Part of the debate – Senedd Cymru am 5:08 pm ar 12 Gorffennaf 2016.
Hoffwn, Ysgrifennydd y Cabinet, siarad am yr adroddiad hwnnw gan Estyn a gofyn cwestiwn penodol. Fel y dywedasoch, mae’r ymarfer yn anghyson ac mae'r adroddiad yn dod i'r casgliad bod plant sy'n derbyn gofal yn dal i wynebu gormod o rwystrau i wneud yn dda yn yr ysgol, ac yn amlwg mae'n rhaid i ni gael gwared ar y rhwystrau hynny. Ond roedd yn dangos bod plant sy'n derbyn gofal yn gwneud orau mewn ysgolion sydd â chefnogaeth fugeiliol gref, gyda mwy o olrhain ar ddisgyblion, a’r uwch staff yn gwrando’n dda. Nawr, rwy’n meddwl bod y sylwadau hynny’n rhagorol. Mae'n gynllun da, mewn gwirionedd, i’w weithredu’n gyffredinol. Mae cynnydd yn bosibl. Mae'n aml yn wir ein bod, yn briodol iawn, yn gresynu at safonau cyrhaeddiad addysgol plant sy'n derbyn gofal ac yn meddwl, 'Sut y gallwn wella arnynt?' Wel, gellir gwneud hynny, ac mae hyn wedi cael ei weld yn arbennig yn y grŵp 11 i 14 oed lle mae 48 y cant yn cyrraedd y dangosydd pwnc craidd erbyn hyn, o'i gymharu â dim ond 25 y cant yn 2011. Nawr, nid yw hynny’n golygu y dylem orffen fan hyn. Dylem yrru’r safonau hyd at lefel TGAU, lle maent yn cyd-fynd—fwy neu lai—â’r boblogaeth yn gyffredinol. Rwy'n hoffi’r syniad hwn o wytnwch mewn ysgol, o raglenni gwella ysgolion ac, yn ei hanfod, y syniad o alluogi ysgolion i archwilio'n feirniadol eu perfformiad eu hunain. Dyna lle mae'r rhan fwyaf o welliannau mewn ysgolion yn methu, oherwydd na allant mewn gwirionedd asesu gwir werth y gwasanaethau y maent yn eu darparu ar hyn o bryd. Felly, credaf fod hwn yn gysyniad da, a gallai yn wir gyflawni gwelliannau mawr i gyrhaeddiad addysgol plant sy’n derbyn gofal, os mai dyna yw un o'r meysydd craidd ar gyfer gwella ysgolion.
Ac i orffen, a ydych yn ymwybodol, Ysgrifennydd y Cabinet, o'r arfer da yn ysgol gyfun Brynteg, yn etholaeth y Prif Weinidog, lle maent wedi gwneud rhai datblygiadau rhagorol o ran lefel y gwasanaeth y maent yn ei ddarparu i blant sy'n derbyn gofal? Rydym yn awr yn gweld yn yr ysgol bod rhai canlyniadau gwych yn digwydd. Mae'n beth da dangos yr ysgolion hyn sydd angen eu gwella, a lle mae pethau mewn gwirionedd yn gweithio'n dda iawn.