Part of the debate – Senedd Cymru am 4:31 pm ar 28 Medi 2016.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. Croesawaf y ddadl heddiw, a diolch i’r Aelodau am eu sylwadau. A gaf fi ddechrau yn gyntaf drwy gydnabod y nifer fawr o sefydliadau sy’n gofalu am lawer o bobl agored i niwed yn ein cymunedau, a dechrau drwy ddiolch i Cymorth Cymru am y man cychwyn? Diolch i Auriol Miller, a phob lwc iddi yn ei swydd newydd, ac i’r cyfarwyddwr dros dro, Katie Dalton, pan ddaw i’w swydd.
Er ei fod yn cael ei gymryd yn ganiataol yn aml, mae cartref sefydlog yn angen sylfaenol. Mae’n sylfaen i addysg plant, i gynnal swydd, i iechyd a lles, ac mae’n helpu pobl i wireddu eu potensial llawn. Mae’r rhaglen Cefnogi Pobl, fel y soniodd yr Aelodau, yn helpu pobl i ddod o hyd i gartref a’i gadw, yn darparu cymorth allweddol ar gyfer goresgyn problemau—anawsterau anodd mewn llawer o achosion. Eleni, disgwylir y bydd tua 58,000 o bobl, gan gynnwys rhai o’r bobl fwyaf agored i niwed, wedi cael eu cyffwrdd gan y rhaglen hon. Boed yn unigolyn neu’n deulu, yn hen neu’n ifanc, mae’r gefnogaeth yno iddynt. Mae yno ni waeth a ydynt yn berchen ar eu cartref eu hunain, mewn tai cymdeithasol, yn byw mewn tai â chymorth, neu yn y sector rhentu preifat. Mewn rhai achosion, daw’r cymorth gyda llety, megis llochesi, sy’n helpu dioddefwyr trais domestig. Mewn achosion eraill, darperir cymorth fel y bo’r angen byrdymor yn eu cartref.
A gaf fi fynd ar ôl y pwyntiau roedd Mark Isherwood yn eu gwneud? Rwy’n rhyfeddu bod yr wrthblaid ar feinciau’r Ceidwadwyr yn cefnogi’r dadleuon hyn a gyflwynwyd gan rai o’r Aelodau’r wrthblaid—ond rhaid i’r Aelod gael rhyw syniad o realiti ynglŷn â’i sylwadau heddiw. Mae adroddiad diweddar y Sefydliad Astudiaethau Cyllid yn dweud y bydd Llywodraeth Cymru 11.6 y cant yn waeth ei byd o ran cyllid erbyn 2019-20, o’i gymharu â’r flwyddyn pan ddechreuasom gyntaf. Credaf fod yn rhaid i’r Aelod gydnabod mai un pot o arian sydd gennym. Mae’n rhaid i ni wneud yn siŵr ei fod yn cael ei ddefnyddio’n dda. Mae atal yn sicr yn rhywbeth rwy’n awyddus i fynd ar ei drywydd gyda fy nhîm o gyd-Aelodau o amgylch bwrdd y Cabinet.
Bydd aelodau hefyd yn ymwybodol fod canlyniadau cynnar y ddeddfwriaeth newydd ar ddigartrefedd yn galonogol iawn—fel y nododd Bethan Jenkins yn wir—cymaint felly nes bod Llywodraeth y DU o dan bwysau i ddilyn ein hesiampl. Mae’r rhaglen Cefnogi Pobl yn chwarae rhan bwysig iawn yn y llwyddiant hwn, ond nid yw ei manteision wedi eu cyfyngu i dai yn unig. Rwyf wedi cyfarfod â Shelter Cymru yr wythnos hon, a byddaf yn cael trafodaethau pellach ynglŷn ag effeithiau hynny—cynaladwyedd hirdymor rhaglen o’r fath, sydd wedi cael llwyddiant mawr.
Fe gymeraf ymyriad os yw’r Aelod yn dymuno ymyrryd.