Lywydd, a gaf fi eich llongyfarch chi a’r Pwyllgor Busnes am gyflwyno’r weithdrefn hon. Carwn pe bai wedi’i rhoi ar waith yn ystod y pedwerydd Cynulliad pan oeddwn yn Gadeirydd pwyllgor. Efallai fod cyswllt uniongyrchol â’r ffaith nad wyf bellach yn Gadeirydd y gellir ymddiried ynom yn awr i gyflawni’r fath waith craffu ac adborth yn y Siambr.

Credaf fod y ffordd y mae’r Llywodraeth yn cyflwyno ei chyllideb a’r dogfennau ategol yn brawf allweddol o ba mor agored yw unrhyw ddemocratiaeth. Credaf fod angen i’n gweithdrefnau ddarparu cymaint o dryloywder ac eglurder â phosibl. Credaf ei bod yn anochel fod cyllidebau’n heriol, ond mae modd cyflwyno gwybodaeth mewn ffyrdd anhryloyw iawn ac nid yw hynny o gymorth i neb, gan gynnwys y cyhoedd, y rhai sydd â diddordeb a’r sector dinesig. Roeddwn yn falch o glywed, gyda llaw, am ddatblygiad yr ap Dialogue. Rwy’n sicr y bydd yn ein cysylltu’n fwy eang â’r byd allanol, neu o leiaf â’r rhai hynny y tu allan yng Nghymru y bydd ein penderfyniadau yn dylanwadu arnynt.

Credaf fod atebolrwydd yn allweddol hefyd o ran caniatáu dadansoddi effeithiol, er mwyn gallu olrhain penderfyniadau cyllidebol o flwyddyn i flwyddyn—yn aml, mae’n anodd iawn gwneud hynny, gyda llaw—a sicrhau cymaint o gysondeb â phosibl hefyd o ran y ffordd y caiff gwybodaeth ariannol ei chyflwyno. Gwyddom fod llywodraethau yn fwystfilod pwerus ac nad yw o bwys pwy sy’n eu rhedeg, ond weithiau, un ffordd o osgoi embaras yw cyflwyno’r cyfrifon mewn ffordd ychydig yn wahanol i’r ffordd y gwnaed hynny yn y gorffennol, a gall fod yn anodd iawn eu dadansoddi. Yn anad dim, credaf fod angen amser arnom i drafod y mesurau hyn. Credaf fod gennym hanes eithaf da yn y Cynulliad hyd yn hyn, ond wrth gwrs, mae ein llwyth gwaith yn mynd yn fwy cymhleth a helaeth yn awr o ran ei gyfrifoldebau ariannol. Gobeithiaf na ddaw’r dydd pan fyddwn yn rhoi’r gilotîn i bethau ac yn lleihau’r amser ar gyfer craffu ac ystyried yn effeithiol. Yn olaf, a gaf fi ofyn i’r Pwyllgor Cyllid ystyried y ffyrdd rydym yn dadansoddi meysydd polisi cyhoeddus pwysig a’r cynlluniau y mae’r Llywodraeth yn eu cyflwyno mewn meysydd sy’n croesi ar draws adrannau. Gall fod yn anodd iawn gwybod faint o arian sy’n cael ei wario, er enghraifft, ar wella iechyd a lles meddyliol, gan fod cymaint o feysydd y Llywodraeth yn cael eu heffeithio, neu’n wir, enghraifft arall sy’n bwysig iawn i mi’n bersonol—plant sy’n derbyn gofal a rhai sy’n gadael gofal. Pan fo Llywodraeth yn cyhoeddi menter fawr mewn maes polisi cyhoeddus trawsbynciol, credaf fod honno’n adeg dda i’r Pwyllgor Cyllid wneud rhyw fath o amcangyfrif o beth yw cyfanswm y gwariant, sut y mae’n newid a pha mor effeithiol ydyw. Diolch.