Part of the debate – Senedd Cymru am 3:12 pm ar 27 Medi 2016.
Diolch yn fawr, Simon, am eich cwestiynau. A gaf i eich sicrhau yn llwyr nad wyf i mewn unrhyw ffordd ar unrhyw adeg wedi cael unrhyw sgyrsiau â Syr Ian Diamond neu'r panel ynglŷn â newid ei gylch gorchwyl? Dylech chi wir, mewn difrif calon, wybod yn well na chredu popeth sydd weithiau’n cael ei ddatgan. Felly, gallaf eich sicrhau. Felly, ar bob cyfrif, mynnwch Ryddid Gwybodaeth gymaint ag y dymunwch. Nid roddwyd unrhyw gyfarwyddyd i Syr Ian Diamond newid cylch gorchwyl yr adroddiad.
Ond rwyf yn cydnabod y mater hwn ynglŷn â chael gwell cydbwysedd rhwng sut yr ydym wedi ariannu Addysg Uwch yn ei chyfanrwydd yn draddodiadol, ac mae'r pwyslais wedi bod i raddau helaeth ar ariannu’r myfyriwr unigol. Mae hynny wedi arwain at rai heriau gwirioneddol ar gyfer y sector Addysg Uwch a'r sefydliadau eu hunain. Yr hyn y mae'r adroddiad hwn yn ei wneud, a’r hyn y mae fy nghytundeb i â'r Prif Weinidog yn ceisio ei wneud, yw sicrhau, wrth symud adnoddau, y byddwn ni’n gallu cyflawni’r cydbwysedd hwnnw ac yn gallu cyrraedd sefyllfa lle gall y CCAUC, neu o ganlyniad efallai i ymateb i adolygiad Hazelkorn—rhywbeth sydd efallai’n dilyn—roi adnoddau yn ôl i sefydliadau Addysg Uwch. Credaf mai hynny, mewn gwirionedd, yw un o'r ffyrdd y mae angen i ni sicrhau bod y cynnig Addysg Uwch yng Nghymru gystal ag y gall fod ar gyfer darpar fyfyrwyr, oherwydd credaf, a bod yn onest, y bu her i sefydliadau Addysg Uwch yng Nghymru gadw i fyny â rhai o'r datblygiadau ar draws y ffin. Felly, mae rhai o'r pethau a allai fod yn ddeniadol i fyfyrwyr wedi’u datblygu yn Lloegr, ac nid ydym ni wedi bod â’r adnoddau i wneud hynny yma yng Nghymru. Felly, dyna un o'r blociau adeiladu y mae ei angen arnom—gwell cydbwysedd o ran sut yr ydym yn ariannu Addysg Uwch yn ei chyfanrwydd, ac rwy’n credu bod Syr Ian wedi rhoi amlinelliad da iawn i ni ynglŷn â sut y gallwn fwrw ymlaen â hynny.
O ran—. Edrychwch, nid fi ysgrifennodd faniffesto’r Blaid Lafur—[Torri ar draws.] Nid fi ysgrifennodd faniffesto'r Blaid Lafur, ond rwy’n ymwybodol bod y maniffesto wedi dweud—y byddai unrhyw gyfundrefn newydd ar gyfer cyllido myfyrwyr yng Nghymru yn fwy hael na'r un yn Lloegr, ac mae’r system hon heddiw yn cyflawni maniffesto'r Blaid Lafur yn yr un ffordd ag y mae'n cyflawni fy maniffesto i, pan ddywedais yn glir iawn fod yn rhaid inni symud i ddefnyddio system o grantiau cynhaliaeth ar gyfer costau byw ymlaen llaw. Felly, rwy’n credu, mewn gwirionedd, fod y cynnig hwn heddiw yn cadw at yr hyn a ddywedodd y Blaid Lafur yn yr etholiad a'r hyn a ddywedodd fy mhlaid innau, Democratiaid Rhyddfrydol Cymru, yn yr etholiad.
Mae’r Aelod yn codi rhai pwyntiau difrifol iawn am Addysg Bellach. Yn union fel y sector Addysg Uwch, bu pwysau sylweddol ar y sector Addysg Bellach. Nawr, mae llawer o'r dystiolaeth a ddefnyddiwyd ar gyfer adroddiad Diamond yn tynnu sylw at yr angen am ddull mwy cydgysylltiedig a llwybrau dilyniant gwell rhwng Addysg Bellach ac Addysg Uwch. Cytunwyd, felly, y byddai'n ddefnyddiol pe byddai’r panel adolygu yn gallu ystyried yn fanylach y materion hyn fel rhan o'i gylch gorchwyl. Cafodd ei gynorthwyo i wneud hynny gan is-banel, ac ystyriwyd y ffordd orau er mwyn gwella cyfleoedd ar gyfer myfyrwyr sy'n dilyn cwrs addysg uwch sy’n seiliedig ar waith neu’n seiliedig ar alwedigaeth, gan fy mod yn credu bod anghenion yr economi fodern yn gofyn am hynny gan ein system. Mae'r argymhellion sy'n ymwneud ag addysg bellach yn canolbwyntio, fel y dywedais, ar addysg alwedigaethol a thechnegol, oherwydd bod yr is-banel o’r farn mai hwnnw oedd y maes lle’r oedd yr angen mwyaf, a byddwn ni’n edrych ymlaen at sut y gallwn ni weithredu'r argymhellion a wnaed o ran hynny.
O ran y cyflog byw, ymagwedd Syr Ian iddo yw, ‘Beth sy’n swm digonol o arian, a fydd yn galluogi i bobl gynnal eu hunain?’ Mae wedi gwneud y cysylltiad hwnnw â’r cyflog byw, ond mae’n bwynt da bod pobl eraill sy'n dilyn hyfforddiant ac yn datblygu sgiliau na fyddant yn destun i hynny. Yr hyn sy'n wirioneddol bwysig yw nad yw’r costau byw ymlaen llaw hynny yn dod yn rhwystr i ddilyn addysg uwch, yn enwedig ar gyfer ein myfyrwyr tlotach. Dyna'r egwyddor sylfaenol y byddaf yn ceisio gweithredu arni wrth edrych ar sut y gallwn roi’r argymhellion hyn ar waith. Fodd bynnag, mae'r pwyntiau ynghylch Addysg Bellach wedi’u gwneud yn dda ac mae'r Llywodraeth hon yn ymwybodol ohonynt.