Part of the debate – Senedd Cymru am 5:00 pm ar 13 Medi 2016.
Gan droi at y cwestiwn olaf yn gyntaf: nodir y rheolau ar gyfer ymdrin ag eiddo trawsffiniol wrth lunio'r strategaeth dreth newydd yn Neddf 2014. Nid ydynt yn rhywbeth y mae gennym y rhyddid i'w had—drefnu, hyd yn oed pan geir awgrymiadau call am sut y gellid ei wneud yn wahanol. Mae gennym lyfr rheolau; rydym yn ceisio’i defnyddio i lunio'r system orau bosibl. A ydw i'n disgwyl y bydd ymarferwyr ar ochr yr arall i’r ffin yn gwneud llai o fusnes yng Nghymru o ganlyniad i'r Bil? Nid dyna fwriad y Bil, ond gallaf weld, yn y ffordd yr ydym wedi disgrifio dyfodol y Bil, sut y gall aros yn gymharol agos at ffyrdd hysbys o wneud pethau i ddechrau—. Mwy o wahaniaethu— nid dim ond ar ein hochr ni, ond mae'r gyfraith o ran treth dir y dreth stamp wedi newid yn gymharol gyflym ar sail Cymru a Lloegr, felly fe fydd yna newid yr ochr arall i'r ffin hefyd, a fydd yn pwysleisio’r gwahaniaeth dros amser, ac fe allai hynny newid y ffordd y mae pobl yn cyflawni eu busnes.
Roedd gennyf ddiddordeb yn yr hyn a oedd gan yr Aelod i'w ddweud am densiynau rhwng gwahanol uchelgeisiau ar gyfer symlrwydd ac eglurder ac yn y blaen. Os oes tensiynau yn bodoli nad ydym wedi sylwi arnynt ein hunain, neu a fydd yn dod yn fwy amlwg yn ystod y broses graffu—credaf y bydd hynny'n ddefnyddiol iawn, a byddaf yn sicr yn edrych yn ofalus iawn ar unrhyw enghreifftiau a fydd yn dod i'r amlwg. Gofynnodd yr Aelod am ble yn y Bil y ceir ychwanegiadau newydd, ac er mai ein huchelgais, fel y dywedais, yw caniatáu trosglwyddiad didrafferth, ceir enghreifftiau drwy'r Bil cyfan lle yr ydym wedi addasu trefniadau i ystyried anghenion a blaenoriaethau Cymru. O ran prydlesi, er enghraifft, sydd bob amser wedi bod yn bwnc o ddiddordeb yng nghyd-destun Cymru, byddwch yn gweld na fwriedir i elfen rent y prydlesi preswyl gael ei threthu dan y dreth trafodiadau tir, er eu bod yn cael eu trethu o dan dreth dir y dreth stamp. Rydym yn gwella'r rheolau ar gyfer prydlesi sy'n parhau ar ôl cyfnod prydlesu penodol ac amhenodol, sy'n bwysig mewn cyd-destun Cymreig, a hefyd rydym yn gwneud newidiadau i sut y mae'r rheolau yn gweithredu pan gaiff prydles newydd ei chaniatáu, ond bod y dyddiad y mae i fod i gychwyn wedi'i ôl-ddyddio. Bwriedir yr holl bethau hyn i fod yn gyson â'n huchelgeisiau ar gyfer sicrhau mwy o symlrwydd, cysondeb a thegwch, ond maent yn deillio'n uniongyrchol o'n profiad ni o brydlesi a lesddaliadau yma yng Nghymru.
O ble y daethant, y ddwy dreth benodol hyn? Wel, o'r comisiwn Silk, ac o'r gwaith a wnaeth y comisiwn a'i archwiliad trylwyr iawn o'r holl wahanol bosibiliadau o ran y trethi y gellid eu datganoli i Gymru. Yr egwyddor yr ydym yn ei sefydlu, Ddirprwy Lywydd, i gloi, wrth gwrs yw'r egwyddor ein bod yn gallu cymryd cyfrifoldeb am drethi sy'n effeithio ar bobl yng Nghymru yn uniongyrchol drwy'r Cynulliad Cenedlaethol. Ond mae'n egwyddor ehangach na hynny, a dyna pam ei bod yn iawn ein bod ni’n canolbwyntio arni ac yn ei dathlu i raddau. A honno yw'r egwyddor—sef y dylai corff sy'n gwario refeniw gymryd peth cyfrifoldeb am godi'r refeniw y mae'n ei wario. Nid ydym ni erioed wedi bod yn y sefyllfa honno yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru o’r blaen. Fe fyddwn ni yn y sefyllfa honno unwaith y bydd y gyfraith hon a'r dreth gwarediadau tirlenwi yn dod i rym, a dyna'r daith yr ydym yn cychwyn arni y prynhawn yma.