A gaf i ddiolch i Llyr am ei gwestiynau? Siomedig yw clywed nad yw ysgolion sydd i fod yn rhan o'r rhaglen arloesi yn cydnabod hynny.  Mae ysgolion arloesi yn rhan bwysig o ddatblygu nifer o feysydd polisi addysg, o ran datblygu'r gweithlu yn ogystal â datblygu'r cwricwlwm, ac mae angen inni ailddyblu ein hymdrechion.

Rwy’n rhannu pryderon yr Aelod ynglŷn â sut y gallwn ymgysylltu pob ysgol yn y cynnydd hwn a'r broses hon o newid. Rwyf wedi canfod ers imi ddechrau yn y swydd hon fod perygl bod rhai ysgolion sy'n ymgysylltu’n llawn yn y broses hon, ac yna mae ysgolion eraill sydd yn eistedd yn ôl ac, i bob golwg efallai, fydd yn cael sioc gas yn 2021 pan fydd y cwricwlwm newydd yn disgyn arnynt. Felly, rwy’n edrych am ffyrdd y gallwn fynd i'r afael â hynny er mwyn sicrhau bod pawb yn rhan o'r broses hon o newid, yn enwedig o ran y cwricwlwm.

Ond rhaid i mi ddweud nad yw pethau'n ddu i gyd. Bydd yr Aelod yn ymwybodol fod cymhwysedd digidol yn un o'r tri llinyn allweddol sy'n rhedeg ar draws y cwricwlwm ochr yn ochr â llythrennedd a rhifedd—. Bydd y fframwaith cymhwysedd digidol ar gael ar gyfer ysgolion ym mis Medi eleni. Felly, er nad ydym yn disgwyl iddo gael ei addysgu'n ffurfiol tan 2021, bydd y rhan honno o'n cwricwlwm newydd ni ar gael i’r ysgolion i ddechrau ei defnyddio a'i hymgorffori yn eu haddysgu o’r mis Medi hwn. A byddwn yn gwneud hynny gyda phob rhan o'r cwricwlwm—adeiladu i fyny. Dydw i ddim eisiau gweld y newid yn digwydd yn sydyn, bron fel gwasgu’r botwm yn 2021, pan fyddwn yn symud yn sydyn o un system i system newydd; mae'n rhaid i ni fod yn gallu gwneud hynny yn rhan o'r broses.

Gofynnodd yr Aelod a fyddwn i'n gwneud—. Roedd maniffesto'r Democratiaid Rhyddfrydol yn dweud y byddai arolwg o’r gweithlu, a gofynnodd yr Aelod a fyddwn i’n gwneud hynny erbyn diwedd y tymor hwn. Gallaf ei sicrhau y byddaf yn gwneud hynny cyn diwedd y flwyddyn hon, mewn gwirionedd, a bwriadaf gael yr arolwg cyntaf erioed o'r gweithlu addysgu, ac yn bwysig iawn, y gweithlu staff cymorth hefyd. Rwyf am glywed barn yr holl bobl hynny sy’n gysylltiedig â’n system addysg a bydd yr arolwg hwnnw’n digwydd yn ddiweddarach eleni; nid oes rhaid iddo aros tan ddiwedd tymor y Cynulliad amdano.

O ran y gweithlu, ni fyddwn yn anghytuno â'i ddadansoddiad efallai, ar gyfer pobl ifanc sy’n edrych am yrfaoedd yn y dyfodol, bod y mater sy’n ymwneud â biwrocratiaeth a chydbwysedd rhwng bywyd a gwaith, a fydd mewn gwirionedd yn rhan o'n harolwg, efallai yn bethau sy'n digalonni pobl. Rydym yn ymwneud yn weithredol â'r sector i edrych ar fiwrocratiaeth a phrofi mewn gwirionedd a yw'r hyn yr ydym yn gofyn iddynt ei wneud yn ychwanegu gwerth at y system. Byddaf yn edrych i wneud yr hyn a allaf o ganlyniad i'r gwaith hwnnw sy’n dechrau yn awr, i dynnu allan cymaint ag y gallaf, os oes modd. Ac, fel y dywedais, mae swyddogion eisoes mewn cysylltiad er mwyn sefydlu’r darn hwnnw o waith. Nid oes amheuaeth fod hwn yn gyfnod heriol i'r system addysg yng Nghymru ac mae cydbwysedd i'w daro rhwng symud ymlaen gyda chynlluniau sydd eisoes wedi’u cyhoeddi, a hefyd, ar yr un pryd, fy mod yn dymuno rhoi fy stamp fy hun ar bethau a myfyrio ar rai blaenoriaethau nad ydynt o bosibl wedi cael eu hystyried yn y gorffennol. Rwyf am gefnogi ymarferwyr addysg yn eu gwaith a gwella’r parch tuag atynt. Credaf fod hynny yn aml yn rhan o'r broblem a dyna pam efallai nad yw pobl yn dymuno addysgu, neu efallai eu bod yn gadael y proffesiwn. Bu amser pan oedd athrawon yn cael parch mawr iawn o fewn y gymuned, a chredaf fod hynny wedi newid. Rwyf am ein gweld yn mynd i fan lle, unwaith eto, mae athrawon ac arweinwyr ysgolion yn cael y parch mwyaf yn ein gwlad. Felly, rydym yn edrych ar welliant ym mhob agwedd ar y system addysg, ond nid yw'n ymwneud â chreu mwy o fiwrocratiaeth. Yn wir, rydym yn ceisio cael gwared ar fiwrocratiaeth.

