4. 4. Dadl gan Aelodau Unigol o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): TB Buchol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:43 pm ar 28 Medi 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Paul Davies Paul Davies Conservative 3:43, 28 Medi 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd. Pleser yw cael cloi’r ddadl bwysig hon. Dylwn ddatgan o’r cychwyn cyntaf fod fferm fy rhieni-yng-nghyfraith wedi cael ei heffeithio gan TB gwartheg dros y 15 mlynedd diwethaf, ac rwy’n gwybod, o brofiad personol, pa mor ddinistriol yw’r clefyd, yn emosiynol ac yn ariannol.

Mae’r ddadl heddiw wedi ymwneud â chyfleu’r neges i Lywodraeth Cymru na fydd mesurau gwartheg a chyfyngiadau gwartheg ar eu pen eu hunain yn dileu’r clefyd ofnadwy hwn. Bydd angen ymagwedd gyfannol, sy’n cynnwys defnyddio’r holl ddulliau sydd gennym i ddileu TB gwartheg ac yn ein poblogaeth bywyd gwyllt. Mae’n gwbl glir fod angen i Lywodraeth Cymru weithredu’n llawer mwy cynhwysfawr ar y mater hwn.

A gaf fi ddiolch i’r holl Aelodau sydd wedi cymryd rhan yn y ddadl hon? Mae wedi bod yn ddadl dda iawn ac rwy’n gwybod bod gwahaniaethau sylweddol yn y ffordd y dylem fynd ati i drechu’r clefyd hwn, ond gwn fod pob Aelod am weld TB gwartheg yn cael ei ddileu o’n cymunedau.

Agorodd Simon Thomas y ddadl a gosod yr olygfa drwy ddarparu trosolwg o TB gwartheg, gan ddyfynnu rhai o’r ystadegau dinistriol sy’n gysylltiedig â’r clefyd hwn a chanlyniadau’r clefyd i deuluoedd ffermio a sut y mae angen i ni ymdrin â’r clefyd yn effeithiol ac mewn ffordd sy’n llawer mwy cynhwysfawr.

Mae’n llygad ei le fod ffermwyr Cymru angen ac yn haeddu mwy o gymorth a sut y mae’n rhaid cyflwyno pecyn llawer mwy cynhwysfawr yn awr i gefnogi ein diwydiant ffermio. Cyfeiriodd hefyd at bwysigrwydd mynd i’r afael â TB gwartheg yng nghyd-destun Prydain yn gadael yr Undeb Ewropeaidd, ac mae’n iawn i ddweud bod hyn yn dilyn pryderon dwfn gan yr undebau ffermio, sy’n iawn i ddweud y gallai statws cyfredol y clwy fod yn offeryn, yn enwedig o ystyried y bwlch a grëwyd yn sgil y methiant ar ôl brechu. Yn sicr, ni fydd anallu Llywodraeth Cymru i fynd i’r afael â’r mater hwn yn gwneud ein cynnyrch ronyn yn fwy deniadol i wledydd eraill a gallai beri niwed difrifol i unrhyw drafodaethau masnach. Rwy’n sylweddoli mai ychydig fisoedd yn unig sydd ers i Ysgrifennydd y Cabinet ddechrau yn ei rôl, ond mae’n rhaid bod ei hymwneud dros yr haf gyda’r diwydiant wedi pwysleisio pwysigrwydd y mater hwn i’n diwydiant ffermio yn y dyfodol ac i’n heconomi. Mae Llywodraeth Cymru am gynyddu gwerthiant bwyd a diod Cymru 30 y cant i £7 biliwn, sy’n nod gwych. Fodd bynnag, bydd methu ymdrin â materion megis TB gwartheg yn niweidio’r gobaith o gyrraedd y targed hwnnw ac yn peryglu ein gallu i werthu i farchnadoedd newydd.

