Part of the debate – Senedd Cymru am 2:37 pm ar 21 Medi 2016.
Diolch i Adam am y cwestiynau. Ni fyddwn wedi disgwyl llai na chwestiynau treiddgar a diddorol ganddo fe, ac mae’n wir bod—. Tri pheth, a dweud y gwir, rwy’n meddwl sydd gyda fe dan sylw: yn gyntaf oll, yr wybodaeth dila, fel mae’n cael ei disgrifio, ac mae’n wir bod hynny wedi bod yn bryder i aelodau’r pwyllgor ers sawl blwyddyn bellach. Yr un mwyaf amlwg efallai yw pan fyddwch chi’n edrych ar y dosraniad arian ar gyfer y gwasanaeth iechyd yng Nghymru, sydd jest yn syml iawn i fyrddau iechyd, ac nid oes dealltwriaeth o sut mae’r arian wedyn yn cael ei ddefnyddio o dan hynny. Mae gan y pwyllgor ddiddordeb i wella hynny. Mae’n rhaid i ni wneud e ar y cyd, wrth gwrs, ac mewn cytundeb gyda Llywodraeth Cymru, felly mae’n dod lawr i’r protocol byddem ni’n gallu cytuno â nhw, ond rwyf hefyd yn awgrymu bod rôl gan y pwyllgorau eraill, y pwyllgorau pwnc hefyd, i ofyn am fwy o wybodaeth. Ac weithiau, yn wir, erbyn i’r pwyllgorau pwnc edrych ar y gyllideb, mae mwy o wybodaeth wedi cael ei ddarparu. Rwy’n gobeithio bod y ddau beth rydym ni wedi awgrymu, y protocol a mwy o amser, yn mynd i ychwanegu at y cyfle i dynnu allan mwy o’r wybodaeth yna, ond, yn y bôn, mae Adam yn gofyn am fwy o wybodaeth yn y lle cyntaf. Rwy’n credu bod y Pwyllgor Cyllid wedi gwrando ar y neges yna ac yn awyddus i ddarparu.
Yr ail ran, wrth gwrs, yw beth a wnewch chi gyda’r wybodaeth ac a oes angen rhyw fath o graffu annibynnol ar hynny, ac, yn ddiddorol iawn, fe gododd hyn mewn tystiolaeth gan yr Ysgrifennydd Cabinet yn y pwyllgor y bore yma. Bydd Adam yn gwybod bod y cytundeb fframwaith cyllidol yn yr Alban wedi golygu bod yn rhaid sefydlu swyddfa cyllidol annibynnol er mwyn adrodd ar y sefyllfa ariannol cyllidol er mwyn unioni, neu o leiaf cael llais unioni, tu fewn i unrhyw anghydfod rhwng Llywodraeth yr Alban a Llywodraeth San Steffan. Ac mae’r un peth yn wir—fe soniodd yr Aelod am Gyngres, ond mae’r un peth yn wir yng Nghanada, er enghraifft. Fe fydd yna, rwy’n credu, angen i chwilio am y llais annibynnol yna yn y broses yma. Nawr, a ydy hynny’n dod drwy swyddfa annibynnol neu ryw fath o brotocolau eraill gyda, er enghraifft, y Swyddfa Cyfrifoldeb Gyllidebol yn Llundain a defnyddio’u hadnoddau nhw a’u sgiliau nhw nid ydym wedi trafod fel pwyllgor eto. Mae, yn sicr, yn rhywbeth yr ydym yn effro yn ei gylch ac rydym ni’n awyddus i arwain y drafodaeth yn y Cynulliad hwn.
Y pwynt olaf—ie, wel, diddorol iawn. Pan fyddwch chi’n edrych ar gyllideb yn cael ei chynnig, ei derbyn neu ei gwrthod yw’r dewis, wrth gwrs. Dyma beth yr oeddwn yn cyfeirio ato tua diwedd y datganiad pan oeddwn i’n sôn am y posibiliad o symud tuag at Fil cyllidebol. Wrth gwrs, unwaith yr ydych yn cyflwyno Bil, mae modd gwella’r Bil ac mae modd newid y Bil. Mae yna gwestiynau diddorol iawn yn dod yn sgil hynny. Nid oes amser mynd drwyddyn nhw i gyd, mae’n siŵr, ond mae yna gwestiynau diddorol iawn: a oes modd i’r Cynulliad ychwanegu at wariant neu dim ond tynnu oddi ar wariant, a oes modd i’r Cynulliad gynyddu trethi neu dim ond lleihau trethi? Mae rheolau gwahanol-fel byddai Adam Price yn gwybod yn fwy na fi—mae rheolau gwahanol mewn gwahanol wledydd. Ond, o safbwynt y pwyllgor yn edrych ar hyn, mae’n dda gennyf gadarnhau ein bod ni wedi cael cyfarfod yr wythnos diwethaf gyda swyddfa seneddol gyllidebol Canada lle yr oedd hwn yn faes trafod a lle’r oeddem ni’n trafod beth oedd Canada yn ei wneud o safbwynt, wrth gwrs, seneddau ffederal a seneddau rhanbarthol, taleithiol, felly. Felly, mae’n gwestiwn byw iawn ond, yn sicr, os yw’r lle yma i dyfu yn Senedd go iawn mae angen i bob pwrpas i’r gyllideb gael ei chyflwyno fel Bil y mae modd ei wella gan Aelodau’r Cynulliad neu’r Senedd.