Part of the debate – Senedd Cymru am 5:31 pm ar 28 Medi 2016.
Mae hon yn sicr wedi bod yn ŵy curad o ddadl, a chredaf fod y Ceidwadwyr Cymreig wedi llwyddo i fachu’r holl rannau da, gan fy mod yn meddwl bod y rhan fwyaf o’r cyfraniadau eraill yn eithaf tenau, yn enwedig Llywodraeth Cymru, na lwyddodd i ddod o hyd i fwy nag un ar y meinciau cefn i amddiffyn ei rhaglen. Arweinydd y tŷ, rwy’n deall ei bod yn rhaid bod canlyniad yr etholiad ym mis Mai wedi creu panig mawr ynoch chi a’ch cyd-Aelodau. Rwyf hefyd yn deall ei bod yn rhaid eich bod wedi oedi i ystyried a oeddech yn ddigon dewr ar y cyd i geisio ffurfio Llywodraeth leiafrifol gyda’r dewrder deallusol i ffurfio consensws, Fil wrth Fil, bolisi wrth bolisi. Ac o fethu cael y dewrder deallusol, rwyf hefyd yn deall bod angen i chi weld a oedd gennych amser a lle i amsugno’r un Democrat Rhyddfrydol, a chreu rhyw fath o gytundeb gwlanog gyda’r cenedlaetholwyr.
Efallai y gellid fy mherswadio eich bod, ar ôl 17 mlynedd ddifflach, angen amser i ailfywiogi, ac i lunio cynllun cadarnhaol ar gyfer y pum mlynedd nesaf. Yr hyn nad wyf yn ei ddeall yw sut y gall hwn fod yn ganlyniad hynny—sut y mae eich rhaglen lywodraethu ar gyfer y pedair blynedd a hanner neu bum mlynedd nesaf wedi lleihau’n daflen ddisylwedd, heb ddim amcanion, a llai fyth o uchelgais, ac yn bennaf oll, heb ddull o fonitro’n seiliedig ar ganlyniadau. Dywedodd Julie Morgan mai prif ddogfen yw hi. Ond y gwir amdani yw ein bod, bawb ohonom—y gymdeithas ddinesig, y cyhoedd—yn disgwyl gweledigaeth ychydig yn fwy manwl ar gyfer eich amcanion. Yn lle hynny, cawn ymadroddion gwlanog megis, a dyfynnaf,
‘parhau i wella mynediad at feddygfeydd, gan ei gwneud yn haws cael apwyntiad’.
Rwy’n credu ei bod yn deg dweud y byddai’r rhan fwyaf ohonom wedi disgwyl i apwyntiadau haws fod yn ganlyniad i fynediad gwell. Y manylion go iawn sydd ar goll yw sut y byddwch yn ei wneud, a sut y byddwch yn cael eich mesur.
Rwyf wedi cyfarfod â nifer fawr o sefydliadau yn ystod yr wythnosau diwethaf, ac mae’r rhan fwyaf yn sôn am obeithion chwilfriw, a rhwystredigaeth o ganlyniad i’r ddogfen hon sy’n honni ei bod yn symud Cymru ymlaen. Rhestrodd Andrew R.T. Davies a Russell George y meysydd niferus nad yw’r ddogfen hon yn rhoi fawr o sylw iddynt, yn amrywio o TB gwartheg, i faterion trawsffiniol, i amseroedd aros, i’r diwydiant dur. Mae eich rhaglen lywodraethu yn ddisylwedd, ac yn llawn gwrthdaro, arweinydd y tŷ. Un enghraifft syml yw eich bod am wella iechyd a gweithgarwch corfforol plant, ond torwyd 7 y cant o’r cyllid ar gyfer chwaraeon a gweithgarwch corfforol yng nghyllideb 2016-17, ac rydych wedi lleihau’r amser y gall plant gymryd rhan mewn Addysg Gorfforol.
Gadewch i mi edrych ar faes arall yn eich rhaglen lywodraethu.