Nawr, yn ei chyfraniad, lleisiodd Joyce Watson hefyd ei gwrthwynebiad i ddifa bywyd gwyllt a difa moch daear a dywedodd fod rhaid mynd ar drywydd polisïau eraill er mwyn trechu’r clefyd hwn. Er fy mod yn parchu ei barn yn fawr iawn, ni fydd yn synnu clywed y bydd yn rhaid i ni gytuno i anghytuno ar y ffordd orau o fynd ati i ddileu TB gwartheg. Soniodd hefyd fod angen i ni wella’r prawf, ond yng nghyfarfod briffio Cymdeithas Milfeddygon Prydain yr wythnos diwethaf, gwnaed yn eglur fod y prawf yn briodol a’i fod wedi cael ei ddefnyddio mewn gwledydd lle mae nifer yr achosion o TB gwartheg wedi gostwng yn ddramatig. Felly, mae’r prawf yn iawn. Yr hyn sydd ei angen arnom yw dull mwy cynhwysfawr o weithredu.

Croesawaf gyfraniad Neil Hamilton i’r ddadl hon a’i gefnogaeth gyffredinol i weithredu’n fwy cynhwysfawr er mwyn mynd i’r afael â TB gwartheg. Hefyd, dyfynnodd rai o ystadegau dinistriol yr effaith y mae’r clefyd hwn yn ei chael ar ein cymunedau ffermio.

Nododd Mark Isherwood gyfarfod briffio Cymdeithas Milfeddygon Prydain a’u tystiolaeth, ac roeddwn innau hefyd yn teimlo ei fod yn addysgiadol iawn. Ac rwy’n credu ei fod wedi atgyfnerthu’r gefnogaeth i fwy o weithredu gan y diwydiant milfeddygol.

Ailadroddodd Llyr Gruffydd bwysigrwydd mynd i’r afael â TB gwartheg a phwysigrwydd ymdrin â’r mater hwn, yn enwedig o ystyried yr effaith aruthrol y mae hyn yn ei chael ar deuluoedd ffermio. Cyfeiriodd hefyd at fethiant Llywodraethau olynol yng Nghymru i ymdrin â’r mater hwn. Roedd hefyd yn iawn i ddweud pa mor bwysig yw hi i Lywodraeth Cymru wrando ar yr arbenigwyr, ac wrth gwrs, yr arbenigwyr yn yr achos hwn yw Cymdeithas Milfeddygon Prydain, y gymdeithas filfeddygol, a’r undebau ffermio.

Yn ei gyfraniad, dywedodd Mark Reckless na ddylem fod yn rhy ddiysgog yn ein safbwyntiau, a dyna pam ei bod yn bwysig mynd i’r afael â’r clefyd hwn mewn modd cyfannol a pham ei bod yn bwysig defnyddio’r holl ddulliau sydd ar gael i Lywodraeth Cymru.

Siaradodd Russell George yn ei gyfraniad am effaith emosiynol y clefyd ar ffermwyr. Ac wrth gwrs, dyfynnodd ei etholwyr a’r effaith ddinistriol y mae hyn yn ei chael arnynt.

Siaradodd Caroline Jones am bwysigrwydd mynd i’r afael â TB gwartheg, a chanolbwyntiodd ei sylwadau ar ddifa moch daear.

Gwrandewais yn astud iawn ar ymateb Ysgrifennydd y Cabinet, ac rwy’n falch ei bod wedi dweud bod yn rhaid i ni ymdrin â’r clefyd mewn gwartheg ac yn y boblogaeth bywyd gwyllt. Fodd bynnag, ers etholiad y Cynulliad, cafwyd bwlch ym mholisi Llywodraeth Cymru ar y mater hwn, rwy’n credu, a diffyg cyfarwyddyd clir ynglŷn â sut y mae’r Llywodraeth yn bwriadu mynd i’r afael â TB gwartheg. Rwy’n gobeithio, felly, y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn awr yn ystyried cyfraniadau’r Aelodau heddiw ac yn darparu pecyn o gymorth i ffermwyr Cymru sy’n ymdrin â’r clefyd hwn unwaith ac am byth. Felly, rwy’n annog yr Aelodau i bleidleisio dros y cynnig hwn y prynhawn yma.