6. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am ganlyniad yr anghydfod diwydiannol rhwng PCS ac Amgueddfa Genedlaethol Cymru? OAQ(5)0030(EI)

Gwnaf. Rwy’n falch fod yr anghydfod cyflog hirhoedlog hwn bellach wedi ei ddatrys a bod holl safleoedd yr amgueddfa genedlaethol wedi ailagor i’r cyhoedd.

Diolch yn fawr, ac rwy’n siŵr fod Aelodau eraill yn y Siambr hon, fel finnau, yn falch iawn o groesawu datrysiad yr anghydfod hirhoedlog, ac rwy’n ddiolchgar iawn i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, am eich ymdrechion i ddod â’r anghydfod hwn i ben. Hoffwn hefyd roi teyrnged i holl weithwyr yr amgueddfa a fu’n dal eu tir ar fater tegwch i’r rhai ar y cyflogau isaf, yn enwedig y staff yn fy etholaeth yn Big Pit, am eu hymrwymiad, ac rwyf wrth fy modd yn gweld Big Pit ar waith eto. Ysgrifennydd y Cabinet, a wnewch chi ymuno â mi a chydnabod ymroddiad yr holl staff yn yr amgueddfa, ac a wnewch chi barhau i bwysleisio pa mor angenrheidiol yw gweithio mewn partneriaeth â staff wrth gyflwyno newidiadau yn y dyfodol yn eich trafodaethau gyda rheolwyr yr amgueddfa?

Gwnaf, yn bendant, ac a gaf fi yn gyntaf oll gofnodi fy niolch i’r Aelod lleol am ei chefnogaeth ddygn a chadarn i’r gweithwyr ffyddlon ac ymroddedig y mae’n cyfeirio atynt? Cafodd canlyniad pleidlais PCS a datrysiad yr anghydfod cyflog ei gadarnhau yn gyhoeddus ar 24 Mehefin. Rwy’n falch fod 78 y cant o aelodau PCS wedi pleidleisio dros dderbyn y cynnig gwell a wnaed gan yr amgueddfa genedlaethol. Rwy’n falch fod Llywodraeth Cymru wedi gallu cynorthwyo i ddod â’r mater i ben yn foddhaol.

Nawr, rwy’n siŵr bod gwersi i’w dysgu o’r profiad hwn, a chyfarfûm â llywydd a chyfarwyddwr cyffredinol yr amgueddfa genedlaethol yn ddiweddar. Nid oes gennyf unrhyw amheuaeth y bydd unrhyw faterion a nodwyd yn cael sylw gan reolwyr yr amgueddfa a chan PCS yn awr, ac rwy’n ymwybodol fod yr amgueddfa bellach yn gweithio i weithredu’r dyfarniad cyflog a’r taliad iawndal i unigolion cymwys yng nghyflogres y mis hwn. Rwy’n annog yr amgueddfa genedlaethol a’r undebau yn awr i weithio i ailadeiladu’r pontydd a ddifrodwyd ac i ddatblygu perthynas fwy cadarnhaol ar gyfer y dyfodol—un lle bydd pob gweithiwr yn teimlo’n hyderus fod y pryderon sydd ganddynt yn cael eu clywed.

Bûm yn ymwneud â’r anghydfod hwn o’r dechrau, a’r cwestiwn yr hoffwn ei ofyn i chi, Weinidog, yw a ydych yn credu y gallai hyn fod wedi cael ei ddatrys yn gynt pe baech chi, fel Gweinidog, wedi ymyrryd yn gynt er mwyn sicrhau na fyddai hwn yn anghydfod a fyddai’n para dwy flynedd? Hefyd, hoffwn glywed eich ateb mewn perthynas â’r hyn y mae’r rheolwyr wedi ei ddweud wrthyf: nad oedd toriadau canol blwyddyn parhaus wedi eu cynorthwyo yn y sefyllfa gyda’r staff yn yr amgueddfa. A wnewch chi ymrwymo, felly, i beidio â chyflwyno mwy o doriadau canol blwyddyn i wasanaethau sydd bellach yn crafu gwaelod y gasgen ac sy’n hanfodol ar gyfer hyrwyddo Cymru i’r byd y tu allan? Rwy’n credu ei bod yn allweddol yn awr eich bod yn dysgu, fel Llywodraeth, ac yn dysgu gyda’r rheolwyr sut i drin pobl â pharch, gan fod undeb y PCS wedi mynd y tu hwnt i’r hyn y dylent fod wedi’i wneud yn hyn o beth.

