Yn 2012 cefais ganiatâd i gyflwyno Bil menter yn y Cynulliad hwn. Nod fy Mil oedd argymell cyfres o fesurau i hybu twf economaidd, cyflogaeth, caffael a sgiliau. Byddai’r mesurau hyn, rwy’n credu, wedi cynyddu ffyniant ac wedi mynd i’r afael ag amddifadedd cymunedol yng Nghymru. Yn anffodus, ni lwyddodd fy Mil i ddod yn gyfraith. Nawr, bedair blynedd yn ddiweddarach, mae Llywodraeth Cymru wedi cyflwyno ei chynllun pum mlynedd. Maent yn honni y bydd eu rhaglen yn meithrin yr amodau sydd eu hangen i ganiatáu i fusnesau ffynnu a chreu swyddi o ansawdd uchel. Bydd hyn yn cael ei wneud drwy hyrwyddo gweithgynhyrchu a lleihau’r baich ar fusnesau. Wel, gwell hwyr na hwyrach. Bydd mwy o lawenydd yn y nef am un pechadur sy’n edifarhau nag am 99 o rai nad oes angen iddynt wneud hynny.

Fel erioed, yn y manylion y mae’r diafol. Ond nid oes fawr ddim manylion yn y ddogfen hon o ran sut y byddant yn gwella cyfleoedd bywyd pobl mewn cymunedau ledled Cymru. Mae Llywodraeth Cymru yn addo creu o leiaf 100,000 o brentisiaethau o ansawdd uchel i bobl o bob oed yng Nghymru. Dywedodd y Gweinidog sgiliau ym mis Mehefin fod y targed ar gyfer prentisiaid wedi cael ei gynnwys yn y dyraniad cyllideb presennol i ddarparwyr prentisiaethau. Ond yn y Siambr hon, dywedodd y Gweinidog, a’i ddyfyniad ef yw hwn:

‘nid wyf yn mynd i gael fy nhynnu i wneud ymrwymiadau i rifau na ellir eu cyflawni’.

Felly, pa sicrwydd sydd gennym y caiff yr addewid hwn ei gyflawni a sut y bydd Llywodraeth Cymru yn monitro cynnydd tuag at ei nodau?

Maent hefyd yn ymrwymo i ail-lunio cyflogadwyedd unigolion parod am waith a’r rheini sydd bellaf oddi wrth y farchnad swyddi er mwyn iddynt gael y sgiliau a’r profiad i allu cael gwaith cynaliadwy a’i gadw. Unwaith eto, ni roddir unrhyw fanylion. Ni cheir cyfeiriad at sut y bydd y prentisiaethau’n canolbwyntio ar sgiliau penodol. Mae economi Cymru yn wynebu prinder sgiliau difrifol. Wynebodd mwy na 70 y cant o fusnesau Cymru anhawster i recriwtio staff priodol y llynedd. Mae 61 y cant yn ofni na fyddant yn gallu recriwtio digon o weithwyr medrus iawn i ateb y galw ac i dyfu.

Sut y bydd Llywodraeth Cymru yn mynd i’r afael â materion anghydraddoldeb rhwng y rhywiau mewn cynlluniau dysgu seiliedig ar waith a phrentisiaethau? Yn aml, pobl hŷn yng Nghymru sydd fwyaf o angen ailhyfforddi a chymorth cyflogadwyedd. Maent yn gwneud cyfraniad aruthrol i fywyd economaidd a chymdeithasol yng Nghymru, ac eto cânt eu gwthio i’r cyrion gan Lywodraeth Cymru o ran asesu, dysgu, hyfforddi a chyfleoedd uwchsgilio. Mae Twf Swyddi Cymru yn gwahaniaethu’n awtomatig yn erbyn pobl hŷn drwy ariannu cyflogwyr i gyflogi pobl rhwng 16 a 24 oed yn unig. Sut y bydd Llywodraeth Cymru yn mynd i’r afael â’r broblem hon o wahaniaethu ar sail oedran? Rwy’n credu y dylid cael mwy o gydweithredu rhwng addysg a busnes i sicrhau bod gan bobl ifanc sgiliau parod am waith wrth adael yr ysgol. Mae arnom angen mwy o dargedu i sicrhau bod cynaliadwyedd sgiliau yn cael sylw yn ein hanghenion ar gyfer y dyfodol yng Nghymru.

Mae hefyd yn hanfodol ein bod yn manteisio i’r eithaf yn economaidd ar brosiectau seilwaith mawr, megis morlyn llanw bae Abertawe a ffordd liniaru’r M4. Nid yw’r M4 yn ei chyflwr presennol yn addas i’r diben. Mae’r lefel gynyddol o dagfeydd ar y ffordd yn rhwystr mawr i dwf economaidd yn ne Cymru a Chymru gyfan. Eto i gyd, mae’r prosiect hanfodol hwn wedi bod yn destun tin-droi ac oedi gan y Llywodraeth. Mae’r rhaglen lywodraethu yn ymrwymo i adeiladu seilwaith i gadw Cymru i symud. Ni allwn ond gobeithio bod hyn yn golygu darparu ffordd liniaru’r M4.

Ddirprwy Lywydd, rwy’n gobeithio y bydd y pum mlynedd nesaf yn cynhyrchu ffrwyth a fydd yn deilwng o edifeirwch y Llywodraeth hon. Diolch.