaf.

Yn olaf, rwyf hefyd yn bwriadu targedu adnoddau mewn nifer o feysydd penodol sy'n ymwneud ag â'r Gymraeg ac anghenion dysgu ychwanegol. Rwyf wedi ymrwymo'n llawn i ddatblygiad parhaus addysg cyfrwng Cymraeg o'r blynyddoedd cynnar i addysg uwch. Mae sicrhau bod y sector cyfrwng Cymraeg yn cael ei ystyried wrth wraidd yr holl ddatblygiadau, yn flaenoriaeth allweddol i mi. Rwy’n bwriadu datblygu cynigion i sicrhau ein bod yn cryfhau’r gwaith o addysgu’r Gymraeg trwy gynyddu nifer yr ymarferwyr sy'n meddu ar sgiliau Cymraeg o safon uchel.

Bydd deddfwriaeth ADY arfaethedig yn ein galluogi i wella'r broses o gynllunio a chyflwyno darpariaeth dysgu ychwanegol, gan roi llawer mwy o bwyslais ar anghenion unigol a sicrhau bod anghenion dysgwyr yn cael eu nodi yn gynnar, a bod ymyraethau effeithiol yn cael eu rhoi ar waith, yn cael eu monitro ac yn cael eu haddasu er mwyn sicrhau eu bod yn cyflawni'r deilliannau a ddymunir. Ond dim ond un rhan o'r diwygiad sydd ei angen yw deddfwriaeth; mae ymarferwyr wedi nodi eu bod angen datblygiad sgiliau sylweddol a mynediad haws at gefnogaeth arbenigol os ydynt am roi cymorth effeithiol i ddysgwyr ag ADY yn y dosbarth. Rwy'n cynnig ymateb ar dair lefel.

Dylai pob ymarferydd gael y datblygiad sgiliau craidd i gefnogi ystod eang o gymhlethdod isel, ond nifer uchel o ADY o fewn lleoliadau, a mynediad at ddatblygiad proffesiynol parhaus. Dylai pob lleoliad ysgol gael mynediad ar unwaith at un unigolyn â sgiliau uwch. Rwyf eisiau datblygu'r swydd cydlynwyr anghenion dysgu ychwanegol, a fydd yn disodli'r SENCOs cyfredol. A dylai pob lleoliad addysg gael mynediad at unigolion â sgiliau arbenigol, er enghraifft, seicolegwyr addysgol, athrawon sy’n arbenigo ar y rhai â nam ar eu golwg neu eu clyw, a therapi lleferydd. Byddaf yn dweud rhagor am bob un o'r datblygiadau hyn yn y misoedd nesaf ac rwy'n ymrwymo i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Siambr. Diolch.