A gaf fi ddiolch i’r Aelod am ei chwestiwn, a’i hatgoffa bod y Llywodraeth hon ei hun wedi wynebu’r toriadau dyfnaf posibl i’w chyllidebau dros y blynyddoedd diwethaf? Nid oes unrhyw ran o fy mhortffolio, mae arnaf ofn, y llwyddwyd i osgoi gorfod gwneud penderfyniadau anodd yn ei chylch a gweithredu toriadau yn y gyllideb, gydag un eithriad—Cyngor Llyfrau Cymru, lle’r oedd teimlad llethol y byddai gostyngiad yn eu cyllideb yn arwain at golli nifer sylweddol o swyddi. Mae’n bosibl y bydd gan yr Aelod ddiddordeb mewn gwybod hefyd fod yr anghydfod yn yr Alban wedi para am fwy na phedair blynedd. Yma yng Nghymru, dywedodd y Prif Weinidog mai blaenoriaeth y Gweinidog nesaf fyddai datrys yr anghydfod hwn o fewn tair wythnos. Llwyddais i’w ddatrys. Mae hynny’n rhywbeth yr hoffwn ddiolch i aelodau’r undeb am weithio tuag ato. Hoffwn ddiolch i Aelodau o bob plaid yn y Siambr hon am gyfrannu tuag at hynny. Mae’n rhywbeth rwy’n credu y gallwn symud ymlaen oddi wrtho yn awr, ac rwy’n siŵr fod gan yr amgueddfa ddyfodol disglair iawn. Byddaf yn ystyried adroddiad Randerson, sy’n cynnig ffordd tuag at sector treftadaeth diogel a chynaliadwy iawn, un sy’n cyd-fynd yn agosach â’r cynnig twristiaeth ar draws Cymru ac un sy’n dwyn ynghyd yr elfennau allweddol hynny o’n treftadaeth yng Nghymru.

Yn ystod yr anghydfod diweddar, dywedodd undeb y PCS nad oedd ganddynt hyder yn rheolwyr Amgueddfa Genedlaethol Cymru. Honnwyd hefyd fod arolwg a gynhaliwyd y llynedd yn dangos bod 22 y cant o weithwyr wedi cael eu bwlio neu’n destun aflonyddu yn y gwaith. A oes gan Ysgrifennydd y Cabinet hyder yn y modd y rheolir Amgueddfa Genedlaethol Cymru, a pha gamau y bydd yn eu cymryd i gymodi’r ddwy ochr o gwmpas amcanion craidd y sefydliad hwn? Ni ddylai’r math yma o beth byth ddigwydd eto mewn unrhyw sefydliad yn eich adran. Diolch.

Hoffwn ddweud fod yr Aelod yn hollol gywir ar y mater hwn. Rwyf wedi bod yn glir gyda chyfarwyddwr cyffredinol a llywydd yr amgueddfa fod yn rhaid mynd i’r afael â chanlyniadau’r arolwg hwnnw, a fy mod yn disgwyl gweld adroddiad ar sut y maent yn mynd i’r afael â’r materion a godwyd gan y gweithlu. Rwyf hefyd wedi bod yn glir fod gweithwyr yr amgueddfa—y bobl sy’n sicrhau bod ymwelwyr yn cael y profiad gorau posibl—yn cael eu cynrychioli’n well ar y lefel uchaf. Mae hynny’n cynnwys cynrychiolaeth yng nghyfarfodydd byrddau ymddiriedolwyr. Rwy’n credu ei bod yn hanfodol fod gweithwyr yn cael eu cynrychioli a’u clywed a’u cydnabod.