O ran ysgolion gwledig, dyma fydd y tro cyntaf i Lywodraeth Cymru gael polisi ysgolion gwledig. Mae un yn bodoli yn yr Alban, mae un yn bodoli yn Lloegr, a dyna pam yr wyf yn awyddus i wneud cynnydd yn y maes hwn. Dwi'n falch ei fod yn croesawu hynny. Bydd, fe fydd yn edrych ar fater y lleoedd gwag mewn ysgolion gwledig. Bydd yn ymwybodol o'r ddogfen y cytunwyd arni rhyngof i a'r Prif Weinidog sy'n dweud y byddwn yn adolygu polisi presennol sy’n ymwneud â lleoedd gwag, ac yn enwedig sut mae hynny'n effeithio ar ardaloedd gwledig. Felly, byddwn yn edrych ar hynny i weld a yw'n briodol.

Gadewch i mi hefyd ddweud nad yw’r mater o leoedd gwag yn un ar gyfer awdurdodau gwledig yn unig. Mae'r awydd i dynnu lleoedd gwag ben allan wedi cael canlyniadau anfwriadol mewn rhai o'n hardaloedd mwyaf trefol. Felly, nid yw ar ei ben ei hun yn fater gwledig. Ond, y broblem o ran yr ysgolion gwledig yw edrych i weld beth y gallwn ei wneud i gryfhau addysg mewn ardaloedd gwledig. Gall fod yn lle hynod o heriol i addysgu ynddo. Os ydych yn bennaeth mewn ysgol fach iawn gyda llwyth gwaith uchel, yn ogystal â'ch holl gyfrifoldebau sy’n mynd law yn llaw â phrifathrawiaeth, gwneud yn siŵr bod y cwricwlwm yn eang, gwneud yn siŵr eich bod yn gallu cefnogi staff, mae'n rôl heriol iawn, iawn ar gyfer athrawon unigol, ar gyfer arweinwyr ac ar gyfer awdurdodau lleol mewn ardaloedd gwledig. Felly, byddwn yn edrych i weld beth y gallwn ei wneud i'w cefnogi ac i gefnogi’r darpariaethau addysgol hynny. Rwy’n credu bod ffederasiwn yn un ffordd y gallwn gadw plant o fewn eu cymunedau, ond hefyd sicrhau bod ansawdd yr addysg y maent yn ei derbyn ac arweinyddiaeth yr ysgol gystal ag y gallant fod. Felly, rwy’n bwriadu datblygu hynny ymhellach.

Mae Cyngor y Gweithlu Addysg yn gwbl hanfodol, a byddaf yn trafod â’r Cyngor y ffyrdd y gallwn ei gefnogi a'r rôl y bydd yn ei chwarae. Bydd ganddo rôl hanfodol wrth fy helpu i sefydlu'r academi arweinyddiaeth. Bu diffyg cefnogaeth a diffyg ffocws ar arweinyddiaeth, ac rwyf am iddo fy helpu i fynd i'r afael â'r materion hynny.

O ran yr iaith Gymraeg, mae dau fater yma. Mae mater darparu addysg cyfrwng Cymraeg, ond hefyd yr hyn y gallwn ei wneud i ddatblygu addysgu Cymraeg fel ail iaith yn ein hysgolion, ac nid yw lle y dylai fod ac nid yw cystal ag y dylai fod. Os ydym am gyrraedd targed y Llywodraeth o 1 filiwn o siaradwyr Cymraeg ychwanegol, rwy’n credu bod hynny erbyn 2050, yna mae’n rhaid i addysg fod yn rhan o hynny. Ond, i wneud hynny, nid yn unig y mae angen i ni gael y rhieni i wneud y dewis cadarnhaol, mae angen i ni gael y gweithlu yn eu lle i wneud hynny. Dyna pam y soniais yn fy natganiad y bydd angen i ni ddarparu adnoddau i athrawon ychwanegol sy’n mynd i raglenni fel bod ganddynt y sgiliau i gyflawni hynny. Byddaf yn adolygu yn gyson a yw'r pwerau sydd gennyf yn ddigonol i gyflawni'r newid yr wyf am ei gyflawni. Diolch.