Part of the debate – Senedd Cymru am 3:17 pm ar 27 Medi 2016.
A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am y datganiad ac ymuno ag eraill wrth ddiolch i Syr Ian a'i banel am y gwaith a wnaethant? A gaf i ddiolch hefyd i’w ragflaenydd, Huw Lewis, a oedd mewn gwirionedd yn un o’r bobl a oedd yn flaenllaw yn hyn? Mae'n rhaid i ni gydnabod ei waith ef hefyd.
Ysgrifennydd y Cabinet, rydych wedi ateb llawer o gwestiynau heddiw, felly byddaf yn ceisio cadw fy rhai i mor gryno ag sy’n bosibl. Mae fy etholwyr yn Aberafan yn wynebu llawer iawn o anawsterau. Yn wir, cynhaliwyd arolwg o'r rhai a oedd wedi gwneud cais am addysg uwch yng Nghastell-nedd Port Talbot a gwelsom, yn Aberafan, fod llai o fyfyrwyr o lawer yn mynd i Addysg Uwch nag yng Nghastell-nedd. Gallai fod yn ganlyniad i rai o'r heriau y byddent wedi eu hwynebu o ran costau byw. Rwyf yn gwerthfawrogi yn fawr iawn y gwaith sydd wedi ei wneud i gefnogi’r myfyrwyr hynny o ardaloedd mwy difreintiedig i gael mynediad i addysg uwch.
Ond, a gaf i barhau trwy sôn am astudio'n rhan-amser, sef un o’m mhryderon? Rwyf wedi bod â diddordeb mewn astudio rhan-amser erioed. Rwyf yn gwerthfawrogi’n fawr iawn y bwriad i gefnogi astudiaethau rhan-amser. Rwy'n credu ei bod yn bwysig ein bod yn helpu'r rhai sydd mewn gwaith a'r rhai sy'n ceisio cael gwaith neu newid i gyfeiriad gwahanol i gael y cymwysterau hynny mewn gwirionedd. Ond, a wnewch chi egluro un neu ddau o bwyntiau i mi, os gwelwch yn dda? A fydd hyn yn rhan-amser ar sail modiwlau neu gredydau, ar y sail honno? Oherwydd mae hyn yn bwysig, gan fod rhai dim yn gwneud modiwlau penodol yn unig bob blwyddyn, neu mae modd, er enghraifft, gwneud un modiwl y flwyddyn yn unig. A ydym yn ystyried hynny? A fydd myfyrwyr rhan-amser presennol nad ydynt erioed wedi cael unrhyw gymorth yn yr ystyr honno, yn wahanol i raddedigion amser llawn, yn cael elwa ar hyn ar unwaith? Felly, os ydynt eisoes mewn rhaglen, a fyddant yn cael elwa ar hynny ar unwaith? Rwyf yn bryderus braidd rhag i ni hefyd efallai roi cyfleoedd i rai cyflogwyr diegwyddor ddweud, ‘Byddwch yn cael cyllid gan Lywodraeth Cymru am hyn nawr.’ A fyddwch yn monitro yn ofalus gyfraniadau blaenorol cyflogwyr i sicrhau nad ydym, i raddau, yn talu eu costau nhw y maent bellach yn eu hailfeddwl, er mwyn sicrhau eu bod yn parhau i gefnogi eu gweithwyr sy'n astudio'n rhan-amser?
Hefyd, mae'n dweud yn fan hyn, yn y crynodeb gweithredol,
‘Dylai’r ffi fwy cymedrol ar gyfer myfyrwyr rhan-amser gael ei hategu gan grantiau dysgu ac addysgu sefydliadol i brifysgolion a darparwyr addysg uwch.’
Allech chi nodi beth fydd y dyraniad mewn gwirionedd er mwyn darparu’r cymorth ategol?
‘Ni ddylai’r system gyllido gyffredinol ar gyfer myfyrwyr rhan-amser gael ei chyfyngu gan drothwyon credyd’.
A wnewch chi egluro unwaith eto beth yr ydych yn ei olygu gan ‘drothwyon credyd’ yn yr ystyr hwnnw?
Mae hefyd yn nodi na ddylai myfyriwr rhan-amser gael ei gosbi am unrhyw astudio blaenorol. A fydd hynny yn berthnasol i fyfyrwyr llawn amser hefyd? Oherwydd gallai llawer o fyfyrwyr llawn amser fynd yn ôl mewn gwirionedd. Gwn am unigolyn a raddiodd fel peiriannydd, ac a dreuliodd 10 mlynedd yn gweithio fel peiriannydd, cyn penderfynu newid llwybr gyrfa. Aeth yn ôl i astudio meddygaeth, ac mae wedi bod yn gweithio fel meddyg teulu am flynyddoedd lawer ers hynny. Unwaith eto, mae hynny'n gymwys, wyddoch chi—. Felly, os byddwch yn ei gymhwyso i un llwybr rhan-amser, a fyddwch yn ei gymhwyso i lwybr llawn amser hefyd?
Rwyf hefyd yn gwerthfawrogi’r pwyslais ar radd Feistr a addysgir yn rhan-amser ac ymchwil rhan-amser, a nodaf eto fod trafodaethau ar waith ynghylch y dull tair rhan i gefnogi 150 o fyfyrwyr ymchwil. A ydych wedi trafod hyn â diwydiant, gan ei fod yn un o'r rhai a drafodwyd fel trydydd parti—Llywodraeth Cymru, prifysgolion ac arianwyr eraill, yr wyf yn tybio mai diwydiant fydd hwnnw? Pa drafodaethau yr ydych chi wedi'u cael â diwydiant o ran iddo fod y trydydd parti hwnnw sy’n ariannu’r myfyrwyr ymchwil hynny? Rwyf hefyd yn croesawu ac yn cefnogi'r pwyslais parhaus ar CCAUC yn ariannu ymchwil, gan fod mwy o ymchwil yn bwysig. Rydym yn gwybod nad ydym, lawer o weithiau, wedi gweithio i lefel y grant cyllid yr ydym yn ei gael gan ein cynghorau cyllido. Mae hyn yn bwysig, ein bod ni’n parhau i ariannu ein prifysgolion, er mwyn i ni allu cyrraedd y lefel honno a chael rhagor o arian gan y cynghorau ymchwil.