Part of the debate – Senedd Cymru am 2:35 pm ar 21 Medi 2016.
Rydw i’n croesawu yn fawr y datganiad ei hun, wrth gwrs, a’r arloesi cyfansoddiadol mae e’n cynrychioli, sydd hefyd yn adlewyrchu tyfu’r sefydliad hon fel senedd, sy’n mynd â ni i graidd y datganiad, a dweud y gwir: yr angen i adolygu ac addasu’r broses o gytuno’r gyllideb, sydd, fan hyn, ar hyn o bryd, o gymharu â sawl Senedd arall yn y byd, yn rhoi llawer gormod o bŵer i’r Weithrediaeth a rhy ychydig i’r lle hwn. Mae hawl, fel rwy’n deall, gan y Pwyllgor Cyllid i wneud argymhellion, ond nid oes hawl gan y Cynulliad i wneud gwelliant i’r cynnig cyllideb terfynol, er bod y pŵer yma, wrth gwrs, yn bodoli mewn ffyrdd anghyfyngedig mewn sawl Senedd—rwy’n meddwl am y Gyngres yn yr Unol Daleithiau, ond, hyd yn oed yn San Steffan, mae hawl i dorri gwariant, ac, wrth gwrs, i amrywio’r argymhellion trethiannol drwy Fil cyllid, ac, yn Sweden, wrth gwrs, mae gan y pwyllgorau yr hawl i benderfynu ar ddosrannu’r arian o fewn eu pynciau penodol. A fyddai’r pwyllgor yn edrych ar rai o’r opsiynau yna wrth i ni asesu newidiadau i Reolau Sefydlog?
Ac, yn ail ac yn olaf, Lywydd, i ba raddau byddai’r pwyllgor hefyd yn gallu edrych ar y cwestiwn o’r wybodaeth sy’n cael ei roi i’r Cynulliad er mwyn i ni gyflawni’n rôl o graffu? Mae’r wybodaeth ychydig bach yn dila, ychydig bach yn arwynebol ar hyn o bryd—hynny yw, penawdau yn hytrach na rhaglenni unigol, a dim gwybodaeth ynglŷn â pherfformiad disgwyliedig ynghylch y gwariant. Gallem ni edrych ar arfer da yn rhyngwladol ar dryloywder cyllidebol, er enghraifft, wedi cyhoeddi gan yr OECD, ac, er mwyn caniatáu i’r Senedd hon gyflawni’i rôl yn effeithiol, oni ddylem ni fuddsoddi mewn capasiti arbenigol, rhywbeth yn debyg i beth sydd gan y Gyngres—y Congressional Budget Office—sy’n annibynnol o’r Llywodraeth, yn atebol i ni fel Cynulliad, a fyddai’n sail i ni wneud penderfyniadau ar sail gwybodaeth mwy arbenigol?