Rwy’n cymeradwyo cyfraniad Cadeirydd y pwyllgor addysg. Mae hi’n berffaith iawn i danlinellu’r ffaith fod y rhai sydd o blaid ysgolion gramadeg am resymau’n ymwneud â gwella symudedd cymdeithasol i’w gweld yn gyndyn iawn i dderbyn y ffeithiau. Mae’n ymddangos bod gennych obsesiwn â’r sefyllfa yn Lloegr. Gadewch i ni edrych ar y ffeithiau yn Lloegr, oherwydd llai na 3 y cant o’r holl ddisgyblion sy’n mynd i ysgolion gramadeg sydd â hawl i gael prydau ysgol am ddim o gymharu â chyfartaledd o 18 y cant mewn ysgolion eraill yn yr ardaloedd lle maent wedi eu lleoli. Yng Nghaint, lle mae gennym y crynodiad mwyaf o ysgolion gramadeg, cofnodwyd mai 2.8 y cant yn unig o’r disgyblion a fynychai ysgolion gramadeg a oedd yn gymwys i gael prydau ysgol am ddim, o’i gymharu â 13.4 y cant yn ysgolion uwchradd annetholiadol Caint. Mae myfyrwyr difreintiedig yn economaidd- gymdeithasol sy’n gymwys i gael prydau ysgol am ddim neu sy’n byw mewn cymdogaethau tlawd yn llawer llai tebygol o gofrestru mewn ysgolion gramadeg, hyd yn oed os ydynt yn sgorio’n uchel ym mhrofion cyfnod allweddol 2. Dyna’r ystadegau o Gaint.

Rhaid i mi ddweud, wyddoch chi, fod yr holl systemau addysg gorau yn y byd yn rhai cyfun. Clywsom am y Ffindir yn y cyfraniad blaenorol—Korea, Canada ac eraill. Nid ydym bellach yn byw mewn byd lle mae’n gwneud synnwyr i 20 y cant yn unig o’r boblogaeth gael addysg academaidd o safon uchel. Y llynedd, daeth adroddiad y Comisiwn Symudedd Cymdeithasol a Thlodi Plant i’r casgliad fod anghydraddoldeb incwm yn y Deyrnas Unedig rhwng gwahanol grwpiau dosbarth cymdeithasol wedi cynyddu’n sylweddol ers 1979, ond daw i’r casgliad eu bod wedi eu seilio ar dri ysgogwr cymdeithasol ac economaidd cyffredin: yn gyntaf, newidiadau strwythurol yn y farchnad swyddi; yn ail, effaith barhaus a chynyddol cefndir ar ganlyniadau i oedolion; ac yn drydydd, mynediad anghyfartal at addysg uwch a swyddi proffesiynol—dim sôn o gwbl am y toriad yn nifer yr ysgolion gramadeg fel ffactor. Yn wir, mae’r adroddiad yn mynd rhagddo i ddweud bod yr hen ‘11-plus’ wedi creu rhaniad cymdeithasol ar ddiwedd yr ysgol gynradd. Fe’i beirniadwyd yn haeddiannol am y manteision a gynigiai i rai plant yn hytrach nag i eraill.

Mae’n rhaid i mi ddweud fy mod wedi synnu bod y Torïaid, ar lefel y DU yn arbennig, yn efelychu UKIP ar y mater penodol hwn, ac nid oes ganddynt unrhyw fandad, mae’n amlwg. Fe’i diystyrwyd yn bendant gan David Cameron pan oedd yn Brif Weinidog. Dywedodd nad yw’n syniad da, nid yw’n syniad y gellir ei werthu ac nid yw’n syniad cywir. Ond mae hynny’n golygu fy mod hyd yn oed wedi fy nrysu’n fwy byth yn awr gan agwedd y Ceidwadwyr Cymreig, gan fod gennym lefarydd addysg a oedd yn dweud ychydig o ddyddiau yn ôl na ddylem ei ddiystyru. Roedd y llefarydd addysg blaenorol yn dweud y dylid cyflwyno ysgolion gramadeg yng Nghymru pan oedd David Cameron yn eu diystyru mewn gwirionedd. Yn awr mae Theresa May yn eu hystyried, ac rydych yn cyflwyno gwelliannau sy’n mynd yn groes i bolisi eich plaid eich hun. O ddifrif, ni allech greu’r fath beth.